24
b. tədqiqatçılar əsərlərində Azərbaycanın orta əsr dövründə ticarət əlaqələri,
ticarət yolları və gömrükxanalar haqqında yazmışlar.
1
Osmanlı gömrük sənədlərində
Azərbaycanda gömrük rüsumunun təyin
edilməsi qaydaları haqqında da məlumatlar vardır.
2
Rus
dövləti
Azərbaycanla, xüsusilə Şamaxı tacirləri ilə ticarət əlaqələrinin inkişafında
maraqlı idi.
3
Şamaxı, Bakı, Dərbənd və Gilandan olan azərbaycanlı tacirlərin malları
Həştərxan gömrüyündə
4
ətraflı yoxlanılırdı. Qubalı Fətəli xan Rusiya ilə
normal münasibətlər saxlamaq məqsədilə mülayim gömrük siyasəti
yeridirdi.
5
Şimali Azərbaycanın Rusiya
tərəfindən işğal edilməsi
1
Vəlixanlı N. Ərəb xilafəti dövründə gömrük işi haqqında / Azərbaycan gömrüyü:
tarixi ənənələr və müasirlik. Bakı: “Elm”, 2007, s.30-34; Aşurbəyli S. Bakı şəhə-
rinin tarixi. Orta əsrlər dövrü. Bakı: Apostrof Çap evi, 2009; Onullahi S.M. XIII-
XIV əsrlərdə Təbriz şəhəri. Bakı: “Elm”, 1982; Piriyev V.Z. Azərbaycan XIII-
XIV əsrlərdə. Bakı: Nurlan, 2003; Şərifli M.X. XIII-XIV əsrlərdə Azərbaycanda
ticarət və ticarət yolları // SSRİ EA Azərbaycan filialının xəbərləri, 1944, № 2, s.
47-56; Ализаде А.А. Из истории феодальных отношений в Азербайджане в
XIII-XIV вв. Термин Тамга // Известия АН Азербайджанской ССР, 1955, №
5, с.51-63; Гейдаров М.Х. К вопросу о значении торговли и торговых путей
Азербайджана в ХIII-XIV // Известия АН Азербайджанской ССР, сер. Исто-
рии, философии и права, 1981, № 1, с.49-54; Yenə onun, К вопросу о значе-
нии торговли и торговых путей Азербайджана в ХIII-XIV // Известия АН
Азербайджанской ССР 1981, сер. Истории, философии и права, №3, c. 53-
60;
Yenə onun, Торговля и торговые связи Азербайджана в позднем сред-
невековье. Баку: “Элм”, 1999; Мамедова А.М. Торгово-таможенная полити-
ка царизма в северном Азербайджане в первой половине XIX века: Авто-
реф. дис. ... д-ра филос. по истории. БГУ. Баку, 2013
2
Turhan Atan. Türk gümrük tarihi. cilt.1: Başlangıçtan Osmanlı Devletine kadar.
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Ankara, 1990; Yenə onun, Türk
gümrük tarihi. cilt. 2. Osmanlı gümrükləri. Gümrük müfettişleri dernegi yayını.
Ankara, Yayın №12.
3
Mirzəyeva E. Orta əsr Azərbaycan şəhərlərində gömrük qaydalarına dair (XVI-
XVII əsrlər) / Azərbaycan gömrüyü: tarixi ənənələr və müasirlik. Bakı: Elm,
2007, s.71; Воробьева А.Г. О торговых пошлинах в русско-азербайджан-
ской торговле // Известия АН Азербайджанской ССР.
Серия истории,
философии и права, 1981, № 1, с. 43
4
Seyidova G.M. XVII əsrdə Azərbaycan-Rusiya ticarət-vergi münasibətləri
tarixindən / Azərbaycan gömrüyü: tarixi ənənələr və müasirlik. Bakı: “Elm”,
2007, s.84
5
Mustafazadə T.T. XVIII əsrdə Azərbaycanda ticarət və gömrük işi // Azərbaycan
gömrüyü: tarixi ənənələr və müasirlik. Bakı: “Elm”, 2007, s.98
25
imperiyanın cənub sərhədlərində
1
gömrükxanaların yaradılması məsələsini
ön plana çəkdi. 1809-cu il avqustun 6-da çarın “Bakı gömrükxanasının
açılması haqqında” xüsusi fərmanı oldu.
2
Rusiya imperiyasının
Asiya və
Yaxın Şərq ölkələri ilə xarici ticarət əməliyyatlarının canlanması Şimali
Azərbaycan ərazisindəki gömrük məntəqələrinin fəaliyyətini xeyli geniş-
ləndirdi. Bakı Ticarət limanı Şıx burnundan Zığa (Sultan) qədər
sahilboyunu əhatə edirdi.
3
Çar Rusiyası süqut etdikdən sonra Azərbaycan hüdudlarında
gömrük
nəzarəti əslində başlı-başına buraxılmışdı. S.Şaumyanın rəhbərlik etdiyi
Bakı XKS-nin Bakı gömrükxanasına yerləşdirdiyi bolşevik və daşnaklar-
dan ibarət qeyri-peşəkar rəhbərlik gömrük rəsmiləşdirilməsinə aid maliyyə
hesabatları hazırlamır, əksinə, ölkənin strateji mallarının oğurlanıb
talan
edilməsində fəal iştirak edirdi.
Birinci fəslin
Dostları ilə paylaş: