Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maddə 14. İş üzrə məhkəmə baxışının prinsipləri
- Məhkəmə baxışının prinsipləri
mübahisəni həll etməkdən imtina etməyə haqlı deyildir. Lakin məhkəmə oxşar qanunu tətbiq edərkən qətnamədə bunu geniş şərh etməli və oxşar qanunun tətbiqinin zəruri olmasım əsaslandırmalıdır. 4.
Mübahisə edilən hüquq münasibətlərini tənzim edən norma, həmçinin oxşar norma olmadıqda, məhkəmə Azərbaycan Respublikasmm hüquq qaydalarmm ideya və ümumi prinsiplərini əsas götürməlidir. Bu, mülkİ prosessual hüquqda hüququn analogiyası adlanır. Hüququn analogiyası zamanı hakimlərin hüquq düşüncəsinin kamilliyi, hüququn məqsəd və vəzifələrini, onun mahiyyətiıü özündə əks etdirən ümumi prinsipləri dərindən bilməsi və təcrübəsi son dərəcə əhəmiyyətli rol oynayır. Məhkəmə hüququn analogiyasınm labüdlüyünü qətnamədə əsaslandırmalıdır.
1. Məhkəmə baxışının prinsipləri dedikdə, mülki iş üzrə ədalət mühakiməsini həyata keçirərkən məhkəmənin əsaslandığı rəhbər başlanğıclar anlaşılır. İşin həqiqi hallan, maraqlı şəxslərin hüquq və vəzifələri o halda düzgün müəyyən edilə bilər ki, iş üzrə mövcud olan faktlan məhkəmə hərtərəfli, tam və obyektiv olaraq tədqiq etsin. Faktlarm hərtərəfli tədqiq edilməsi baxılan iş üzrə yaranan suallarm məcmu halında, onlar arasında daxili əlaqələrm müəyyən edilməsi və tərəflərin həm xeyrinə, həm də zərərinə olan faktlarm əsaslı şəkildə yoxlanması yolu ilə həyata keçirilir. Faktların tam tədqiq edilməsi işin düzgün həlli üçün əhəmiyyəti olan və mübahisənin mahiyyətinə aİd olan bütün faktiki məlumatlann və materiallarm prosesə cəlb edilməsi yolu İlə təmin edilir. Buna görə də, məhkəmə maddi hüquq normalarma əsasən sübutetmə predmetini (sübut edilməli olan faktlarm dairəsini) müəyyən etməli, sübutlarm aidliyi və mümkünlüyü qaydasına uyğun olaraq işə aid olan sübutları qəbul etməklə, onları tam tədqiq etməlidir. İşin hallannm obyektiv tədqiq edilməsi - məhkəmənin müəyyən etdiyi və araşdırdığı faktlarm qəmamədə əks etdirilməsi və həmin həqiqi faktlar əsasında qətna 17
mənin çıxarılmasıdır. Faktların hərtərəfli, tam və obyektiv tədqiq edilməsi məqsədilə məhkəmə işdə iştirak edən şəxslərə onların prosessual hüquq və vəzifələrini izah edib, bu hüquq və vəzifələrin həyata keçirilməsinə yaxmdan kömək etməlidir. 2.
etməlidir. Lakin işdə olan sübutlar əsasında işə baxmaq mümkün olmadıqda, məhkəmə zəruri əlavə sübutlar təqdim etməyi tərəflərə təklif edə bilər (MPM, 77.3- cü maddə). Məhkəmə öz təşəbbüsü ilə sübutları toplamağa haqlı deyil. 3.
Məhkəmənin tərəflərə işi barışıq sazişi ilə qurtarmağı təklif etmək vəzifəsi ar- bitrlik prinsipinin məzmunundan doğur. Belə ki, hakim həm də münsif kimİ çalışmalıdır ki, tərəflər arasında banşıq əldə edilsin, yəni tərəflərin hər ikisi öz iradə ifadələrini sərbəst həyata keçirərək, məhkəmə qətnaməsi çıxarılmadan iş üzrə ieraatı başa çatdırsınlar. Lakin tərəflərin barışıq sazişi qanuna zidd olarsa və ya hər hansı bir şəxsin hüquqlarını və qanunla qorunan mənafeyini pozarsa, məhkəmə belə banşıq sazişini qəbul etməyərək, mübahisəyə mahiyyəti üzrə baxmalıdn. Bu qayda, həmçinin eavabdehin iddiam etiraf etməsi və yaxud iddiaçınm iddia tələbindən imtina etdiyi hallara da şamil edilir. 4.
pozulmuş şəxslər şəxsən öz hüquq və mənafelərini müdafiə edirlər və mülki prosessual hüquqları üzərində sərbəst sərəncam verirlər. Lakin tərəflər müxtəlif səbəblər üzündən (xəstəlik, ezamiyyət, hüquqları bilməmək və s.) onların maraqlarınm təmsil olunması və ya prosessual hüquqlarının həyata keçirilməsi üçün uyğun qaydada səlahiyyəti müəyyən edilmiş nümayəndələr vasitəsi ilə məhkəmədə təmsil oluna bilərlər. Bu təmsilçilik həm Vəkillər Kollegiyasının üzvü olan şəxslər, həm də pullu və ya pulsuz hüquq yardımı göstərən hüquqşünaslar, həmçinin qanunda göstərilən sair şəxslər tərəfindən həyata keçirilə bilər. MPM-in 4-cü fəslində nəzərdə tutulan maddələrin (MPM, 69-75-ci maddələr) şərhində bu barədə daha genİş bəhs edilir.
18
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|