Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu
Cəmiyyətin informasiyalaşdırılması
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
114 4. Cəmiyyətin informasiyalaşdırılması 4.1.1. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas fəaliyyət sahələrini (informasiya inqilabları, informasiya təhlükəsizliyi, informasiya mədəniyyəti, E-hökumət, E-təhsil, E-seçki, E-kitabxana, E-ticarət) şərh edir. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas fəaliyyət sahələrinin-informasiya inqilabları (yazının meydana gəlməsi, kitab çapının ixtirası, elektrik cərəyanının kəşfi, mikroprosessorların ixtirası və kompüterlərin meydana gəlməsi), informasiya təhlükəsizliyi (informasiyanın məhvinin, itməsinin, saxtalaşdırılmasının qarşısının alınması məqsədilə mühafizənin təşkili), informasiya mədəniyyəti (informasiya ilə məqsədyönlü işləmək və onun əldə olunması, emalı və ötürülməsi üçün kompüter texnologiyasından, müasir texniki vasitə və metodlardan istifadə bacarığı), E-hökumət (hər hansı bir ölkənin dövlət strukturlarının hamısı haqqında məlumatların hər bir vətəndaş üçün açıq olan şəbəkədə yerləşdirilmə sistemi), E-təhsil (İnternet, yaxud İntranet şəbəkəsi vasitəsilə şəxsin mustəqil öyrənməsi ilə gerçəkləşən, biliyin əldə olunmasında zaman və məkan hüdudlarını tanımayan, ömür boyu öyrənməyə imkan verən bir təhsil sistemi), E-seçki (seçicilərin səslərinin elektron qaydada bildirmələri nəticəsində sürətli səs sayma imkanına malik olan bir sistem), E-kitabxana (müəllif hüquqlarını qoruyub saxlamaqla, milli ədəbiyyat nümunələrini elektron daşıyıcılarına köçürməklə yaradılan sistem), E-ticarət (informasiya sistemlərindən istifadə edilməklə malların alqı-satqısı, xidmətlərin göstərilməsi və işlərin görülməsi üzrə həyata keçirilən fəaliyyət növü) şərhi İnformasiya, cəmiyyət, inqilab, təhlükəsizlik, mədəniyyət, E-hökumət, E-təhsil, E-seçki, E- kitabxana, E-ticarət, yazı, kitab, elektrik, cərəyan, mikroprosessor, mədəniyyət, emal, kompüter, texnologiya, sistem 4.1.2. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas fəaliyyət sahələrinə aid təqdimatlar edir. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas fəaliyyət sahələrinə (hökumət, təhsil, bank, səhiyyə, ədliyyə, kitabxana, ticarət) aid təqdimatların edilməsi İnformasiya, cəmiyyət, fəaliyyət, sahə, təqdimat, hökumət, təhsil, bank, səhiyyə, ədiliyyə, kitabxana, ticarət XI SİNİF 1. İnformasiya və informasiya prosesləri 115 1.1.1. İnformasiya sistemlərini təyinatına görə təsnif edir. Lokal, qrup və korporativ informasiya sistemlərinin təyinatına görə təsnif edilməsi İnformasiya, sistem, lokal, qrup, korporativ 1.1.2. İnformasiya sistemlərini fərqləndirir. Lokal, qrup və korporativ informasiya sistemlərinin fərqləndirilməsi İnformasiya, sistem, lokal, qrup, korporativ 1.1.3. Müxtəlif informasiya sistemlərini nümunələrlə şərh edir. Lokal, qrup və korporativ informasiya sistemlərinin nümunələrlə şərhi İnformasiya, sistem, lokal, qrup, korporativ 2. Formallaşdırma, modelləşdirmə, alqoritmləşdirmə və proqramlaşdırma 2.1.1. Verilmiş informasiya prosesinin modelləşdirilməsi üçün zəruri əlamətləri müəyyənləşdirir. Modellərin növləri, informasiya prosesinin modelləşdirilməsi üçün zəruri əlamətlər. Formallaşdırma, informasiya modelinin hazırlanması. Kompüter modeli. Layihələrin informasiya modeli Model, modelin adekvatlığı, modellərin növləri, formallaşdırma, informasiya modeli, formal model, interaktiv kompüter 2.1.2. Verilmiş informasiya prosesi üçün müvafiq modelləşdirmə formasını seçir. Verilmiş informasiya prosesi üçün müvafiq modelləşdirmə formasının seçilməsi İnformasiya, proses, modelləşdirmə, forma, 2.1.3. Verilmiş informasiya prosesinin modelini qurur. Verilmiş informasiya prosesinin modelinin qurulması İnformasiya, proses, model, 2.2.1. Veb-layihələrin hazırlanmasının əsas mərhələlərini şərh edir. Veb-layihələrin hazırlanmasının əsas mərhələlərinin (layihələndirmə, dizaynın hazırlanması, səhifələrinin maketlərinin qurulması, servislərin proqramlaşdırılması, saytın nəşri və informasiya ilə doldurulması, layihənin müşayət olunması) şərhi Veb, layihə, mərhələ, layihələndirmə, dizayn, səhifə, maket, servis, proqramlaşdırma, sayt, nəşr, informasiya 2.2.2. Seçilmiş mövzu üzrə veb-layihə hazırlayır. Seçilmiş mövzu üzrə veb-layihənin hazırlanması Mövzu, veb, layihə, 2.2.3. Veb-sayt yaradır. MS Publisher proqramında veb-saytın yaradılması; veb- sayta səhifələrin əlavə edilməsi; veb-saytda hiperistinadların yaradılması; Veb-saytın HTML formatında saxlanılması MS Publisher, proqram, veb-sayt, səhifə, hiperistinad, HTML 2.2.4. Hazırlanmış veb-saytı İnternet şəbəkəsində yerləşdirir. Hazırlanmış veb-saytın domen adının qeydiyyatdan keçirilməsi; veb-saytın hostinq xidməti vasitəsilə İnternet şəbəkəsində yerləşdirilməsi Veb, sayt, domen, qeydiyyat, hostinq, İnternet, şəbəkə 3. Kompüter, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları və sistemləri 3.1.1. Əməliyyat sisteminin işini idarəetmə panelinin vasitəsi ilə müxtəlif situasiyalara uyğun olaraq tənzimləyir. Əməliyyat sisteminin işinin idarəetmə panelinin vasitəsilə müxtəlif situasiyalara uyğun olaraq tənzimlənməsi Əməliyyat, sistem, idarəeymə, panel situasiya 116 3.1.2. Şəbəkə proqram təminatından istifadə edir. Kompüter şəbəkələri, kommunikasiya vasitələri, şəbəkə (kommunikasiya və transmissiya) avadanlıqları. Microsoft NT və Novell Netware kimi şəbəkə proqram təminatından istifadə. Kompüter şəbəkələri, şəbəkə (kommunikasiya və transmissiya) avadanlıqları, şəbəkə proqram təminatı. 3.2.1. Müəyyən sahəyə aid verilənlər bazasını layihələndirir. Müəyyən sahəyə (təhsil, tikinti, iqtisadiyyat, xəritə) aid verilənlər bazasının layihələndirilməsi Sahə, təhsil, tikinti, iqtisadiyyat, xəritə, verilən, baza 3.2.2. Hazırlanmış verilənlər bazası layihəsini nümayiş etdirir. Hazırlanmış verilənlər bazası layihəsinin nümayiş etdirilməsi Təhsil, tikinti, iqtisadiyyat, xəritə, verilən, baza 3.3.1. Müasir şəbəkə texnologiyalarını izah edir. Müasir şəbəkə texnologiyalarının (müştəri-server”, “tay- tuşlar” ) izahı Şəbəkə, texnologiya, müştəri-server, tay-tuşlar 3.3.2. Müxtəlif İnternet xidmətlərinə aid təqdimatlar edir. Müxtəlif İnternet xidmətlərinə (elektron poçt, telekonfrans, on-layn ünsiyyət, gap otaqları, internet- telefoniya, İnternet-peycerlər ) aid təqdimatların edilməsi İnternet, xidmət, elektron poçt, telekonfrans, on-layn, ünsiyyət, gap, chat room, telefoniya, peycer, İCQ 4. Cəmiyyətin informasiyalaşdırılması 4.1.1. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas əlamətləri şərh edir. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas əlamətlərin (insanın xüsusi texniki vasitələrdən istifadəsi, informasiya məhsulunun istehsalı, əqli əməyin artması, yeni həyat tərzinin formalaşması, informasiya texnologiyalarının inkişafı, istehsalatda robot və manipulyatorların istifadəsi, fasiləsiz təhsil sisteminin yaradılması, informasiya xidməti bazarının yaradılması və inkişafı) şərhi İnformasiya, cəmiyyət, əlamət, texniki vasitə, məhsul, istehsal, əqli əmək, həyat, tərz, texnologiya, inkişaf, robot, manipulyator, təhsil, sistem, bazar, layihə 4.1.2. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas əlamətlərə aid təqdimatlar edir. İnformasiya cəmiyyətini xarakterizə edən əsas əlamətlərə (insanın xüsusi texniki vasitələrdən istifadəsi, informasiya məhsulunun istehsalı, əqli əməyin artması, yeni həyat tərzinin formalaşması, informasiya texnologiyalarının inkişafı, istehsalatda robot və manipulyatorların istifadəsi, fasiləsiz təhsil sisteminin yaradılması, informasiya xidməti bazarının yaradılması və inkişafı) aid təqdimatların edilməsi İnformasiya, cəmiyyət, əlamət, texniki vasitə, məhsul, istehsal, əqli əmək, həyat, tərz, texnologiya, inkişaf, robot, manipulyator, təhsil, sistem, bazar, layihə 117 Tezaurus Təlimin məzmunu-şəxsiyyətin formalaşmasına yönəlmiş bacarıqlar şəklində ifadə edilən təlim nəticələrinin (təlim standartlarının) məcmusudur. Təlim nəticəsi-müəyyən bir mərhələdə mənimsənilməsi nəzərdə tutlan və əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş təlim nailiyyətlərinin konkret bir səviyyəsidir. Məzmun xətti-fənn üzrə ümumi təlim nəticələrinin reallaşmasını təmin etmək üçün müəyyən olunan məzmununun zəruri hissəsidir. Məzmun standartı-dövlətin təhsil alanların bilik və bacarıq səviyyəsinə qoyulmuş dövlət tələbdir. Qiymətləndirmə standartı-təhsil alanların nailiyyət səviyyəsinə qoyulan dövlət tələbidir. Təlim strategiyası-təhsil prosesində istifadə olunan forma, metod, üsul və vasitələrin məcmusudur. Kurrikulum-təlim prosesi ilə bağlı bütün fəaliyyətlərin səmərəli təşkilinə, məqsədyönlü və ardıcıl həyata keçirilməsinə imkan yaradan konseptual sənəddir. Dərslik-dövlət təhsil standartları əsasında hazırlanmış kurrikulumlara uyğun olan, şagirdlərdə müstəqil tədqiqatçılıq və yaradıcılıq vərdişlərinin aşılanmasına, demakratik dünyagörüşünün formalaşmasına imkan yaradan, onları düşünməyə sövq edən, məntiqi təfəkürü inkişaf etdirən, tətbiqi xarakter daşıyan, inteqrativ xüsusiyyətə malik əsas dərs vəsaitidir. İnteqrasiya-müəyyən təhsil sistemi çərcivəsində şagirdlərin təfəkküründə dünyanın bütöv və bölünməz obrazını formalaşdırmaq, onları inkişaf və özünüinkişafa istiqamətləndirmək məqsədilə təlimin bütün məzmun komponentləri arasında struktur əlaqələri qurmağı və onları sistemləşdirməyi tələb edən didaktik prinsipdir. Dünyanın təhsil təcrübəsində şaquli və üfüqi olmaqla onun iki növündən istifadə edilir. Milli kurrikulum- ölkə miqyasında təhsilin hər bir pilləsindəki fəaliyyətlərin həyata keçirilməsinə imkan yaradan və onları istiqamətləndirən konseptual sənəddir. Fənn kurrikulumu-fənn üzrə fəaliyyətləri istiqamətləndirən konseptual sənəddir. Pedaqoji innovasiya-təhsil müəssisələrində, pedaqoji nəzəriyyələrdə, müəllim və şagirdlərin fəaliyyətlərində, təlim-tərbiyənin məzmununda, forma, üsul və vasitələrində, idarəetmədə, məqsəd və nəticələrdə, ümumən, pedaqoji sistemdə baş verən yeniliklərdir. Onlar müəyyən dövr ərzində sabit qalaraq ənənəvi qaydada davam etdirilir, həmin dövrün səciyyəvi pedaqoji hadisəsinə cevrilir. Nəticəyönümlülük-yeni kurrikulumların hazırlanmasında nəzərə alınmış əsas prinsiplərindən biridir. Bu pirinsipin tələbinə görə müəyyən olunmuş bacarıqlardan ibarət zəruri məzmun nəticələr formasında verilir. Taksonomiya- yanan sözdür (taxus-qayda ilə yerləşmə+qanun deməkdir), təlim məqsədlərinin şəbəkəli və ya sistemli təsnifatıdır. Elmi termin kimi ilk dəfə botanika və zoologiyada əmələ gəlmiş, heyvanların və bitgi orqanizmilərinin 118 qruplara görə bölgüsü anlamında işlənmişdir. 30-cu illərdə psixologiyada istifadə olunmağa başlanmışdır. Şəxsiyyətyönümlülük-Milli Kurrikulumun hazırlanması zamanı nəzərə alınmış didaktik prinsiplərdən biridir. Onun tələbinə görə, kurrikulumların tərkibində olan təlim standartları, strategiyaları və qiymətləndirmə mexanizmləri şagird şəxsiyyətində idraki, hissi və psixomotor bacarıqlar əsasında yaranan keyfiyyətlərin formalaşmasına yönəlir. Çox vaxt bu keyfiyyətlər kompetensiyalar (səriştələr, qabiliyyətlər), dəyərlər və ya mədəniyyətlər terminləri ilə ifadə edilir. Şəxsiyyətyönümlü təhsilin keyfiyyət göstəricisi sadəcə bilik və ya bacarıqlar deyil, milli səviyyədə müəyyən olunmuş ümumi nəticələrə uyğun səviyyənin (kompetensiya, keyfiyyət və ya mədəniyyət göstəricilərinə uyğun səviyyənin) əldə edilməsidir. Təhsildə qiymətləndirmə sistemi- beynəlxalq milli və məktəb səviyyələrində aparılan qiymətləndirməni əhatə edir. Orada zəruri məzmunun (qiymətləndirmə standartlarının), vasitələrin (test, sual və s.), formaların, üsulların müəyyənləşdiril- məsini və onların reallaşdırılmasına aid prosedurları özündə birləşdirir. Fəal (interaktiv) təlim-şagirdlərin idrak fəallığına əsaslanır, təhsil prosesinin digər iştirakçıları ilə əməkdaşlıq şəraitinin yaradılmasını tələb edir. Idrak fəaliyyəti-idrak prosesində həyata keçirilən fəaliyyətdir. Psixoloqların fikrincə, idrak fəaliyyətində bilmək, anlamaq, tətbiq etmək, sintez etmək və dəyərləndirmək əsas mərhələlər hesab olunur. Müasir təhsil konsepsiyasına görə, şagirdin təlim fəaliyyətinin psixopedaqoji əsasını məhz həmin parametrlər təşkil edir. Ona görə də “hafizə məktəbi”ndən fərqli olaraq “təfəkkür məktəbi”ndə təlim stanadartları hazırlanarkən onlar əsas götürülür. 119 İstifadə olunmuş ədəbiyyat Azərbaycan dilində 1. Əhmədova M, Əliyev M, Qasımlı M və b.Müəllim hazırlığının və orta təhsilin yeni perspektivləri (Qərb təhsil sisteminin təcrübəsi əsasında) Baki “Adiloglu”, 2005 2. Kərimova F, Əhmədova M.C və b.Intqrativ kurrikulum: mahiyyəti və nümunələr. Baki “Adiloglu”, 2005 3. Veysova Z. Fəal/interaktiv təlim:müəllimlər üçün vəsait, 2007 4. İnsan hüquqlarının tədrisi. Müəllimlər üçün vəsait.Norveç qaçqınlar şurası,2003 5. Qədimova X. İnteraktiv təlim metodları, Bakı,2005 6. Hüquqlara aparan yol. Metodik vəsait. Norveç qaçqınlar şurası, 2004 7. Mərdanov M.,Şahbazlı F. Azərbaycanın təhsil siyasəti (1998-2005), II kitab, Bakı, “Təhsil”, 2005. 8. Mərdanov M.,Şahbazlı Azərbaycanın təhsil siyasəti (1998-2004), II kitab, Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005. 9. Mərdanov M. Azərbaycanın təhsili dünən, bu gün, sabah. Bakı, “Təhsil”, 2006. 10. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. Bakı, 2003 11. Azərbaycan Respublikasında ümumi təhsilin Konsepsiyası (Milli Kurrikulumun). Azərbaycan məktəbi jurnalı, 2007, № 2. 12. Əlizadə Ə.Ə. Yeni pedaqoji təfəkkür. Bakı, “Adiloğlu”, 2001. 13. Əlizadə Ə.Ə. Müasir Azərbaycan məktəbinin psixoloji problemləri. Bakı, “Pedaqoqika”, 2004. 14. Əlizadə Ə.Ə. İdrak prosesləri və hisslər. Bakı, ADPU, 2008. 15. Kazunov A. Milli pedaqoqika yollarında Bakı, “Ağrıdaq”, 2001. 