Relyativistik dinamika. Cismin kütləsi və impulsu
K lassik mexanikada qüvvə kimi təyin edilir. Bu düstura və impulsun p=mv ifadəsinə görə cismə uzun müddət təsir edən qüvvə onun sürətini sonsuz artıra bilər. Lakin relyativistik mrxanikanın (nisbilik nəzəriyyəsinin) postulatına görə cismin sürəti sonsuz arta bilməz və yuxarıdan məhdud olmalıdır:vkimi təyin edilir.
Burada m kütləsi Klassik mexanikada olduğu kimi invariant kəmiyyətdir və ƏHS-nin seçilməsindən, yəni cismin sürətindən asılı deyildir. Kütlə də elektrik yükü kimi zərrəciyin məxsusi xarakteristikasıdır. Relyativistik mexanikada dinamikanın əsas tənliyi
kimi təyin edilir.
Relyativistik mexanikada tam enerji.
Tam enerji və impuls arasındakı əlaqə
Nisbilik nəzəriyyəsində E=E0+Ek=mc2+Ek E-tam, E0-sükunət, Ek-kinetik enerjidir.
E ynşteyn müəyyən etmişdir ki, v-sürətilə hərəkət edən və digər zərrəciklərlə qarşılıqlı təsirdə olmayan zərrəciyin tam enerjisini
kimi təyin etmək olar.
Deməli, sükunətdəki cisim də (v=0) enerjiyə malikdir. E = mc2
E 0-sükunət və ya məxsusi enerjidir. Cismin tam enerjisi dəyişəndə onun kütləsi də dəyişir (məsələn, cisim qızanda, soyuyanda), lakin bu çox cüzidir. Enerji və impuls arasında əlaqə aşağıdakı kimidir: E2=m2c4+p2c2
m=0 olsa,(məsələn foton üçün) alarıq: E=pc
Dostları ilə paylaş: |
