204
nimcə, bu çox düzgün və münasibdir. Burada qeyri-adi olan yalnız gips şüşələrdir. Çox ağıllıca düşünülüb.
Gündüzlər işığı yaxşı keçirir. Gecələr isə hər şeyi gizlədir, hətta ay işığını da içəri buraxmır. Məncə, çox
da böyük labirint deyil. Yeddiguşəli otağın qalan iki qapısının hara açıldığına baxmaq lazımdır.
Düşünürəm ki, istiqaməti asanlıqla tapacağıq”.
Ustadım səhv edirdi. Kitabxananı quranlar Vilhelmin düşündüyündən də hiyləgər çıxdılar. İşin nə
yerdə olduğunu necə izah edəcəyimi bilmirəm, amma qüllədən çıxdıqdan sonra irəliləmək getdikcə
çətinləşdi. İkiqapılı, bəzən də üçqapılı otaqlara rast gəlirdik. Bütün otaqların bir pəncərəsi vardı. Pəncərəsi
olan başqa otaqlardan çıxıb, Binanın mərkəzinə doğru irəlilədiyimizi düşünərək, girdiyimiz otaqların da
bir pəncərəsi vardı. Hər yerdə eyni dolablar və masalar, eyni cildli kitab rəfləri gördük. Bir otağı
başqasından fərqləndirmək üçün bizə heç nə kömək etmirdi. Yazıları oxumaqla yolumuzu tapmağa
çalışdıq. “İn diebus illis”' yazılmış otağa iki dəfə rast gəlincə, düşündük ki, az öncə çıxdığımız otaqdayıq.
Amma əvvəlki otaqda pəncərənin qarşısındakı qapı “Primogenitus mortuorum ”
104 105
yazılmış qonşu
otağa açılırdı; burada isə elə həmin yerdə olan qapıdan “Apocalypsis İesu Christi” adlı başqa otağa keçid
vardı. Bu otağın adı yeddiguşəli zalın adıyla eyni olsa da, dördkünc idi. Belə nəticəyə gəldik ki, eyni
kəlmələr müxtəlif otaqlarda təkrarən yazılmışdır. “Apocalypsis” yazılmış, bir-birinə bitişik olan iki
otaqdan sonra “Cecidit de coelo stella magna”
106
adlı başqa bir otaq gəlirdi.
Bu yazıların qaynağı aydın idi - Yuhənnanın İncili. Lakin onların nə məqsədlə yazıldığını, hansı
məntiqlə yerləşdirildiyini aydınlaşdıra bilmədik. Onlardan çox deyil, bir neçəsinin qara rənglə yox, qırmızı
rənglə yazıldığını görüncə, çaşqınlığımız daha da artdı.
104
Amma o günlərdə (latınca)
105
Ölülərdən ilk diriləni (latınca)
106
Göydən böyük bir ulduz düşdü (latınca)
205
Yenə gəlib yeddiguşəli ilk otağa çıxdıq (bu otağı asanlıqla tanıya bilirdik - burada yazı zalına enən
pilləkən vardı). Buradan, otaqları bir-birinin ardınca keçərək, sağa doğru getməyə çalışdıq. Lakin üç otağı
keçdikdən sonra dalana dirəndik. Buradan yalnız yan tərəfə keçid vardı. Yenə iki keçidli otağa rast gəldik,
bundan sonra ardıcıl olaraq dörd otaq və yenə dalan gördük. Geri dönüb əvvəlki otağa qayıtdıq. Bizə
məlum olmayan daha bir keçid vardı. Buradan girib, yeni bir otağı keçdikdən sonra təzədən yeddiguşəli
otağa gəlib çıxdıq.
“Buraya qayıdarkən, keçdiyimiz ən son otağın adı nə idi?” - deyə Vilhelm soruşdu.
Yaddaşımı qurdalayıb dedim: "Equus albus”
107
.
“Gözəl. Tapa bilərikmi?”
