Azərbaycan miLLİ eləMLƏr akademtyasi naxçivan böLMƏSİ

başdaşı  tipli  qəbirüstü  xatirə  abidəsi  (37x26x8  sm)  üzərində 
ycddi  sətirdə  ərəb  dilində,  nəsx  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə. 
Mətni  belədir:
«Quran LV-26,  27.  Mərhum Hacı Məhəmmədbaqirin oğlu, 
mərhum, giinahları bağışlanmış,  bağışlayan A/lahm rəhmətinə 
getmiş  Məhəmmədhəşimin  ölüm  tarixi:  1098-ci  ilin  əzəmətli 
şəban
 ayında»  (31, s.  19;  60,  s.  57-58).
Şəban  1098 lı.i =12.06.-10.07.1687-ci il.
40.  Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  (41x25x6  sm)  üzərində  kitabə.  Ərəbcə  5  sətirdə 
yazılmış  kitabənin ıııətni  belədir:
«Ouran  LV-26,  27.  Ilacı  Təqiniıı  oğlu  mərhum,  günahları 
bağışlanmış,  AllaJıın  rəhmətirıə  getm'ış  (qovuşmuş)  Hacı 
Əşrəfin  vəfat tarixi.  1099-cu ildə».
1099 lı.i. =07.11.1687-25.10.1688-ci il.
Kitabəni  ilk dəfə  M .Nemət tədqiq etmişdir (49, s.  88).
41.  Ycnə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  tipli 
xatirə  abidəsi  (36x26x5  sm)  ıızərində  kitabə. 
Ərəb  dilində  süls  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabənin  tərcüməsi 
belədir:
«Bu qəbir Süleymanın oğlu mərhum, günahları bcığışlanmış 
Ramazanındır.  1099-cu ildə öldü».
1099 h.i.=07.11.1687-25.10.1688-ci il.
Kitabəni ilk dəfə  M.Nemət tədqiq etmişdir (49,  s.  89).
42.  Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  (37x25x5  sm)  üzərində  kitabə.  Ərəb  dilində,  süls 
elementli  nəsx xətti ilə həkk  edilmişdir.  Mətni  belədir:
«Bu 
qəbir 
Xudaverdinin 
oğ/u 
mərhum, 
giinahları 
bağışlanmış Nəzərəlinindir.  Vəfat tarixi: 1099-cıt
 //».
1099 h. i. =07.11.1687-25.10.1688-ci il.
Kitabəni  ilk dəfə  M .Nemət tədqiq etmişdir (49, s.  89).
79

---

43.  Yenə  orada.  Boz  rəngli  daşdan  hazırlammş  başdaşı 
üzərində  ərəb  dilində  süls  xətti  ilə  həkk  edilmiş  kitabə. 
Başdaşının  aşağı  hissəsi  təbii  qüvvələrin  təsirindən  tamamilə 
aşmıb  məhv  olduğu  üçün  kitabə  tam  oxunmamışdır.  Mətni 
belədir:
ifAllahdaıı  başqa  hər  şey  məhvə  məhkumdur.
  (Bundan 
sonra:  Quran  XXVIII-88). 
Xoşbəxt,  Allahın  rəhmətinə 
getmiş Hökməli... il
...»
X V II əsrə aid etmək olar.
44.  Yenə  orada.  Boz  rəngli  daşdan  hazırlanmış  başdaşı 
üzərində  ərəb  dilində  kitabə.  Aşağı  hissəsi  tamamilə  ovulub 
məhv  olan  kitabənin qalan hissəsinin mətni  belədir:
«Quran X V II1-88.  Xoşbəxt,  Allahın rəhmətinəgetmiş...»
Əvvəlki kitabə ilə eyni dövrə aid etnıək olar.
45.  Yenə  orada.  Yaşılımtıl  rəngli  daşdan  hazırlanmış, 
yuxarıdan  çatma  tağla  tamamlanan  başdaşı  tipli  qəbiriıstü 
xatirə abidəsi  üzərində kitabə.  Mətni  belədir:
«Quran  LV-26,  27.  Bu  şərəfli  bağça  IIəcciiI-Hərəmeynin 
seçilmişi,  günahları bağışlänmış Ilacı...»
X V II əsr.
P
46.  Yenə  orada.  Ağ  mərmərdəıı  hazırlanmış  başdaşı 
parçasınm  aşağı  hissəsində qalmış kitabə.  Mətni belədir:
«... 
Mərhum  Əlican...»
X V lləsr.
47.  O rdubad  rayon  Tarix-diyarşünaslıq  muzeyi.  Ortadan 
iki  yerə bölünmüş boz rəngli daş  lövhə  üzərində kitabə.  İncə 
süls  xətti  ilə  ərəb  dilində  yeddi  sətirdə  həkk  olunmuş 
kitabənin mətninin  əvvəli xütbədən ibarətdir:  Mətni belədir:
«Həmd olsurı o kəslərə ki,  xeyirli və gözəl işlər sahibidirlər! 
Salavat  və  salam  olsun  möcüzələr sahibi Məhəmmədə  (ə.s.), 
onun  ardıcıllarına  və  onun  pak  sə/ıabələrinə  və  onların  pak
80

