Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti «magistratura məRKƏZİ»
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (25.S.156).
52
Bundan əlavə, əgər yalnız başqalarından götürəcəyimiz texnologiyalara arxayın olsaq, onda biz texnoloji geriliyimizi aradan qaldırıb, texnologiya və elmi sonradan inkişaf etmiş ölkələrdən asılı vəziyyətə düşə bilərik. Ona görə də öz elmimizi inkişaf etdirmək vacibdir. Bundan ötrü biz ölkənin elmi-texniki potensialını səfərbər etməli, elmin inkişafının prioritet istiqamətlərində toplanmış resursları bir yerə yığmalı, onun nailiyyətlərini istehsala fəal tətbiq etmək üçün şərait yaratmalıyıq. Yeni elmi-texniki istiqamətlər -biotexnologiyalar, nanotexnologiyalar, informasiya- kommunikasiya texnologiyaları - bütün bu sahələrdə bizim vətən və transmilli bizneslə tərəfdaşlıq şəraitində konkret nəticələrə nail olmaq şansımız vardır. Yaxın gələcəkdə məhz bu istiqamətlərdə bizə minlərlə yüksək ixtisaslı mütəxəssis və diplomlu alimlər lazım olacaqdır. İqtisadi islahatların aparıldığı dövrlərdə innovasiya fəallığı nəzərə çarpacaq dərəcədə aşağı düşmüşdür.Bunun da əsas səbəbi yüksək təhsilli heyətin olmaması, investisiya resurslarının məhdudluğu və innovasiya infrastrukturunun zəif inkişaf etməsidir.Burada elmlə istehsalın, sənaye və kənd təsərrüfatının bazarla, külli miqdar istehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətliliyinin texnika ilə zəif əlaqəsini əlavə etsək, onda həqiqətən görərik ki, innovasiya fəallığının yüksəldilməsi xeyli maneələrlə qarşılaşır.Mövcud şərait Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə elmi-texniki proseslərdən geri qalmaq təhlükəsini törədir.Texniki və texnoloji cəhətdən geri qalmanı sürətləndirən amillərdən biri Qərbin inkişaf etmiş ölkələrinin iqtisadi inkişafın investisiyalı tipindən innovasiyalı tipinə keçididir.Məhz bu səbəbdən hal-hazırda Azərbaycanda iqtisadi inkişafın innovasiyalı tipinə keçid zəruriləşir ki, bu da bir sıra amillərlə əlaqədardır. Hər şeydən əvvəl innovasiyalı məhsul istehsalçılarının sayını artırmaq, innovasiyalı məhsul istehlakçılarının davranışına üstünlük vermək, innovasiyalı məhsul istehsalçıları ilə istehlakçıları arasında qarşılıqlı əlaqəni gücləndirmək lazımdır. İnnovasiya prosesi əsasında davamlı iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün elmi bazaya əsaslanan məhsulların təklifini irəli sürmək, innovasiyalı məhsul istehsal edənlərin birbaşa innovasiya bazarına sərbəst daxil olması mexanizmini daim təkmilləşdirmək vacibdir.Bunun 53
üçün də innovasiyalı bazarın təşkilati-hüquqi bazasını yaratmaq lazımdır.Bu da öz növbəsində intellektual mülkiyyətçilərin müdafiə olunmasına səbəb ola bilər.Əlbəttə ki, innovasiya tipli inkişafa keçid və mütərəqqi struktur dəyişikliklərinin formalaşdırılması məsələləri hazırda müəyyən tədbirlərin görülməsini tələb etsə də, qısa müddətdə onlar həll oluna bilməzlər. Bu məsələlər yalnız yaxın orta müddətli və uzun müddətli perspektivdə prioritet istiqamətlər kimi qoyula bilər.
