Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
16 -statistik müşahidələrin planlaşdırılması və aparılması üçün informasiya fondundan istifadə etmək;
- statistik vahidləri tam və dolğun əhatə edən demoqrafik xarakteristikaları formalaşdırmaq.
Ölkədə statistika xidmətinin beynəlxalq standartlara uyğun təkmilləşdirilməsi bütün sivil ölkələrdə olduğu kimi Azərbaycanda da seçmə müşahidəsinin həyata keçirilməsinin əsası kimi çıxış edən statistik registrin formalaşdırılması və onun statistik vahidlərin Dövlət registri ilə əlaqə sisteminin yaradılması prosesi gedir. Bu prosesin gedişatını başa düşmək üçün qeyd edilən sistemlərdə istifadə edilən bəzi anlayışların izahının verilməsi zəruridir.
Statistik vahidlərin Dövlət registri - Azərbaycan Respublikasının ərazisində dövlət qeydiyyatından keçmiş təsərrüfat subyektlərinin identifikasiyasını (eyniləşdirilməsini) və uçotunu təmin edən, sənədlərin sıralanmış məcmusundan və məlumatlar texnologiyasından ibarət olan dövlət məlumat sistemidir.
Statistik reyestr - statistik məqsədlər, yəni başda - başa və birdəfəlik müşa- hidələrin, seçmə müşahidələrin, konyuktur sorğuların, siyahıyaalmaların təşkili və həyata keçirilməsi üçün istifadə edilən iqtisadi fəal statistik vahidlərin baş məc- musudur.
Statistik reyestrin aktuallaşdırılması-reyestrin subyektləri haqqında məlu- matların dəqiq (aktual) vəziyyətdə saxlanması məqsədi ilə dəyişikliklərin reyestrə daxil edilməsi.
Demoqrafik və qeyri-demoqrafik dəyişikliklər bazası-uçot vahidlərinin Dövlət reyestri əsasında yaradılmış və təsərrüfat subyektlərində sonradan statistik reyestrə daxil edilməsi üçün baş verən bütün dəyişikliklərin uçotunu təmin edən məlumat sistemidir.
Statistik vahidlər- statistik uçota və müşahidəyə cəlb olunmalı vahidlərdir (təsərrüfat subyektləridir). Statistik vahidlərinin Dövlət registrinin tərkibində statistik vahidlərə Azərbaycan Respublikasının ə razisində yerləşən və
mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq dövlət qeydiyyatından keçmiş, təsərrüfat fəaliyyəti həyata keçirən subyektlər aid edilir.
17 Təsərrüfat subyektləri- hüquqi şəxs statusuna malik olan, yaxud öz fəaliyyətini hüquqi şəxs yaratmadan həyata keçirən (fiziki şəxslər) subyektlərdir.
Statistik vahidlərin inzibati və təsnifat göstəricilərinin aktuallaşdırılması sta- tistik registrin Statistik vahidlərinin Dövlət registri ilə qarşılıqlı əlaqəsi əsasında həyata keçirilir.
Statistik registrin inzibati və təsnifat göstəriciləri rəsmi mənbələrin məlumatları əsasında aşağıdakı qaydada aktuallaşdırılır:
-inzibati göstəricilərin aktuallaşdırılması təsərrüfat subyektlərinin qeydiyyatı, təkrar qeydiyyatı və fəaliyyətlərinin dayandırılması haqqında qeydiyyat məlumatları ə sasında, nazirlik və idarələrarası məlumat mübadiləsinin müəyyən edilmiş qaydalarına və Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik və normativ-hüquqi aktlarına uyğun olaraq,
-təsnifat göstəricilərinin aktuallaşdırılması normativ-sorğu sənədlərinə ə sasən.
Təsərrüfat subyektinin fəallıq vəziyyəti onun statistik vahid kimi qeydiyyata alındığı zaman doldurulan və ildə bir dəfə statistik müşahidələr və digər inzibati registrlərin məlumatlarında əmələ gələn fərqlər əsasında aktuallaşdırılan fəallıq göstəricisi ilə xarakterizə edilir.
Cari dəyişikliklər Statistik vahidlərinin dövlət registrinə, demoqrafik və qeyri-demoqrafik dəyişikliklər bazasına aşağıdakı kimi daxil edilir:
- hər gün - yeni yaradılmış təsərrüfat subyektlərinin qeydiyyatı, təkrar qeydiyyatı və ləğvlərinin qeydiyyatı haqqında məlumatlar əsasında,
- rübdə bir dəfə - cari statistik hesabatlar əsasında, - ildə bir dəfə -illik hesabatların yekunları əsasında,
- bir dəfə -təsərrüfat subyektlərinin siyahıyaalınması əsasında (əgər həyata keçirilərsə).
Təsərrüfat subyektlərinin iqtisadi fəallıq vəziyyəti illik və cari statistik hesabatlar əsasında və həmçinin digər inzibati registrlərdən rübdə bir dəfə alınan məlumatlar əsasında müəyyənləşdirilir [10, 11].
18 Mövsümü müəssisələrin, idarə və təşkilatların fəallıq vəziyyəti illik statistik məlumatlar əsasında müəyyən edilir.
Statistik vahidlər üçün aşağıdakı fəallıq vəziyyətləri müəyyənləşdirilmişdir: - vahid haqqında heç bir məlumat yoxdur,
- vahid fəaldır, - vahid fəal deyil (“yatmış” vahid),
- vahid ləğv olunma ərəfəsindədir, - yeni yaranmış vahid.
Öz nizamnaməsinə (əsasnaməsinə) uyğun olaraq fəaliyyət göstərən və statistik hesabatlar təqdim edən müəssisə, təşkilat və idarələr “hesabat təqdim edən vahid” kimi qeyd edilir.
Vahid haqqında heç bir məlumat yoxdur- haqqında 3 ildən çox müddətdə heç bir məlumat olmayan və statistik vahidlərin dövlət registrində göstərilən ünvanda tapılmayan statistik vahidlər üçün şamil edilir.
Vahid fəaldır-statistik müşahidələr və inzibati registrlərin məlumatları ə sasında fəaliyyət göstərən və ya bir aydan az müddətdə işləməyən statistik vahidlərə ş amil edilir. Vahid fəal deyil (“yatmış” vahid) - statistik hesabatlar və inzibati registrlərin məlumatları əsasında bir aydan çox, lakin üç ildən az müddətdə işləməyən statistik vahidlərə şamil edilir.
Ə
haqqında hesabat təqdim etmirsə (işləyənlərin sayı haqqında məlumatdan başqa) və ya “0” göstərici ilə təqdim edirsə, “yatmış” hesab edilir və statistik registrin tərkibində cari ilin sonunadək müşahidə edilir.
Vahid ləğv olunma ərəfəsindədir-ləğv olunma prosedurası başlanılan, lakin ləğv qeydiyyatı aparılmamış statistik vahidlərə, onların ləğvini qeydiyyata alan orqanların məlumatları əsasında şamil edilir.
Ə
bu statistik vahid il qurtaranadək statistik registrdə müşahidə edilir. Belə vahidlər sonrakı ilin statistik registrinə daxil edilmir. Lakin əgər ləğv olunacaq statistik vahid Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|