Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Y.Ş.Şıxəliyev, İ.Ə. Qasımov, M. A.Şıxlinskaya
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
47
obturasiyası və xolestatik sarılığın inkişafı ilə nəticələn xolestatik pozğunluqlara gətirib çıxarır. Preparat qara ciyərdəki fermentativ prosesləri sürətləndirir və qlukokortikoidlərin, esterogenlərin, antikoaqulyantların, vena daxilinə yeridilən kontrast maddələrin və bir sıra antiretrovirus preparatların inaktivləşməsini tezləşdirir. Rifampisin və izoniazidin birlikdə istifadəsi sonuncunun asetilləşməsini sürətləndirməklə hepatotoksiki reaksiyanın inkişafı riskini artırır. Qara ciyər funksiyasının pozulmasını əks etdirən klinki simptomlara 3 əsas sindrom aidir; -
qara ciyərin böyüməsi sindromu- qara ciyər ölçülərinin, kənarının sərtliyinin artması; -
dispeptik sindrom; -
palpasiyada sağ qabırğaaltı nahiyənin ağrılı olması, frenikus və digər simptomların müsbət olması ilə xarakterizə olunan ağrı sindromu. Kliniki simptomlarla yanaşı və ya daha erkən biokimyəvi göstəricilərin dəyişməsi də qeyd edilir ki, bunlara: -
alanin və aspartattransaminaza, laktatdehidrogenaza, timol sınağının artması ilə xarakterizə edilən sitolitik sindrom; -
bilirubinin səviyyəsinin arması ilə müşaiət olunan xolestatik sindrom aiddir.
Xolestatik sindrom çox zaman sitolitik sindrom ilə yanaşı inkişaf edir. Medikomentoz hepatit və xolestatik sarılıq zamanı qara ciyərdə baş verən ağır zədələnmə xolestatik sindrom şəkilində özünü biruzə verir. Vərəm əleyhinə preparatların yaratdığı hepatotoksiki təsir nəticəsində biokimyəvi dəyişikliklər morfoloji dəyişikliklərə uyğun olur. Kəskin medikomentoz hepatiti olan xəstələrin qara ciyərinin bioptatında qan damarlarının keçiriliciyinin artmasına, mərkəzi venaların genişlənməsinə , hepotositlərin atrofiyasına və nekroza uğramasına, qansızma sahələrinə rast gəlinir. İltihabı reaksiyalar limfoid, makrofaq və eozinofillərdən ibarət incə infiltratin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur. İnfiltratlar qara ciyər paycıqlarının mərkəzi və periportal traktında yaranır. Periportal traktda limfomakrofaqal reaksiya zəif ifadələnmiş olur. Xəstələrin yarısında hüceyrədaxili xolestaz müşahidə edilir. Qaraciyərin transplantasiyası imkanları olmadığı halda qaraciyər çatışmazlığı ölümə səbəb ola bilər. Vərəm özü də hepatitin yaranmasına səbəb ola bilər. Belə ki, miliar formada bu daha çox müşahidə olunur. Yaşlı insanlarda, qadınlarda, qida
48
mənimsəməsi pozulmuş insanlarda, İİV-ə yoluxmuşlarda və əvvəldən qaraciyər xəstəliyi olmuş insanlarda qaraciyərin zədələnməsi riski daha yüksəkdir. Spesifik dərmanlarla müalicə zamanı qaraciyərin müntəzəm yoxlanılması tələb olunur. Müalicənin ilk aylarında qan zərdabında cüzi və keçici transaminaza artımını müşahidə etmək olar. Kliniki əhəmiyyət kəsb edən hepatitlərin diaqnozu transaminazanın və ya birbaşa bilirubinin artması ilə təsdiqlənir. Müalicə zamanı transminazanın cuzi artması yolveriləndir. Adətən, müalicə transaminzanın səviyyəsi normadan 3-4 dəfə artandan sonra dayandırılır. Transaminazanın səviyyəsi normadan 5-10 dəfə artıqda Spesifik dərmanların qəbulu dərhal dayandırılır və xəstə tələb olunduqda xəstəxanaya göndərilir. Transaminazanın 10 dəfədən çox artması nadir hallarda baş verir. Belə hallarda ölüm səviyyəsi yüksəkələrək 2-3% təşkil edir. Qaraciyərin kəskin çatışmazlığı zamanı isə letallıq səviyyəsi 90%-dən çoxdur. Klinik təzahürlü hepatit diaqnozu təsdiq edildikdən sonra Spesifik dərmanların və digər hepatotoksik dərmanların qəbulu dərhal dayandırılmalı, hepatitin əmələ gəlməsinin digər səbəbləri aydınlaşdırılmalıdır. Transaminazaların səviyyəsi normallaşdqdan sonra spesifik terapiya bərpa olunmalıdır. Bu halda hər 3-4 gündən bir yeni dərman əlavə olunur və hər yeni preparatın əlavəsindən əvvəl transaminazanın səviyyəsi yoxlanılır. Hepatitə səbəb olduğu ehtimal olunan preparat dayandırıla bilər. Bu halda onu daha az hepatotoksik dərmanlarla əvəz etməyə çalışmaq lazımdır. Müalicəni yenidən başlayarkən hepatitə səbəb olan preparatları ən son təyin etmək lazımdır. Hepatitə səbəb olan preparat xəstənin müalicəsində mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi zaman onu aşağı dozalarda təyin etmək olar. Medikamentoz hepatitin kliniki təzahürləri zamanı ilk növbədə standart hepatopretektorlar təyin edilir. Xəstənin vəziyyətinin ağırlıq dərəcəsidən asılı olaraq müxtəlif prepartlardan istifadə edilir. Ən effektli hepatoprotektor essensialı hesab edilir. Bu hepatoprotektorun vena daxili və per os qəbulunu növbələşdirmək və ya yanaşı təyini mümkündür. Karsil hepatositlərin strukturunu yaxşılaşdırır, qara ciyər toxumasını regenrasiya edir. Müasir dövrdə yüksək effektli təsirə malik hepatoprotektor reamberin və remaksol sayılır. Reamberin antihipoksik və antioksidant təsirə malik olub sərbəst radikalllrın yaranmasını ləngidir, hüceyrələrin energetik potensialını bərpa etməklə aerob proseslərə müsbət təsir göstərir. Remaksol həmçinin hepatotprop preparat olub hepatosidlərin enerji təminatını yaxşılaşdırır, bu hüceyrələrin membranında lipidlərin oksidləşməsi prosesini davamlı edir, antioksidant müdafiə funksiyası daşıyan fermentlərin aktivliyini bərpa edir.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|