Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Y.Ş.Şıxəliyev, İ.Ə. Qasımov, M. A.Şıxlinskaya
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elektrolit mübadiləsinin pozulması
39
dəfəyə bölünərək verilir. Əksər hallarda yanaşı təsirləri aradan qaldırmaq üçün əlavə dərmanlardan istifadə olunur, qidalanma ilə bağlı məsləhətlər verilir. Vərəm əleyhinə dərmanların əlavə təsirlərinin profilaktikası xəstə stasionar müalicəyə daxil olduğu gündən başlamalıdır. Bu vərəm infeksiyasının müxtəlif orqan və toxumalarda yaratdığı toksiki fəsadların təsirini azaltmaqla yanaşı eyni zamanda, vərəm preparatlarının yaratdığı toksiki reaksiyaların yaranma riskini minimuma endirir. Etambutolun oftolmaloji əlavə təsirinin profilaktikası üçün vitamin A təyin edilir. Vitamin A, həmçinin surfaktantın bərpasına kömək edir. Vitamin C böyrəküstü vəzlərin qabıq maddəsinin fəaliyyətini stimulə edir, antioksidant təsir göstərir, qara ciyərin dezintoksikasion fəaliyyətini artırmaqla hepatositlərin strukturunu yaxşılaşdırır. Vərəm xəstəliyinin bütün formalarında C vitamininin hipovitaminozuna rast gəlinir. Antibakterial müalicə fonunda bu daha da azalır. Vitamin C təyin olunması oksidləşmə prosesini yaxşılaşdırır. Streptomisin, kanamisin, izoniazid və PAST-la müalicə zamanı desensibilizə təsirə malikdir. Tiamin - B 1 vitamini –izoniazid, etionamid, kanamisin, streptomisinlə müalicə zamanı profilaktik təyin olunmalıdır. Geniş spekterli antibiotiklərdən streptomisin, kanamisin, floromisin, rifampisin bağırsaqlarda dizbakterioz yaratdığı üçün vitamin B 12 sintezi pozulduğuna görə müalicə müddətində bu çatmamazlıq aradan qaldırılmalıdır. Etionamidin təyini zamanı pellaqroid sindromunu aradan qaldırmaq üçün PP vitamininin – nikotin turşusunun təyini vacibdir. Antioksidantlar hepatoprotektiv təsir göstərir. Lipidlərin oksidləşməsi sistemində yaranmış pozğunluqları aradan qaldırır. Hipoksik proseslərin lipidlərin oksidləşməsinə təsirinin fəsadlarının qarşısını alır. Müşahidələr göstərir ki, əlavə təsirlər bir sıra həyatı problemlər, o cümlədən ailə münasibətləri və iş prosesi zəminində psixoemosional pozğunluqlar nəticəsində baş verir. Belə hallarda xəstələrə tibb işçiləri, iş yoldaşları və yaxınları tərəfindən dəstək tələb olunur. Yanaşı təsirlərin aşağıdakı formaları mövcuddur: -
elektrolit mübadiləsinin pozulması, hipotirioz, qastrit, dispepsiya, sümük əzələ sistemi tərəfindən simptomlar, qara ciyərin zədələnməsi, böyrəklərin zədələnməsi, eşitmənin pozulması, periferik sinirlərin zədələnməsi, depresiya, psixoz, qıcolma tutmaları, allergik və fərdi dözülməzlik və s. 40
Am, Cm, imipenin, delamanid, bedaquilin,) qəbulu zamanı baş verir. Elektrolitlərin səviyyəsi adətən milli ekvivalentlərlə (mekv/l) və ya qramla ölçülür. Qan zərdabında kaliumun və maqneziumun mülayim azalması şəkilində meydana çıxır. Pozuntu dərinləşdikcə xəstələrdə yorğunluq, əzələ ağrıları, qıcolmalar, ayaqlarda zəiflik, psixiki qeyri-stabillik, yanma, qaşınma və hətta huşun pozulması baş verir. Daha ağır formalarda tetaniya, iflic, həyat üçün təhlükəli aritmiya yaranır. Ona görə də, qusma və ya ishal nəticəsində maye itirən və eləcə də ineksiya şəkilində vərəm əleyhinə dərman alan xəstələrə mütəmadi elektrolitlərin səviyyəsinin yoxlanılması vacibdir. Elektrolidlərin itirilməsi ən çox kapreomisin qəbul edən xəstələrdə müşahidə olunur. Kalium və maqneziumun qan zərdabında səviyyəsinin aşağı olması onların toxumalardakı itmiş səviyyəsindən qat-qat azdır. Hipokaliemiya (kaliumun qan zərdabında səviyyəsinin 3.5-5.0 mekv/l-dən az olması), hipomaqniemiya (maqneziumun qan zərdabında səviyyəsinin 1.5 mekv/l-dən az olması) ən çox aminoqlükozidlərin qəbulu zamanı baş verir və ishal-qusma, ürək aritmiyası ilə nəticələnir. Belə hallarda təcili olaraq qusma və ishalın qarşısı alınmalı, ürək aritmiyasını törədən səbəb aradan qaldırılmalı, səbəbkar dərman preparatları dayandırılmalıdır. Elektrolit defisiti əleyhinə dərman preparatları ilk növbədə daxilə qəbul edilməlidir. Belə ki, yüngül hallarda kalium və maqnezium tərkibli dərmanlar daxilə qəbul olunur. Hipokaliemiya yalnız maqnezium defisiti aradan götürüldükdən sonra müalicə olunur. Elektrolidlərin bərpasına başlamazdan əvvəl böyrəklərin normal fəaliyyət göstərməsinə əmin olmaq lazımdır. Böyrək çatmamazlığı olan xəstələrdə elektrolitlərin defisitini aradan qaldırmaq üçün maqnezium preparatlarını peroral və ya venadaxili təyin etmək olar. Asparkam, panangin və kalium orotat aşağı dozalı olduğu üçün bu məqsədə uyğun deyil. Kalium pəhriz və ya tərkibində kalium duzları olan (kalium-normin, rehidron) peroral dərman vasitələri ilə təmin edilə bilər. Venadaxili preparatların təyin edilməsi xəstədə mədə-bağırsaq pozuntuları və ya kalium defisitinin yüksək olduğu zaman tövsiyyə olunur. Infuziya vasitəsi ilə defisitin aradan götürülməsi zamanı qanda elektrolitlərin kəskin artması riski var. Venadaxili üsul seçildikdə gündəlik doza bir neçə yerə bölünməli, ürək ritminə və qan təzyiqinə nəzarət edərək elektrolitlər mümkün qədər yavaş yeridilməlidir. Aminoqlikozidlər və kapreomisinin təsiri nəticəsində küllü miqdarda kalium itirildiyi zaman kaliumu qoruyan diuretiklər (spironolakton, triampur və ya amilorid) yardımçı terapiya kimi istifadə edilə bilər. Kalium preparatlarının və kaliumu qoruyan diuretiklərin eyni zamanda təyini hiperkaliemiya riskini yaratdığı üçün ehtiyyatlı olmaq lazımdır. Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|