Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ST FAD Ə ED LM Ş ƏD ƏB YYAT
- Magistr dissertasiya i şinin elmi yeniliyi a şa ğıdakılardan ibar ətdir
- Elmi i şin h əcmi v ə strukturu.
77 meyllərin formalaşdığı nəzərə çarpır. Burada müşahidə edilən meyl gəlirlərin quruluşundan sahibkarlıq fəaliyyətindən daxil olmaların xüsusi çəkisinin artmasıdır. 90-cı illərin əvvəllərində pul gəlirlərinin təxminən 70%-ni əmək haqqı gəlirləri təşkil edirdisə, son illərdə gəlirlərin 60-65%-i sahibkarlıq fəaliyyətinin hesabına əldə edilmişdir Ümumi pul gəlirlərinin quruluşunda da maraqlı meyllər nəzərə çarpır. Belə ki, əgər 2000-ci ildə sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlirlər ilkin gəlirin 53.7%-ni təşkil edirdisə, 2011-ci ildə bu artaraq 71.9% təşkil etmişdir. 8) Hesablamanın nəticələri 2006-cı ilə nisbətən 2011-ci ildə əhalinin adambaşına orta aylıq gəlirlərinin bölgü sırasının statistik xarakteristikasında mühüm dəyişikliklərin baş verdiyini göstərir. Belə ki, müqayisə edilən dövrdə modal gəlir 2.5, mediana gəlir isə 2.1 dəfə artmışdır ki, bu da arzuolunan meyldir. Bunların fonunda müqayisə edilən dövrdə kvartil kənarlaşmanın 54.2% artması, 2006-cı illə müqayisədə 2011-ci ildə birinci və üçüncü kvartillər arasındakı fərqin yüksəldiyini göstərir. Araşdırma kvartil variasiyanın nisbi göstəricisinin, yəni üçüncü və birinci kvartillər arasındakı fərqin medianada tutduğu çəki 22.3%-dən 16.7% - ə düşdüyünü göstərir ki, bu da mənfi meyl kimi diqqəti cəlb edir 9).
Dövlət büdcəsinin gəlirləri ilə əhalinin gəlirləri arasındakı əlaqənin reqressiya modeli x y ⋅ + − = 52 . 0 67 . 0 ˆ . Bu iki amil əlaməti arasındakı əlaqə sıxdır, yəni xətti korrelyasiya əmsalının nəticəsi 0.979 - dur. Deməli, əhalinin gəlrləri 1 manat artırdıqda dövlət büdcəsinin gəlirləri orta hesabla 0.5 manat artacaqdır. Bu modelə görə elastiklik əmsalı 1.05 - a bərabərdir. Yəni əhalinin gəlirlərini 1% artırdıqda dövlət büdcəsinin gəlirlərinin orta hesabla 1.05% artacağı gözlənilir.
78 ST FADƏ ED LM Ş ƏDƏB YYAT 1.
Azərbaycan Respublikasının Konstitutisiyası B, 2010 2.
A.Ə.Əliyev,N.Ə.Qasımov “Azərbaycanda əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinin aktual problemləri, Bakı “Səda”,2000 3.
modelinin konseptual əsaslari. Elm Nəşriyyatı .Bakı-1998 4. Ə.C. Qasımov,H.A. srafilov, E.M. Hacizadə, E.A. Ağayev, Azərbaycan Dövlət qtisad Universiteti, “Regionların Sosial-iqtisadi inkişaf problemləri” Bakı qtisad Universiteti nəşriyyatı ,2006 5.
6.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, Statistika üzrə əsas metodoloji göstərişlər, Bakı 2001 7.
Yaqubov S.M., Əliyev Ə. . Sosial-iqtisadi statistika, Bakı, 2006. 8.
“ qtisadiyyat və həyat” jurnalı, № 1-6, 2010 9.
qtisadiyyat qəzeti, № (39) 601, 2010 10.
Azərbaycanın statistik göstəriciləri, ADSK, Bakı, 2007, 2008 11.
Hacıyev S.M. Statistikanın ümumi nəzəriyyəsi, dərslik, Bakı, 2005 12.
Yaqubov S.M., Sadıqov M.M., Əliyev Ə. . 1990-2000-ji illərdə Azərbayjan iqtisadiyyatı: inkişaf meyli, strategiyası və problemləri, Bakı, 2001 13. Şəkərəliyev A.Ş. Keçid iqtisadiyyatı və dövlət, Bakı, BDU nəşriyyatı, 2000 279 s 14.
Azərbaycanın statistik göstəriciləri, ADSK, “Səda” nəşriyyatı, Bakı, 2014 15.