Onu asanlıqla tapdıq. İndi “Equus albus” adlı otaqdan bayaq döndüyümüz tərəfə deyil,
“Gratia vobis
et pax”
108
yazılmış otağa girdik, buradan geriyə çıxışı olmayan yeni bir otağa keçdik. Və bayaq rast
gəldiyimiz “İn diebus illis” və “Primogenitus mortuorum” yazılarını buradakı otaqlarda da gördük (bu
otaqlar yeni idimi? yoxsa elə bayaq gördüyümüz otaqlardı?). Amma növbəti otağı ilk dəfə idi ki, görürdük:
“Tertia pars terrae conıbusta est ”
109
. Karıxıb qalmışdıq və olduğumuz
yeri şərq qülləsinə nəzərən
müəyyənləşdirə bilmirdik.
Çırağı başımın üzərinə qaldırıb, yan otağa keçdim. Və birdən iyrənc gövdəsi kabus kimi yırğalanan
eybəcər bir varlıq qaranlıqdan çıxıb üstümə gəldi.
“İblis!” - deyə qışqırdım. Az qalmışdı ki, çırağı yerə salıb sındıram, özümsə ölü kimi ağarmış halda
Vilhelmin qucağına atıldım. O, çırağı əlimdən alıb, məni yüngülcə kənara itələdi və fikrimcə, fövqəladə
qətiyyətlə irəliyə doğru getdi. O da bu qorxunc varlığı görmüş olmalıydı, çünki diksinib geriyə çəkildi.
Sonra diqqətlə baxdı, çırağı qaldırıb yenidən irəli getdi. Və qəhqəhə ilə gülməyə başladı.
“Amma çox məharətlə düzəldilib! Güzgüdür bu!”
“Güzgüdür?”
“Hə, güzgüdür, mənim igid cəngavərim. Bir az əvvəl yazı zalında canlı düşmənin üstünə elə mərdliklə
atıldın ki! İndi öz kölgəndənmi qorxursan? Bu, əyri güzgüdür. Görüntünü böyüdərək və təhrif edərək
göstərir”.
Əlimdən tutub məni qapının qarşısındakı divarın yanına gətirdi. İndi yaxın məsafədən çıraqla
işıqlandırılan dalğalı və parlaq şüşə bizi çox eybəcər şəkildə əks etdirirdi. Addım atınca, güzgüdəki
görüntülərimiz gah əyilir, gah büzüşüb-yığılır, gah da genişlənib-açılırdı.
“Optikaya aid kitablar oxumalısan, - Vilhelm razı-razı dedi, - heç olmasa, bu kitabxananı quranlara
məlum olan əsərləri bilməlisən. Ən yaxşılarım ərəblər yazmışlar. Əl-Hazanın qələmə aldığı “Gözlə
107
Ağ at (latınca)
108
Firavanlıq və sülh olsun sizə (latınca)
109
Yer üzünün üçdə biri yandı (latınca)
206
görünən vaqeələr haqqında” adlı əsərdə güzgülərin xassələri mükəmməl həndəsi düsturlarla izah edilir.
Bəzi güzgülər səthlərinin dəyişilməsi sayəsində ən kiçik əşyaları da böyüdə bilir (mənim göz şüşələrim
də oxşar xassəyə malikdir), bəzi güzgülər isə görüntüləri tərsinə çevrilmiş halda, oyri-üyrü göstərir. Hətta
biri iki göstərən, yaxud dörd göstərən güzgülər də var. Cırtdanı div kimi, divi də cırtdan kimi göstərən
güzgülərə də rast gəlinir”.
“Aman Allah! - bərkdən dedim. - Deməli, kitabxanaya girənləri dəhşətə salan kabuslar bundan
yaranır?”
“Ola bilər. Hər halda əla düşünülüb. - Vilhelm güzgünün üstündəki yazını oxudu: “Super thronos
viginti qııatuor”. - Biz artıq bu yazıya rast gəlmişik. Lakin həmin otaqda güzgü yox idi. Əksinə, bu otaqda
isə, pəncərə yoxdur, üstəlik, yeddigüşəli də deyil. Biz haradayıq? - O, ətrafa baxıb, dolaba yaxınlaşdı. -
Adso, bu qarabəxt oculi ad legendum
110
olmadan kitabların iis-
110
Qiraət üçün şüşələr (latınca)