Azərbaycan milli musiqi mədəniyyəti

"Şahnaz", "Bayatı Kürd" muğamları
«Şahnaz» Azərbaycanda geniş yayılmış muğamlardandır. O, “Şur” muğam ailəsinə daxildir. «Şahnaz>> müstəqil dəstgah olmaqla bərabər M.M.Nəvvabın tərtib etdiyi dəstgahların hamısında bir şöbə kimi də verilmişdir. Bizim əsrdə isə «Şahnaz» dəstgah formasından çıxmış və kiçik həcmli müstəqil muğama çevrilmişdir. «Şahnaz» muğamı Şur ailəsinə daxil olduğu kimi öz lad-maqam asasına görə də şura aiddir. O, müasir «Şur» mugam dastgahında da bir şöbə - «Sur-Şahnaz kimi işlənilir. Xatırladaq ki, «Sur-Şahnaz»> «Şur» dostgahında «Mayeyi-Şur» şöbəsindən sonra ifa olunur. «Şahnaz» müstəqil muğam kimi 3 şöbədən ibarətdir: 1.«Şahnaz». 2. Dilkaş 3.< zildə gözəl nəfəslərlə, şaqraq zəngulələrlə oxunur, ondan sonra gələn «Dilkəş» şöbəsi musiqi baxımından birinci şöbə ilə tam kontrastdır və son - « şöbəsi birinci şöbə kimi öz musiqisi etibarilə gümrah, coşqun va ehtiraslıdır.
Xalq-professional musiqiçilər - xanəndə və sazandalar bəzən bu şöbəni «Şəddi Şahnaz da adlandırırlar. Şəhd - şan balı, «Şəhdi-Şahnaz»> isə «Şahnazın balı» mənasını daşıyır.
«Bayatı-kürd»> «Şur» ailəsinə daxil olan kiçik həcmli muğamlardan biridir. O, şur lad-məqamının «re»> köklü mayəsi ilə ifa olunur. Ovvallar «Bayatı-kürd», «Şur» muğam dəstgahının bir şöbəsi olmuşdur. Sonralar bu şöbə dəstgahdan ayrılıb başqa bir şöbə və guşə ilə birlikdə kiçik həcmli müstəqil muğam kimi işlədilməyə başlanılmışdır. Hazırda da bu muğam «Bayatı kürd»> adı ilə xanəndə və sazandaların repertuarında müstəqil şəkildə ifa olunur. «Bayatı-kürd» muğamına qəmginlik, dalğınlıq, pərişanlıq çox xasdır. Onu dinlədikdə məhz bu hisləri keçirirsən.
Bayatı-kürdün məcmusunu 3 şöbə təşkil edir: «Bayatı-kürd»>, «Bayatı Əcəm», «Bayatı-kürdə ayaq».