Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhkəmənin tərkibi. Etirazlar
- Müəyyən edilmiş qaydada seçilmiş hakim
2-
ci fəsil Məhkəmənin tərkibi. Etirazlar Maddə 17. Məhkəmənin tərkibi 17.}. Mülki işlər və iqtisadi mübahisələr üzrə ədalət mühakiməsini qanunla müəyyən edilmiş qaydada həmin məhkəmənin tərkibinə seçilmiş hakimlər həyata keçirirlər. 17.2. İşə təkbaşına baxan və ya prosesin digər məsələlərini həll edən hakim və ya kollegial tərkibli məhkəmə, məhkəmənin adından fəaliyyət göstərir. İşə təkbaşına baxan hakim prosesdə sədrlik edir. 17.3. İşlərə baxılması zamant bütün hakimlər bərabər hüquqlara malikdirlər. 1.
Məhkəmələrdə mülki və iqtisadi mübahisələr üzrə ədalət mühakiməsi, ancaq Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, Məhkəmələr və hakimlər haqqmda Azərbaycan Respublikasının Qanununa və MPM-lə müəyyən edilmiş qaydada həmin məhkəmənin tərkibinə seçilmiş hakimlər tərəfindən həyata keçirilir. Müəyyən edilmiş qaydada seçilmiş hakim dedikdə, birincisi, Konstitusiyamn 109-cu maddəsinin 9-cu bəndi, 126-cı maddəsi. Məhkəmələr və hakimlər haqqmda Qanunun 93, 94, 95-cİ maddələrinin tələbləri yerinə yetirilməklə, hakimlərin seçilməsi haqqında Əsasnaməyə uyğun olaraq testdən və Məhkəmə Hüquq Şurasmda söhbətdən keçmiş hakimlər nəzərdə tutulur. İkineisi, göstərilən tələblər yerinə yetirilməklə ədalət mühakiməsini ancaq həmin məhkəmənin tərkibinə seçilmiş hakimlər həyata keçirə bilərlər. Bir məhkəmənin tərkibinə seçilmiş hakimin başqa məhkəmədə ədalət mühakiməsini həyata keçirməsi yolverilməzdir. Mülki işlər və iqtisadi mübahisələr üzrə ədalət mühakiməsini həyata keçirərkən məhkəmə tərkibinin pozulması ilə, MPM-in 23.2-ci maddəsində göstərilən halları qarışdırmaq olmaz. Belə ki, Azərbaycan Respublikasmm MüUci Prosessual Məcəlləsinin 23.2-ci maddəsinə əsasən, birinci instansiya məhkəməsinin bütün tərkibinə və ya təktərkibli məhkəmənin hakiminə etiraz edildikdə və ya öz-özünə etiraz təmin olunduqda, bu halda işi apellyasiya məhkəməsi başqa birinci instansiya məhkəməsinə verir, yəni qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş əsaslarla yuxarı məhkəmə orqanı ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsinin ərazi aidiyyətini dəyişdirir. 2.
Məhkəmələr və hakimlər haqqmda Qanunun 4-cü, MPM-in 12-ci maddəsinə əsasən, mülki işlərə və iqtisadi mübahisələrə birinci instansiya məhkəməsində tək- başma, apellyasiya qaydasmda sədrlik edən və başqa iki hakimin, kassasiya qaydasm- da isə sədrlik edənin, iki və ya daha çox hakimin iştirakı ilə baxılır. 17.2-
təkbaşına və kollegial baxılması prinsipləri öz əksini tapmışdır. Köhnə qanunvericilikdə birinci instansiya məhkəmələrində işlərə (xalq məhkəmələrində) xalq iclasçılannm iştirakı ilə kollegial baxılması sosialist quruluşunun de- mokratUc prinsipi, işlərin daha obyektiv, tam və hərtərəfli tədqiq edilməsi və qətnamə qəbul edilərkən məhkəmə səhvlərinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması ilə əsas- landınlırdı. Həqiqətdə isə, birinci instansiya məhkəmələrində işlərə xalq iclasçılarmm iştira- 21
kt ilə baxılması bir çox hallarda qcyrİ-übyektiv qətnamələrin qəbul edilməsinə səbəb olurdu. Çünki xalq iclasçılarmın əksəriyyəti peşəkar hüquqşünaslardan seçilmirdi və bəzi hallarda məhkəmə tərkibinə daxil olan hakim xalq iclasçılarmın qəbul etdiyi qərardan asılı olurdu. Yeni qanunvericilikdə (Konstitusiya, Məhkəmələr və hakimlər haqqmda Qanun, MPM və s.) xalq iclasçılan institutundan imtina edilmiş və mülki işlərə peşəkar hakimlərin baxmasına üstünlük verilmişdir (istər təkbaşına, istərsə də kollegial). Yeni MPM-də işlərə təkbaşma və kollegial baxılmasmm uzlaşdırılması prinsipi əsas götürülmüşdür. Belə ki, işlərə rayon məhkəmələrində və yerli iqtisad məhkəmələrində təkbaşına, apellyasiya və kassasiya instansiyalarmda kollegial baxılır. Mülki işlər və iqtisadi mübahisələr üzrə ədalət mühakiməsini təkbaşına həyata keçirən hakim prosesə sədrlik edir. 3.
