Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yadda ş: Faktları r əyd ən nec ə ayırmalı Balanslı, neytral ton seçin
- Münasib ət bildir ən ifad əl ərd ən qaçın
- Maraqlar münaqi şəsind ən qaçın
100 il əvvəl Fakt, Fikir və onların yeri barədə... “Bizlərdə ibarət ilə danışmaq adət olduğuna məktubat göndərənlərimizin çoxu səy edir ki, kamallı söz yazsın və əxbarat yazmağı eyib bilir. Məsələn, Zəkərtala şəhərində olan yanğı, rəvanda və Cavadda olan sel və qeyri barəsində yazmırlar, amma yazırlar ki, imam Cəfər vaxtında teleqraf var idi. Dustan, ibarət ilə yazılan tulani mətləb jurnalda çap olunur, qəzetdə ona yer olmur”. Həsən bəy Zərdabi, “Əkinçi” qəzetinin oxucularına, 9 avqust 1876-cı il Bir medalın iki üzü, yaxud 2 “F”-dən biri: Fakt ya Fikir jurnalistikası? stənilən işin uğuru məqsədin dəqiqliyindən xeyli dərəcədə asılıdır. Jurnalistika da istisna deyil. Jurnalistikaya qədəm qoyanda nə ilə məşğul ola- cağımızı biləriksə, bu, gələcək işimizi yarıbayarı asanlaşdırar. “Nə ilə” deyəndə 2 “F”-dən birini – “Fakt ya Fikir jurnalistikası?” dilemmasını nəzərdə tuturam. Əgər biz xəbərçiliyi seçiriksə, bizim işimiz fakt jurnalistikasında, iş yerimiz qəzetin Xəbər otağında, xəbərlərimizin yeri isə qəzetin Xəbər səhifəsindədir. Yox, məqsədimiz köşə yazıları yazmaq, hadisələrə öz münasibətimizi bildirməkdirsə, bu zaman işimiz fikir jurnalistikası, yerimiz fikir otağı, məqalələrimizin yeri isə qəzetin Rəy səhifələrində olmalıdır. Fikir ya Rəy jurnalistikası? Hansı termini işlətməli? Fikir azaddır. Hamının öz fikri ola bilər. Heç kim bizim fikirlərimizə nəzarət edə bilməz. Heç kim hələ dilə gətirməmişiksə nə fikirləşdiyimizi deyə bilməz. Elə ki fikir dilə gətirilir və ya qələmə alınır o, fikirlikdən çıxır, rəyə çevrilir. Ona görə də qəzetin fikir yox, rəy səhifələri olur. Yəni fikirlərin maddiləşdiyi səhifə. Fikir otağında çox şey fikirləşilə, saysız rəylər səslənə bilər. Amma onların hamısı qəzet səhifəsinə çıxarılıb oxucu mühakiməsinə verilmir. Oxucuya nəyi verməli məsələsini redaksiya siyasəti müəyyən edir. Elə buna görə də qəzetin münasibətini bildirən yazılara (editorial) baş məqalə və ya redaksiya yazıları deyilir. Qəzetin Xəbər və Rəy səhifələrinə bölünməsi Qərb jurnalistikası üçün norma olduğu halda, keçid demokratiyası ölkələrinin jurnalistikası üçün adətən istisnadır. Bu ölkələr üçün xarakterik olan ümumi cəhət məhz fakt və rəy jurnalistikasının bir-birindən dəqiq ayrılmaması, nəticədə qəzetin 2 “F”- in həftəbecərinə çevrilməsidir. Azərbaycan mətbuatında səhifələr adətən mövzulara görə bölünür: Siyasət, qtisadiyyat, Sosium, Mədəniyyət, Gündəm və s. “Exo” qəzetinin eyni səhifəsi “Faktlar və rəylər” adlandırılır. Oxucu bu səhifədə həm xəbər oxuyur, həm rəy, bəzənsə bunların hər ikisinin qarışığını. Bu qarışıqlığı aradan götürmək yollarından biri qəzetin strukturunda faktla rəy jurnalistikası arasında dəqiq sərhəd qoymaqdır. Yəni qəzetin Xə- bər otağı Redaksiya otağından ayrılmalı, hər otağın öz redaktorları və bura- xıcı redaktorları olmalıdır. Redaksiya səhifəsinin redaktoru xəbərləri redaktə etməməlidir. Heç olmasa, ona görə ki o, kiminsə şəxsi mülahizələrindən təsirlənərək bunu xəbərin redaktəsi zamanı ixtiyarsız biruzə verə bilər. ndi isə Qərb və Azərbaycan təcrübəsində qəzetin strukturunu müqayisə edək. Sxem 1. Amerikada qəzetin strukturu: 9 (Əlavə 1) Sxem 2. Azərbaycanda qəzetin strukturu: (“Ayna” – “Zerkalo” qəzetinin əsasında) 9 Brooks S.B., Kennedy G., Moen R.Daryl, Ranly D. News Reporting and Writing., NY, Bedford/St.Martin’s, 2002. p. 32. Baş redaktor Reklam şöbəsi Məsul katib Texniki şöbə qtisadiyyat şöbəsi Baş redaktorun müavini Siyasət şöbəsi nformasiya şöbəsi Məsul redaktor Build redaktor Sosial problemlər, mədəniyyət şöbəsi Kriminal xəbərlər şöbəsi Yaddaş: Faktları rəydən necə ayırmalı? Balanslı, neytral ton seçin: • Oxucularınızın rəydən azad faktlar əsasında hadisə barədə öz fikirlərini formalaşdırmaq hüququna hörmət edin. • Hadisənin bütün tərəfləri ilə bağlı araşdırma aparın, nəticələrin hamısını əks etdirin. • Bütün tərəflərin mənbələri ilə bərabər işləyin. • Məqalədə bütün tərəflərin bərabər təmsil olunmasına çalışın. Rəğbət bəslədiyiniz tərəfə daha çox istinad edib, digər tərəfin mövqeyini danmayın. • stinadlardan kontekstə görə istifadə edin. • Mənbələrdən dəqiq və dolğun istifadə edin. stinadları göstərin. • Fikirləri Rəy, xəbərləri Xəbər səhifələrində yazın. Münasibət bildirən ifadələrdən qaçın: • Neytral ifadələr işlədin: “iddia edir” əvəzinə “deyir”, “israr edir” əvəzinə “qeyd edir”, “Hökumət verginin qaldırılmasından imtina etdi” əvəzinə, “Verginin qaldırılmasının əleyhinə səs verdilər” yazın. Nəyinsə baş verməsini “gözlənilməz” hadisə kimi qiymətləndirməkdənsə “hadisənin gündəliyi dəyişdi” yazın. Maraqlar münaqişəsindən qaçın: • Hər hansı bir təşkilatla əlaqədə olub onun maraqlarının müvəkkili kimi çıxış etməyin. • Maliyyə maraqlarınız olan məsələ barədə yazmayın. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|