Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma

İDARƏETMƏ STANDARTLARI VƏ METODLARI

Layihə ofisləri, təşkilatın daxilində layihənin idarə edilməsi və ekspertizası kimi işlərlə yanaşı onlar layihələrin idarə edilməsi üzrə standart və metodlan hazırlayu*lar. Layihə idarəçiliyi metodu yaxşı tətbiq edilibsə, təşkilat daxilində hər bir kəsin xırda, yaxud cüzi bir iş görməsi də həyati əhəmiyyət kəsb edir. Bu xırda iş layihə ofisi tərəfindən hazırlanmış layihə idarəçiliyi standart və metodlarmda iz qoyur.

Layihə üzrə işçi heyəti nümunəvi şəkildə hazu'lannuş standart və metodlarla onlarm layihədən layihəyə sabit xarakter daşıyan prinsiplərə əməl etməsini təmin edir. Standart və metodlar bir çox sahələrdə, o cümlədən layihə idarəçiliyi pro- sedurlannm yerinə yetirilməsi, sənədlərin hazırlanması və müvafiq kompüter proqram sisteminin müəyyənləşdirilməsi sahəsində inkişaf etdirilməli və hazırlanmalıdır.

İcra mexanizmləri üzrə standartlar

Layiliə ofisi qruplardan və bölmələrdən müvafiq məlumatı əldə etmək məqsədilə sabit layihə idarəçiliyi mexanizmini yaratmalıdır. Bu vəzifə vaxt tələb edir və asan deyildir, ancaq deməliyik ki, belə sabit proseduralar olmadan layihə idarəçiliyi ilə bağlı göstərilən səylər xaosdan başqa bir şey yarada bilməz. Təşkilata daha səmərəli işləməkdə kömək etməkdənsə, zəif prosedurlu layihə idarəçiliyinin tətbiqi təşkilatı ağır vəziyyətə sala bilər.

Sabit layihə idarəçiliyi prosedurlanmn inkişaf etdirilməsi balanslaşdırma aktını nəzərdə tutur. Prosedurlar layihələrin necə həyata keçirilməsi üzrə zəruri məlumatı təmin etmək üçün kifayfet qədər aydın və təfərrüatlı olmalıdır, ancaq onlar 258

yeni metodlann tətbiqi ilə bağlı maneəyə çevrilən bürokratik aparata çevrilməməlidir.

Layihə idarəçiliyi prosedurlan vaakumda, yəni boş yerdə yaradıla bilməz. Prosedurlan inkişaf etdirən şəxslər daima həmin layihələrin icrası ilə məşğul olan mütəxəssislərlə ünsiyyətdə olmalıdırlar. Bu şəxslərin bir qismi barbaşa layihə komandalannda çalışırlar. Digərləri alış və istehlak departa- menti, dizayn emalatxanası kimi funksional qruplarla əlaqəli ola bilərlər. Səmərəli proseduralann inkişaf etdirildiyi və həyata keçirildiyi halda bütün əsas səhmdarlar bunlan qəbul etməli və onlar əsasmda işləməyə qadir olmalıdırlar.

Layihə fəaliyyəti sahələri heç bir məhdudiyyət tanımır. Əsas layihə fəaliyyətləri sayıla bilən aşağıdakılan nəzərdən keçirək:
Tenderin hazırlanması prosedurlan

Layihə əsasında fəaliyyət göstərən təşkilatlarda tenderin hazırlanması bütün cəhətlərə görə nümunəvi şəkildə işlənmiş prosedurlara uyğun olmalıdır. Məsələn, təklif üzərində işləyən menecerin strategi xəttinin müəyyənləşdirilməsi, təklifi qeydə alan qrupun seçilməsi, təklifin inkişaf qrafikinin yaradılması, bunun çap edilməsi və müvafiq idarəetmə təşkilatlanndan razılığın əldə edilməsi və s.

Layihənin uğum, yaxud uğursuzluğu daha çox qaliblərin və məğlub olanlarm müəyyənləşdirilməsindən asılıdır. Potensial qaliblərin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə layihənin seçim prosedurları sistematik qurulmalıdır. Layihə ofisi sonsuz sayda mövcud olan layihənin seçim metodologiyalanndan müvafiq olanı seçilməlidir. Layihələrin seçilməsi emosional və siyasi

faktorlara yox, məhz həmin layihələrin dəyərinə əsaslanmalıdır.

Layihə ofisi layihələr üzrə meydana gələ bilən xoşagəlməz hallarm siyahısını tutmalı və onlarm nəticələrini təsvir etməlidirlər. Riskin təsiri ilə bağlı təhlilləri asanlaşdırmaq məqsədilə bir çox metodlar işlənib hazırlanmışdır. Bımlarm arasında ssenarinin qurulmasından tutmuş Monte Karlo model- ləşdirilməsinə qədər olan üsullan misal göstərmək olar. Layihə ofisi həm də risklərin meydana çıxması, riskin aradan qal- dınlması və riskin transferi kimi artıq qərarlaşmış metodlarına diqqəti cəmləyərək müvafiq yollar axtarmalıdırlar.