---

nıhlcınna!  Aımna  hundan  sonra  çiinki ,ədalət  yaradan  inuvnı 
çağiran inkişaf etmiş Ordubad ölkəsi,  güclii hakimiyyətə...»
X V lləsr.
Kitabəni ilk dəfə M.Nemət tədqiq  etmişdiı* (49, s.  85).
48.  Yenə  orada.  Boz mərmərdən  hazııianmış  başdaşı  tipli 
xatirə  abidəsi  (37x26x8  sm)  üzərində  ərəbcə  kitabə. 
Başdaşmın  aşağı  hissəsi  smıb  itdiyindən  mətnin  tam 
oxunması  müm kün  olmamışdır.  Kitabənin  qalan  hissəsinin 
mətni belədir.
« 0   [əbədidir]!  Quran  LV-26-27.  Mir  Amadın  qızı, 
mərhumə,  günahları bağışlanmış Bəkmirənin  vəfatı...».
XVII əsr.
49. 
«Malik 
Ibrahim»  qəbristanlığı. 
Sənduqə 
tipli 
qəbirıistü  xatirə  abidəsinin  bir  parçası  (60x28x21  sm) 
üzərində  qalmış  kitabə.  Güclü  surətdə  aşmdığı  üçün  taııı 
oxunması 
müm kün 
ohııamışdır. 
Aşağıdakı 
sözlər 
oxunmuşdur:
«...ağlın liitfı ilə...  əfsushər...  gün gördü...»
XVII əsr.
Kitabəni ilk dəfə M.Nemət tədqiq etmişdir (49, s.  96).
50.  Yenə  orada.  Yaşılımtıl  rəngli  daşdaıı,  düzbucaqlı 
şəklində  hazırlanmış  və  çox  hissəsi  torpağa  batmış  başdaşı 
(42x30x7 sm)  üzərində kitabə.  Mətni  belədir:
« 0  
əbədidir! Quran LV-26,  27...»
XVII əsr.
51.  Yenə  orada.  Bozumtul  rəngli  mərmərdən,  yuxarıdan 
çatma  tağla  tam am lanan  formada  hazırlanmış  və  aşağı 
hissəsi  smıb  məhv  olmuş  başdaşı  tipli  xatirə  abidəsi 
(35x28x6 sm)  üzərində kitabə.  Mətni belədir:
«Mərhumə,  günahları bağışlanmış,  xo şb əxt...  vəfatı»
XVII əsr.
81

---

52.  Yenə  orada.  Ağ  mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı  tipli 
qəbirüstü  xatirə  abidəsi  (36x29x4  sm)  iızərində  üç  sətirdə 
həkk edilmiş ərəbcə kitabə.  Mətni  belədir:
«Mir 
Adil 
Hüseyninin 
oğlu, 
mərhum, 
günahları 
bağışlanmış Mir  Əbülqasım.  1111-ci il»
  (31, s.  19;  60.  s.  58).
1111 h.i. =29.06.1699-17.06.1700-cii il
53.  Yeııə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdəıı  hazırlanmış 
başdaşı  (43x24x6  sm)  üzərində  3  sətirdə,  siils  elementli  nəsx 
xətti ilə həkk edilmiş ərəbcə  kitabə.  Mətni  belədir:
«Mərhum Məlıəmmədzahir təbib.  1112-ci il»
  (31,  s.  19;  60, 
s.  58-59).
1112 h.i. =18.06.1700-07.06.1701-ci il.
54.  Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  (43x24x6  sm)  üzərində  süls  elementli  nəsx  xətti  ilə 
ərəb dilində həkk edilmiş  kitabə.  Mətnin tərcüməsi  belədir:
«Mərhum Məhəmmədəli.  1112-ci il»
1112 h.i. =18.06.1700-07.06.1701-ci il.
Kitabəni  ilk  dəfə  M.Nemət tədqiq etmişdir (49, s.  89).
55.  «Pir  Eyvaz»  qəbristanlığı.  Yaşılımtıl  rəngli  daşdan 
hazırlanmış 
başdaşı 
tipli 
qəbirüstü 
xatirə 
abidəsi 
(58x23x19x7  sm)  üzərində  ərəbcə  yazılmış  kitabə.  Mətni 
belədir:
«Ouran  LV-26,  27.  Kərbəlayı  Yusifin  oğlu  mərhum 
Ağanəqi.  Cəmadiəl-əvvəl,  1113»
  (31,  s.  19).
Cəmadiəl-əvvəl 1113 h.i. =04.10-02.11.1701-ci il.
56.  «Malik  İbrahim  qəbristanlığı».  Yuxarıdan  ça.tma 
tağla  tam am lanan  m ənnər  başdaşı  üzərində  beş  sətirdə, 
ərəb  dilində həkk edilmiş  kitabə.  Mətni  belədir:
« 0   əbədidir!  Quran  XXVlIl-88.  Bu  qəbir  Kərbəlayi 
Əlixamn  qızı  mərhumə,  günahları  bağışlcınmış  Merac
82

---