İşlərə baxılması zamanı vəzifə səlahiyyətlərindən asılı olmayaraq, hakimlərin bərabər hüquqlarmın olması ədalət mühakiməsinin əsas prinsiplərindədir. Bu prinsip Məhkəmələr və hakimlər haqqında Qanunun 92-ci maddəsindən doğur və ləerübi olaraq MPM-in məhkəmə aktlarmın qəbulu haqqmda maddələrində reallaşır. İşə baxılmasmda hakimlərin bərabər hüququnun olması məhkəmə baxışı, qətnamənin çıxaniması, onun imzalanması, həmçinin qətnamədə düzəlişlər edilməsi zamanı edilən prosessual hərəkətlərdə əksini tapır. Qətnamə çıxarılarkən əksəriyyətin rəyi ilə razılaşmayan hakimin MPM-in 18.2-ei maddəsində göstərilən hərəkətləri etmək hüququ vardır. Maädo J8. Məhkəmolordo kollegial tərkibdə məsələlərin həll edilmə qaydası 18.1. Kollegial tərkibdə işlərin baxılması və həll edilməsi zamanı meydana çıxan bütün məsələlər hakimlər tərəfindən səs çoxluğu ilə həll edilir. Hər bir məsələ həll edilərkən hakimlərdən heç biri səsvermədə bitərəf qalmağa haqlı deyildir. Sədrlik edən axırıncı səs verir. 18.2. Əksəriyy’ətin qəbul etdiyi qərar ilə razılaşmayan hakim həmin qərarı imza etməyə borcludur. O öz rəyini yazılı şəkildə şərh edə bilər və rəy işə əlavə olunur, lakin məhkəmə İclasında elan edilmir. 18.3. Hakimlər müşavirə və səsvermə zamanı, habelə qulluq vəzifələrinin icrası başa çatanadək müşavirənin və səsvermənin gizlili'yini saxlamağa borcludur. 1.
Mülki işlərə və iqtisadi mübahisələrə apellyasiya qaydasında sədrlik edənin və başqa İki hakimin, kassasiya qaydasında isə sədrlik edənin və iki və ya daha çox hakimin iştirakı ilə baxılır (Məhkəmələr və hakimlər haqqında Qanunun 4-cü, MPM- in 12.2-ci maddəsi). Apellyasiya və kassasiya məhkəmələrinin mülki işlərə və iqtisadi mübahisələrə kollegial tərkibdə baxılması qaydasmı pozması məhkəmə qətnaməsinin ləğvi üçün əsasdır (MPM, 418.4.1-ci maddə). MPM-in 424-eü maddəsində kassasiya instansiyası məhkəməsinin qərarlarının ləğv edilməsi üçün əsasların sırasmda işə kollegial tərkibdə baxılması qaydasınm pozulması halı göstərilməyib. Bununla belə, qanunvericiliyin ümumi müddəalarma əsasən, kassasiya instansiyasmda işə qeyri-qanuni tərkibdə baxıldıqda da, MPM-in 22
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|