301
93-94. YAĞMADI QAR, İTMƏDİ İZ
Tatnan kürd möhkəm dost olollar. Kürd varrı-hallı ada-
mıymış. Tatın da cırıx kiliminnən başqa, öyü yıxılsın, nəyi
var. Deyir:
– Arvad!
Deyir:
– Ha!
Deyir:
– Kürdün inəyini oğurrujam. Bizdən oğurrux görməz.
Deyir:
– Ə kişi, ayıfdı, qardaşıx, dostux.
Deyir ki, aaz, yox, gediv oğurrujam. Bizdən oğurrux görməz.
Gejə duror, geder. Bu Kürdün görör qapısında toylanın
ağzı keçirilidi. Toylanın ağzını açer, zinciri saler, inəyi götürör
yavaş-yavaş gəler. Qar yağmağa başdeer. Deyir: “Qar yağıf izi
itirəjəh, nolojaxdı”. Bu gələ-gələ qar kəser. İz tüşə-tüşə gəler qa-
pısına. Tat çatan kimi inəyi kəser, hərmələrdən
116
aser budunu-
zadını. Qarın-qartadan, ciyərdən pörtdəder yidirdir uşağa.
Savah tezdən Kürd deyir:
– Ay arvad, əziz gündü, bayram vaxtıdı, dur get inəyi-
mizi sağ, gətir bir yaymadan-zaddan pişirginən. Axşam da
bayramdı, Allah kərimdi.
Deyir ki, yaxşı! Bu arvad gəler deyir:
– A yiyən ölsün, inək yoxdu!
Deyir:
– A, nətəər yoxdu? Axşam dama salıf, toyluyun ağzını
bağlamamışammı?
Deyir:
– Atəən goru haqqı, yoxdu!
116
Hərmə – evin tavanında yanlardan qoyulmuş ağac mil
302
Deyir:
– Aaz, kiri!
Deyir:
– Ə, qardaşdarıyın goru haqqı yoxdu!
Deyir:
– Aaz, qardaşıyın goruna nəhlət, nətəər yoxdu? Axşam
inəyi dama bağlamışam.
Deyir:
– Gə gedəh bax!
Gələndə örör inək yoxdu. Kişi duror yavaş-yavaş izə
tüşör geder. Gedəndə örör Tatın qapısını çalğılıyıflar
117
,
amma inəyin dal əyağının izi burdadı. Deyir: “Aha, tapbışam!”
– Ay Tat qardaş! Ay Tat qardaş!
Çıxanda örör, Kürd qardaşdı.
– Ayə, xoş gəlifsən.
Deyir:
– Xoş günün olsun.
– Bayramın mübarək olsun, ay qardaş. Bəri gəlsən.
– Əyə, yox, – deyir, – bir itiyimiz var.
– Ə, nədi?
Deyir:
– İnəyi aparıflar. İz buratan gəlif, burda yoxdu.
Gəler belə əlini gözünün üstə qoor, baxır, deyir ki, ə, yiyən
ölsün, dəlisənmi? Bu dooşan izidi. Bəri gəl, çaydan-zaddan iç,
taparıx. İçəri girəndə örör, əyə, ət içərdə hamısı lejandı
118
. Deyir:
– Ə, bə deyirsən inəyi gətiməmişəm? Bu nədi?
Deyir:
– Uşaxlar İrannan bir çil xoruz gətirmişdi, onun ətidi.
Deyir:
117
Çalğılamaq – süpürmək
118
Lejan – həddindən artıq, bol
303
– Qardaş, gedejeyih qazının yanına. İnəyi oğurruf gəti-
misən, qazının yanına edək.
Deyir:
– Gedək!
Qapıdan girəndə deyir:
– Salaməlöyküm, qazı ağa!
– Vay əlöyküməssalam! Eşiderəm ağayi!
Deyir ki, qazı ağa, bax bu kişi mənim inəyimi oğurruyuf
gətirif. İzi qapıda tutmuşam, deyir dooşan izidi. Əti öydə
tutmuşam, deyir xoruz ətidi. Bax, buna sən nə deyirsən? Bu
tatın da yüz manatı varıymış. Bunu da civinə qoor ki, görüm
orda nətəər eliyim. Tat görör iş xarafdı, inəyi aldırajaxlar
buna. Deyir, qazı sağ olsun!