Azərbaycan rəqəmlərdə, ADSK, “Səda” nəşriyyatı, Bakı, 2014 16.
qtisadiyyat qəzeti, № (39)601, 2010 17. S.M.Yaqubov, A.C.Məmmədov.Sosial-iqtisadi statistika. Dərslik. Bakı 2011 . 18. A.C.Məmmədov. Xalqın həyat səviyyəsi göstəricilərinin təkmilləşdirilməsi məsələləri.”maliyyə və uçot” jurnalı.1-6 1994 19.
Фоминская Н., Кожухаренко О. Обследование бюджетов домашних хозяйств
в новых экономических и социальных условиях, «Вопросы статистики », 1998, № 1, с. 28-29 20.
Социальная статистика: Учеб. пособие. /М.Е.Ефимова, С.Г.Бычкова М.,
79 Финансы и статистика, 2003 21. Суринов А.Е. Доходы населения. Опыт количественных измерений, М., 2000. 22.
Вопросы статистики, НИЖ, №10, 2010 23.
Курс социально-экономической статистики, Учебник для вузов, / Под ред
. проф. М.Г.Назарова, М, 2010 24.
Экономическая статистика: Учебник.-3-е изд. Перераб.и. доп. / Под ред. проф
. Ю.Н.Иванова-М: ИНФРА-М, 2006 25.
Основы национального счетоводства, Учебник/ Под ред. Ю.Н.Иванова, М , ИНФРА, М, 2005 26. Система национальных счетов, 1993 г. Изд.ООН,1998 27. Четырkин Е.М. Статистические методы и прогнозирования. М., 2003 28. Статистика рынка товаров и услуг. Учебник, под ред. проф. И .К.Беляевского, М, 2003 29. Шмойлова Р.А.Теория статистики, Издатель: Финансы и статистика, 2006, 30.
Уровень жизни населения, / Вопросы статистики, 2001, №6 с. 3-30, 31.
Федулов А.А., Федулов Ю.Г., Цыгичко В.Н. Введение в теорию статистически ненадежных решений, Издательство: Книжный дом "Либроком" УРСС , 2011 32. Социально-экономическая статистика / Под ред. Ефимова М.Р. Издательство : Юрайт ИД Юрайт Учебник, 2011 33.
Иванов Ю. Н. Экономическая статистика, Учебник
. Издательство: Инфра
-М , 2011 34.
Международная статистика / Башкатов Б. И. Суринова А. Е. Учебник, Издательство : Юрайт, 2010 35. Дащинская Н.П. Международная статистика, Учебное
пособие, Издательство : Издат. центр БГУ (Минск), 2007 36.
Васильева Э.К., Юзбашев М.М. Выборочный метод в социально- экономической статистике. Учебное пособие, Издательство: Финансы и статистика , Инфра-М 2010 37. Курникова Е.Л., Тарлецкая Л.В. Основы статистики, Учебное пособие Издательство : МГИМО, 2008 38. Балинова В.С. Шпаргалка по теории статистики. Учебное пособие. М.,
80 ТК Велби. 2005 39. Октябрьский П.Я. Статистика. Учебник. М., ТК Велби. Изд. Проспект. 2003
40. Дмитриева И.А., Лысенко С.Н. Общая теория статистики, Учебник Издательство : Вузовский, 2009 41. Антонова Н.А. О наиболее острых проблемах в области доходов населения и мерах по их решению//Уровень жизни населения регионов России .-1996.-№12. стр. 18-25
42. Эконометрика. Учебник. Под ред.чл.-кор. РАН. И.И.Елисеевой. Москва 2004.
81 РЕЗЮМЕ
В условиях устойчивого экономического развития изучение уровня жизни
населения является особым приоритетом социально – экономических реформ
, проводимых в стране. Для повышения уровня жизни, физического и социального благосостояния осуществляется обоснованная государственная программа . Сформированные рыночные отношения в стране, основанные на принципах цивилизации, значительно влияют на уровень жизни как отдельных слоев
, так и всего населения в целом, уровень и структуру их доходов. Для достижения
эффективного уровня
дифференциации
доходов
, совершенствования социальной политики особенно важны статистическая оценка
состояния уровня жизни населения и определение ожидаемых тенденций развития. Цель
магистрской работы является исследование теоретических и практических аспектов статистической оценки уровня жизни населения. С этой целью
в работе сформированы основные задачи исследования, научная новизна
, выдвинуты выводы и предложения. Во введении работы обосновывается актуальность темы диссертации, определены цели и задачи исследования, сформирована научная новизна. В первой главе работы изучается теоретические и методологические вопросы, а также система показателей статистической оценки уровня жизни населения. Вторая глава посвящена статистическому анализу современного состояния, дифференциации доходов, а также взаимосвязи показателей уровня жизни населения . В конце диссертации даны выводы и предложения, имеющие практическое значение.