Davamlı inkişaf konsepsiyasına əsaslanaraq müxtəlif ölkələr, öz iqtisadi və sosial vəziyyətlərindən asılı olaraq, müxtəlif artım modelləri işləyib hazırlamışlar. Bu modellər içərisində «Həyat fəaliyyətinin insanlara dostluq mühiti»(25.S.156). iqtisadi artım modeli fikrimcə, Azərbaycan reallığına daha çox uyğun gəlir. Bu model qarşıya əsas məqsəd kimi, əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsini qoyur və iqtisadi inkişafın əsası kimi insan amilini irəli sürür. Milli iqtisadiyyatda struktur dəyişiklikləri, diversifikasiya, innovasiyların aktivliyinin yüksəldilməsi, elmin rolunun artırılması və habelə investisiyaların çoxalması olmadan davamlı iqtisadi artım mümkün deyildir. Bunlar bir tərəfdən iqtisadiyyatın müəyyən sahəsinə investisiyaların istiqamətləndirilməsini nəzərdə tutur, digər tərəfdən isə innovasiyaların artımı ilə iqtisadiyyatın modernləşdirilməsinə, bazarın tələblərinə adekvat investisiya resurslarının axınına təminat verir. Bu gün əsas məsələ Azərbaycanın davamlı iqtisadi artımına səmərəli təsir edəcək innovasiya tipli iqtisadi inkişafın prioritet məsələlərinin müəyyən edilməsidir. “Sürətli inkişaf strategiyasından çıxış edərək Azərbaycan hökuməti iqtisadiyyatın modernləşməsinin beş əsas istiqamətini müəyyən etmişdir” ki, bu istiqamətlərdən birincisi Azərbaycan iqtisadiyyatının innovativ inkişafıdır. Bu istiqamət Azərbaycan şirkətləri tərəfindən müasir texnologiyaların mənimsənilməsini, yeni, rəqabətədavamlı məhsullar istehsalının təmin edilməsini və ixrac bazarlarının genişlənməsini nəzərdə tutur. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində fəaliyyət göstərən
54
ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, maddi istehsalın inkişafında innovasiya fəaliyyəti mühüm rol oynayır.Bu, müstəqil respublikamız üçün daha önəmlidir, çünki hələlik ölkəmizdə maddi-istehsal sahələrinin texnoloji səviyyəsi digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə xeyli aşağıdır.Məhz bunun nəticəsidir ki, ölkəmizdə istehsal olunan əksər sənaye məhsullarının (o cümlədən, kimya məhsullarının) keyfiyyəti dünya standartlarının tələblərinə cavab vermir. «Neft Strategiyası»-nın nəticəsi 2006-cı il iyul ayının 13-də «Bakı-Tbilisi-Ceyhan» əsas ixrac boru kəmərinin təntənəli açılışı ilə tarixə yazıldı və ölkənin iqtisadi inkişafına təkan verdi, onun beynəlxalq miqyasda nüfuzunu möhkəmləndirdi.Bütün bunların əhəmiyyətini azaltmadan qeyd etmək lazımdır ki, ölkə iqtisadiyyatının aparıcı bir sıra sahələrində (kimya sənayesi, kənd təsərrüfatı və s.) investisiya çatışmazlığı səbəbindən innovasiya prosesinin təşkili bazar iqtisadiyyatının tələblərinə hələ də uyğunlaşdırılmamışdır.Uzun illər ittifaq nazirliklərinin tabeliyində olan kimya müəssisələrində istehsalın texniki və texnoloji səviyyəsi ildən-ilə pisləşmiş və əsas istehsal fondlarının (ƏİF) aşınma səviyyəsi 2011-ci ildə 51,5% faizə çatmışdır. Azərbaycan Respublikasında iqtisadi fəaliyyət sahələrinin innovasiya fəallığının yüksəldilməsi, rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyatın təşəkkülü və onun dünya təsərrüfat sisteminə səmərəli inteqrasiya olunması müasir dövrün ən aktual problemlərindəndir. Bunun üçün ilk növbədə ölkədə innovasiyalı inkişafın qanunverici bazası və innovasiya infrastrukturu formalaşdırılmalı, bu istiqamətdəkonsepsiyalar hazırlanmalı və həyata keçirilməlidir. Belə bir konsepsiyanın hazırlanması Azərbaycan iqtisadiyyatının hazırda dünyada yayılmaqda olan innovasiyalı inkişaf tendensiyasına daha tez qoşulmasına müsbət təsir göstərəbilər. Məlum olduğu kimi, hazırda Azərbaycan iqtisadiyyatının innovasiya fəallığı, başqa sözlə iqtisadi inkişafda innovasiyaların rolu zəifdir. Bu da elm vəinnovasiya sahəsində infrastrukturun, eləcə də bu sahələrin inkişafına xidmət edən qanunvericilik bazasının formalaşmaması ilə əsaslandırıla bilər. Bu baxımdan
Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|