Getdim düz,
Gəldim düz.
Yağmadı qar,
İtmədi iz.
Civimdə var yüz,
Bu Kürdün əlini
Yaxamdan üz.
Qazı fikirrəşer ki, əyə, bu Tat gedif bu Kürdə qırx inək
də alsa, mana əlli qəpik xeyri yoxdu, hazırca bu yüz manatı
verer dana bəri başdan. İndi bunu qazı tez-tez deyir ki, Kürd
başa düşməsin. Deyir:
Getdin düz,
Gəldin düz.
Yağmadı qar,
İtmədi iz.
Civində var yüz,
Boz kilimin altda düz.
Dal qapıdan vız,
Qalax Kürdnən ikimiz.
304
Kilimin altına yüzü yerrəşdirer. Tat qapıdan çıxanda,
Kürd bunun qılçalarını qucaxlıyır ki, atam sana qurvan, a qazı,
getdi, qoyma. Deyir:
– Ə, görmürsən oğluun başına and içer, inək-zad görmööf.
Get itiyini axtar.
Deyir:
– Dədəmin goru haqqı, inəyi buratan gətirmişdim. İn-
dicə dız-vızda cəmdəyi batırdınız, vardı getdi. Mənim öyümü
yıxdınız.
94.
Bir Əcəm bir Kürdün öyünə eder. Gedəndə örör ə, bu
Kürdün bir gözəl inəyi var, elə yaxşı qış yuannığı olar. Əyə,
mən bunu nağayrem, neynim? Fikirrəşer, fikirrəşer, deyir, bu
qalsın qar yağan vədiyə. Elə olsun ki, mən inəyi oğurruyannan
sonra qar yağsın, izi itirsin. Qışın elə bu vədələri, oğlan vaxtı,
geder Kürdün inəyini çıxarder. Kürdün inəyini çıxarder, gə-
tirer, kəser, qonuya-qonşuya, özünə və ilaxır dağıder. Savah
Kürd baxanda örör inəh yoxdu. Qar da yağmer. Bu fikirrəş-
mişdi ki, qar yağıf izi itirəjək. Qar da yağmer, kəser. Çəhlimin
izinnən düz gəler kişinin öyünə.
– A kişi, mənim inəyimi sən gətirifsən?
Deyir:
– A kişi, mənim xavarım yoxdu.
İndi qazıya şikayətə eder. Qazı Kürdü də çağırer, Əcəmi
də – hər iksini çağırer. Deyir:
– Bu Kürdün inəyini sənmi oğurrofsan?
Deyir:
– Vallah, qazı ağa,
Getdiyim düz,
Gətdiyim düz.
Yağmadı qar,
305
İtmədi iz.
Mənnən sana
Qara bir yüz.
Məni bu Kürdün əlinnən üz.
İndi qazı fikirrəşer. Deyir:
– Ayə,
Getdiyin düz,
Gətdiyin düz.
Yağmadı qar,
İtmədi iz.
Sənnən mana
Qara yüz.
Qara yüzü
Kilimin altda düz.
Sən dal qapıdan vız,
Burda qalax Kürdnən biz.
95. AŞAĞI POLKA, YUXARI POLKA
Müharibə yeni kutaran vaxtı olufdu. Poyez-zad təzə-
təzə icad olur. İki nəfər ayrım burdan poyezə minif gedellər
Moskvaya. Moskvaya bir az qalmış bu poyez dayaner pere-
qonda. Düşəndə öröllər bir urus arvadı qulaxlı papax sater.
Bular bunu söylədir, söylədir, bu on manata deyir. Endirillər
əlli qəpiyə, iyirmi qəpiyə. Deyir: “Radi boqa, ver apar”, –
deyəndə, poyez varıf gedifdi. İyirmi qəpiyə papağı alellar.
Buların öz qatarı gedif, yerinə Moskva-Bakı poyezi dayanıf.
Buların da yeri aşağı yeriymiş. Minellər poyezə, göröllər iki
qoja arvad var. Deyir:
– Əşi, siz yatın burda, biz çıxarıx uxarı.
Gəlellər. Keşliyə çatanda urusun biri deyir ki, ooy, gü-
nəşli Azərbaycan! Bu yuxardakı deyir ki, kopoğlun höküməti
Dostları ilə paylaş: |