82 SUMMARY In the context of sustainable economic development study of the standard of living is a special priority of socio - economic reforms in the country. To improve the standard of living, physical and social well-founded state program is carried out. Formed market relations in the country, based on the principles of civilization, significantly affect the standard of living of the individual layers as well as the general population, the level and structure of their income. To achieve an effective level of income differentiation, improved social policy are particularly important statistical assessment of the standard of living of the population and the definition of anticipated developments. The purpose of master's work is to study the theoretical and practical aspects of the statistical evaluation of the standard of living of the population. To this end, the work formed the main objectives of the research, scientific innovation, conclusions and proposals put forward. In the introduction the urgency of the work dissertation topic, goals and objectives of the study, formed the scientific novelty. In the first chapter we study the theoretical and methodological issues, as well as a system of indicators of statistical evaluation of living standards. The second chapter is devoted to the statistical analysis of the current state of differentiation of incomes, as well as the relationship of the living standards of the population. At the end of the thesis are the conclusions and proposals which are of practical importance.
83 R E F E R A T Mö vzunun aktuallığı. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi inkişafının müasir mərhələsində əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yüksəldilməsi ölkədə aparılan sosial-iqtisadi dəyişikliklərin prioritet istiqamətini təşkil edir. Bunun üçün ə halinin həyat səviyyəsinin, fiziki və sosial sağlamlığının yaxşılaşdırılmasına və yüksəldilməsinə istiqamətlənən əsaslı dövlət siyasəti həyata keçirilir.
Ölkədə sivil prinsiplərə əsaslanan bazar münasibətlərinin formalaşması və dərinləşməsi əhalinin və onun ayrı-ayrı təbəqələrinin həyat səviyyəsinə, onların gəlir- lərinin səviyyə və quruluşuna bu və ya digər istiqamətdə əhəmiyyətli təsir göstərir. Formalaşan bu meyllərin əhalinin təbəqələşməsinə gətirib çıxarmaması, gəlirlərin, istehlakın və əmlakın diferensiasiyasının səmərəli səviyyəsinə nail olması, həmçinin sosial siyasətin təkmilləşdirilməsi məqsədilə əhalinin həyat səviyyəsinin cari vəziyyətinin statistik qiymətləndirilməsi və onun perspektiv inkişaf meyllərinin qabaqcadan müəyyənləşdirilməsi olduqca vacibdir.
Ölkəmizdə statistikanın təkmilləşdirilməsi və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması statistik müşahidənin daha təkmil metodlarından, o cümlədən seçmə müşahidəsindən istifadə edilməsini zəruri etmişdir. Ölkənin sosial-iqtisadi həyatının bir sıra prosesləri, xüsusilə əhalinin həyat səviyyəsi haqqında məlumat toplayarkən bu metoddan geniş istifadə edilir. Bununla yanaşı bu metodun tətbiq dairəsinin daha da genişləndirilməsi üçün bir sıra problemlərin aradan qaldırılması vacibdir.
qtisadi dövriyyədə ev təsərrüfatlarının əhəmiyyətli rola malik olması və ə halinin həyat səviyyəsinin mühüm göstəricisi kimi bu sektorun gəlirlərinin çıxış etməsi statistik tədqiqatın bu istiqamətdə genişləndirilməsini tələb edir. Məlumdur ki, gəlir istehlak xərclərinin və yığımın, həmçinin maliyyə aktivlərinin və əmlakın əldə edilməsinin maliyyə mənbəyi kimi çıxış edir ki, bu da nəticə etibarilə əhalinin həyat səviyyəsinə və bütövlükdə sosial-iqtisadi inkişafa əhəmiyyətli təsir göstərir. Ona görə də bu göstəricilərin digər göstəricilərlə əlaqəli şəkildə statistik qiymətləndirilməsi daha əsaslandırılmış nəticələrin əldə edilməsinə gətirib çıxara bilər.
84 Bunlarla yanaşı iqtisadiyyatın makrostatistik modeli olan Milli Hesablar Sisteminin ölkənin statistika təcrübəsində tətbiqi əhalinin həyat səviyyəsinin adekvat statistik qiymətləndirilməsinin bu sistemlə uzlaşdırılmasını zəruri edir. Tədqiqat mövzunun aktuallığı bu qeyd edilənlərin kontekstində əsaslandırılıb seçilmişdir.
Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Magistr dissertasiya işinin məqsədi həyat səviyyəsinin statistik qiymətləndirilməsinin nəzəri-metodoloji və praktiki aspektlərini araşdırmaq, ölkədə əhalinin həyat səviyyəsini təhlil etmək və müvafiq nəticə və təkliflər hazırlamaqdan ibarətdir.
Qarşıya qoyulmuş məqsədə müvafiq olaraq aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsi zəruri hesab edilmişdir:
- seçmə statistik müşahidənin aparılmasının əsası kimi çıxış edən statistik registrin mahiyyətini araşdırmaq;
- Azərbaycanda statistik registrlərin aparılması və onun statistik vahidlərin Dövlət registri ilə qarşılıqlı əlaqəsini araşdırmaq;
-əhalinin həyat səviyyəsinin müxtəlif aspektlərini statistik tədqiq etmək üçün göstəricilər sistemini formalaşdırmaq,
- əhalinin həyat səviyyəsinin müasir vəziyyətini statistik təhlil etmək və onun yüksəldilməsi sahəsində aparılan tədbirlərin səmərəliliyini qiymətləndirmək;
- əhalinin pul gəlirlərinin diferensiasiyasını statistik qiymətləndirmək; - əhalinin həyat səviyyəsini səciyyələndirən göstəriciləri qarşılıqlı əlaqədə statistik təhlil etmək. Tədqiqatın predmeti və obyekti. Tədqiqatın predmeti Azərəbaycan Respublikası ə halisnin həyat səviyyəsinin statistik göstəriciləri, obyekti isə Azərbaycan Respublikası əhalisnin həyat səviyyəsinin müxtəlif aspektləridir. Tədqiqatın nəzəri və metodoloji əsasını mühüm sosial-iqtisadi problemlərin həlli üzrə ölkə prezidentinin qəbul etdiyi qərar və sərəncamlar, Azərbaycan Respublikasının bir sıra qanunları, onların icrası ilə əlaqədar hökumətin qəbul etdiyi müvafiq qərarlar, digər normativ hüquqi aktlar, eləcə də əhalinin həyat səviyyəsinin
85 statistik təhlili məsələlərini tədqiq edən Azərbaycanın və xarici ölkələrinin iqtisadçı alimlərinin elmi əsərləri təşkil edir. Tədqiqat prosesində statistik təhlilin müxtəlif metodlarından, o cümlədən qrafik, dinamika sıralarının təhlili, nisbi və orta kəmiyyətlər, korrelyasiya - reqressiya metodlarından və s. istifadə edilmişdir.
Komitəsinin illik məcmuələri, ev təsərrüfatlarının xüsusi seçmə tədqiqatlarının materialları, rəsmi internet saytları, dövrü mətbuatın məlumatları və. s. təşkil etmişdir. Magistr dissertasiya işinin elmi yeniliyi aşağıdakılardan ibarətdir: - milli statistika sistemində statistik registrin yeri və rolu əsaslandırılmışdır; - əhalinin həyat səviyyəsini qiymətləndirən statistik göstəricilər sisteminin qurulmasının prinsipləri təkmilləşdirilmişdir; - əhalinin həyat səviyyəsinin müasir vəziyyətinin statistik təhlilinin istiqamətləri əsaslandırılmış və onun metodikası verilmişdir; - Ölkə Əhalisinin pul gəlirlərinin diferensiasiyası statistik qiymətləndirilmiş və onun xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilmişdir; - əhalinin həyat səviyyəsini səciyyələndirən göstəricilər digər makroiqtisadi göstəricilərlə qarşılıqlı əlaqədə statistik təhlil edilmişdir. şin praktiki əhəmiyyəti. Dissertasiya prosesində əldə edilən nəzəri, metodiki və praktiki nəticələrin əhalinin həyat səviyyəsi statistikasının təkmilləşdirilməsində, onun müxtəlif istiqamətlərdə statistik təhlilinin həyata keçirilməsində və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasında əhəmiyyəti ola bilər.
istifadə olunan ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. şdə 10 cədvəl və 7 qrafik verilmişdir. Dissertasiya 80 səhifədən ibarət kompyuter mətni həcmindədir.
86 Girişdə mövzunun aktuallığı əsaslandırılmış, işin məqsədi, vəzifələri, informasiya bazası verilmiş, elmi yeniliyi və praktiki əhəmiyyəti formalaşdırılmışdır. Birinci fəsildə əhalinin həyat səviyyəsinin öyrənilməsinin nəzəri əsasları, statistik registrlərin Azərbaycanda aparılması və onun
statistik vahidlərin Dövlət registri ilə qarşılıqlı əlaqəsi və əhalinin həyat səviyyəsinin statistik göstəriciləri və onların təhlilinin əsas istiqamətləri araşdırılmışdır. Dissertasiya işinin ikinci fəslində Ölkəmizdə əhalinin həyat səviyyəsinin müasir vəziyyətinin statistik təhlili aparılmış, əhalinin pul gəlirlərinin diferensiasiyasının statistik qiymətləndirilməsi həyata keçirilmiş, habelə həyat səviyyəsini səciyyələndirən göstəricilərin qarşılıqlı əlaqədə geniş statistik təhlili verilmişdir. şin sonunda tədqiqatdan irəli gələn nəticə və təkliflər haz ırlanmışdır. Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|