Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Ġsmayıl mirzə və Gögcə Sultan dünyanın pənahı [ġah Təhmasibin] dərgahına gəldikdən sonra, rumlularla olan fitrət dövründə, 369 ġirvanĢahın nəvələrindən olan Bürhan adlı bir Ģəxs oranı istila etdiyi üçün meymun ilində (1548) ġirvana göndərilmiĢ Abdulla xan Ustaclu bu əhvalatı ali nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasibə] xəbər verdi. (M-253a) Azərbaycan əmirlərinə ġirvana Abdulla xanın köməyinə getmək əmr olundu. Qəzanın fərmanı ilə əmirlər məzkur [Abdulla] xanla birləĢmək üçün Cavaddan gəmi ilə keçib, Əliçoban [adlı yerin) yaxınlığında düĢürlər. Burhan ġirvan qoĢununu cəm edib, Biğord qalasına gəlir. Onun üstünə getmək çətin olduğu üçün. 15 gün Əliçobanda dayanırlar. Belə bir vəziyyətdə Burhan öz əsəli ilə vəfat edir. ġirvanlılar onun adamlarından Mehrab adlı bir qocanı hakimiyyət [baĢına] gətirir və öz yerlərini çəpər və xəndəklərlə möhkəmləndirirlər. Bu xəbər [Abdulla] xana çatdıqda, onların sığınağına yürüĢ edib, oranı qəzəb [və] güclə alır. ġirvanlılardan çoxlu adam öldürülur. Mehrab canını [qaçmaqla] qurtarır. Ondan sonra onun adamlarından olan Qurbanəli adlı baĢqa bir Ģəxs Ģirvanlılardan bir qədər adamı dənizin kənarında olan və hər iki tərəfindən Kür çayının axıb dənizə tökuldüyü Dərav adasına çatdırır və müqavimət göstərməyə baĢlayır. [Abdulla] xan və əmirlər qıĢın ortasında onun üstünə gedib, Qurbanəlini əksər adamları ilə öldürürlər. Ondan sonra ġirvan təmizlənir. Abdulla xan öz hökumətini idarə etməyə baĢlayır. Əmirlərin hər biri öz yurdlarına gedir. Bu xəbər Qəzvin qıĢlağında cah-cəlal [sahibi ġah Təhmasibin] qulağına çatır. Bu ildə aləm və aləmdə yaĢayanların Ģahzadə xanımı, zəmanənin Xədisəsi, 370 dövranın Bilqeysi 371 ali nəvvabi-kamyabın (ġah Təhmasibin) bacısı Ģahzadə [Məhinbanu] Sultanım imam Rzanın müqəddəs və Ģərafətli məzarını ziyarət etməklə Ģərəfləndi. Möhrdar ġahqulu xəlifə qələbə Ģüarlı qorçilərdən bir dəstə ilə o Ģahzadə xanımın xidmətində idi. Ġt ili (mart 1550-mart 1551)-bəzi [ayları] 957, bəzi [ayları] isə [95] 8-ci ildə (20.I.1550-28.XII.1551) ġah Təhmasib (M-263b) pəncĢənbə günü,31 cümadiəl- əvvəl [ayının] 19-da 373 (8.VI.1550) Qəzvindən Sultaniyyə yaylağına yola düĢdü. Oradan Azərbaycana tərəf üz tutdu. Köç evini ayırıb Qəzvinə göndərdi. Bayandur bəy (B-271a) Məlkən oğlu Zülqədəri köç evinin ordusu ilə göndərdilər. Nəvvabi- kamyab (ġah Təhmasib) o il Arran Qarabağında qıĢladı. O vaxt Xorasan mülkünün vəzirliyindən Xacə Qiyasəddin Əli ġirazi ilə Ģərafətli ali divanın vəzirliyi mənsəbinə Ģərik olan Mir Ġbrahim ibn Əmir Zəkəriyyənin oğlu Xacə Əmir bəy Göçəci tutulub həbs edildi. ġirvan vəziri Ağa Məhəmməd Fərahani onun əvəzinə təyin edildi. Donuz ili (mart 1551- mart 1552) - bəzi [ayları] 058 və bəzi [ayları] isə [95] 9-cu ildə (9.I.1551- [7.XII.1552) Kür çayından keçib, ġəkini iĢğal etdilər. Səfəvi dövləti sayəsində gündən-günə artaraq tam iqtidar tapan DərviĢ Məhəmməd xan ləqəbi alan, bir vaxtlar nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasibin] basısı [Pərixan] xanımın əri olmuĢ və həmin Ģahzadə xanımın ölümü ilə dövləti aradan getmiĢ ġəki [hakimi] DərviĢ Məhəmməd xan ibn Həsən Sultandan dəfələrlə müxalifət niĢanələri zahir olmuĢdu. [DərviĢ Məhəmməd xan] Elbrus dağının təpəsində tikilmiĢ Gələsən- görəsən 374 qalasından qaçdıqdan sonra Çərəndab Sultan ġamlunun mülazimi Cərid oymağından olan Kosa Pirqulu ġamlu [onu] tutub öldürdü. BaĢını dünyanın pənahı [ġah Təhmasibin] dərgahına gətirib, hörmət qazandı. Həmçinin bu ildə Firəng 375 padĢahının elçisi hörmüz yolu ilə ġah Təhmasibin yanına gəldi. Nəfis töhfə və hədiyyələr gətirdi. Tezliklə icazə alıb, həmin yol ilə geri qayıtdı. Həmçinin bu ildə Həmzə Sultan Qazağın oğlu ġahqulu Sultan Ustaclu [Ġmam Rzanın] müqəddəs məĢhədinin - ona Allahın duası və salamı olsun - Xorasanın hakimliyindən çıxarılıb, Çuxursədin hakimliyinə təyin olundu. Onun əvəzinə (M-254a) Əli Sultan Tati oğlu Dəmirçulu Zülqədər müqəddəs MəĢhədə getdi. ġah Təhmasib ġəkidən Qarabağa gəlib, [oradan] Gürcüstana getdi. Təmuk qalasını, baĢqa vilayətləri və mötəbər kilsələri fəth etdilər. Ordunun bəzi adamları arasında taun aĢkar edildiyi üçün, Ģahın əmrinə əsasən o camaatı ordudan çıxarmaqla həmin bəlanı qalib əsgərlərdən dəf etdilər. QıĢ Arran Qarabağında 376 oldu. Xarəzm [hakimi] özbək Dinməhəmmədin yanına nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasib] tərəfindən nəsihətə getmiĢ Qazı Ətaüllah Razi əl-Hüseyni 377 o tayfanın (özbəklərin) adlı-sanlı bahadırlarından olan Qulməhəmməd ilə birlikdə gəldi. ġahanə nəvaziĢlərdən sonra qayıtmaq icazəsi aldı. Səbzəvara yetiĢən vaxt Dinməhəmmədin ölüm xəbəri ona çatdı. [Qulməhəmmədin] ürəyinə qorxu düĢdüyü üçün oradan qaçıb gizləndi. Siçan ili (mart 1552- mart 1553) - bəzi ayları 959 və bəzi ayları isə 19] 60-cı ildə (29.XII.1551 - 6.XII.1553) (B-271b). O illərdə Ərzənrum hakimi olub, sərhəd əmirlərinə hədəli məktublar yazan, bununla kifayətlənməyərək Gürsüstan sərhədlərinə basqın edən, bütün dünyanı özünə tabe edən [ġah Təhmasibin] ali hökmünə əsasən o tərəflərdə vuruĢan və sərhəddi qoruyan bəzi QızılbaĢ nökərlərinin üstünə düĢüb, hamısını öldürən Ġsgəndər paĢaya qulaqburması vermək üçün [ordu] Əxlat, ƏrciĢ və o tərəflərə səfər etdi. Ramazan ayında Əxlatda aqibəti qələbə olan çadırlar qurdular. ġahın ordu nəfərləri və igid əsgərləri rumluların Xeybər 378 kimi möhkəmləndirdikləri qala və Ģəhərə yaxınlaĢıb müharibəyə baĢladılar. Bununla bərabər, aqibəti qələbə olan döyüĢçülər o camaatı da himayə edirdilər. Bu səfərdə Ģahlıq silsiləsinin top və tüfəngləri özləri ilə olmasa da, onların hər cür baĢqa silahı vardı. ġəhər alındı. Qala camaatının iĢi çətinləĢdi. Əlaman, əlaman sədası (M-254b) mavi göyə ucaldı. Qala əhlinin halına Ģahlıq Ģəfqət və mərhəməti göstərildi. QorçibaĢı Sevindik bəy və böyük qorçilərə əmr olundu ki, qalanın qapısında dayanıb, qələbə əsərli əsgərləri qala camaatından bir kəsə toxunmağa qoymasınlar. Onlar öz arvad, uĢaq, mal, mal-qara, taxıl, ərzaq və ehtiyat [azuqələri] ilə çıxıb, hara istəyirlərsə getsinlər. 378a Bu kimi bir mərhəmət heç Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|