16. Paşayeva X., Rüstəmov F.A. Pedaqoqika Yeni kurs Bakı, “Nurlan”, 2007. 17. Ağayev Ə.A. Təlim prosesi: ənənə və müasirlik. Bakı, “Adiloğlu” nəşriyyatı, 2006 18. Ümumtəhsil məktəblərinin I-IV sinifləri üçün fənn kurikulumları. Bakı, “Təhsil”, 2008, 480 səh. 19. Kurikulumların hazırlanması və tətbiqi məsələləri. Bakı, “Kövsər”, 2008, 224 səh. 20. İbtidai siniflər üçün yeni fənn kurikulumlarına dair gündəlik planlaşdırma nümunələri. Bakı, “Kövsər”, 2010, 196 səh. 21. Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları və proqramları (kurikulumları). Bakı, “Kurikulum” jurnalı, 2010, №3, səh. 115-130. 22. Kurikulum islahatı: tədqiqatlar, nəticələr. Bakı, “Mütərcim”, 2011, 344 səh. 120 23. Ümumi təhsilin fənn standartları (I-XI siniflər). Bakı, “Mütərcim”, 2012, 402 səh. 24. Azərbaycan Respublikasının ümumi təhsil sistemində qiymətləndirmə Konsepsiyası. Bakı, “Kurikulum” jurnalı, 2009, №2, səh. 138-150. Rus dilində 1. Материалы разработке национального стандарта среднего общего образования Республики Казахстан, Алматы, 2004. İngilis dilində 1. Reading/Language arts framework for California Public schools. Kindergarten Through Grade Twelve. Published by the California Department of Education, 1999 2. John S.Kendall and Marzano J. Robert, Content knowledge. A compendium of standards and benchmarks for K-12 Education, 1996 3. Mary E. Haas and Margaret A. Laughlin, Meeting the standards Readings for K-6 Educators, 1999 4. Virginia/USA Government Program of studies. Fairfax County Public Schools, 1998 5. English language Arts Learning standards and Core curriculum. Pre K- Grade 5, 1999 6. Stephanie Wasta, Teaching social studies, 2006 7. NCSS Expectations of excellence: Curriculum standards for social studies (Bulletin 89) Washington, DC, 1999 8. Montana office of public Instruction. Montana standards for social studies. Missoula, 2000 9. History –social science framework for California Public schools .Edition with Criteria for Instructional Materials, Sacramento, 2005 10. Science and Technology. The Ontario Curriculum. Grades 1-8. Ministry of Education of Ontario, 1998 11. The arts. The Ontario Curriculum –Exemplars Grades 2,5 and 7. Ministry of Education of Ontario, 2004 12. Native Languages. The Ontario Curriculum. Grades 1-8. Ministry of Education of Ontario, 2001 13. Language. The Ontario Curriculum. Grades 1-8. Ministry of Education of Ontario, 2006 14. Mathematics. The Ontario Curriculum. Grades 1-8. Ministry of Education of Ontario, 2005 15. Health and Physical Education. The Ontario Curriculum. Grades 11-12. Ministry of Education of Ontario,2000 121 16. English As a Second Language and English Literacy Development. The Ontario Curriculum. Grades 1-8. Ministry of Education of Ontario,1999 17. English. The Ontario Curriculum. Grades 1-8. Ministry of Education of Ontario, 2000 18. Borich G.D. Effective teaching methods. Upper Saddle River,1996 19. John U.Michaelis, Jesus Garcia, Social studies for children. A guied to basic instruction, 1996 20. Peter Morterella,Candy M.Beal, Chearyl Mason Bolick, Teaching social studies in middle and secondry schools, Ohio, 2005 21. Devine, Thomas G., Teaching studies skills, Boston, 1987 22. Marzano, Robert J., Reading Diagnosis and İnstruction, 1987 23. Wiseman Donna. L., Reading Instruction: A literature Based Approach /Englewood Cliffs,1991 24. Mathematics curriculum Pre K-12 Missoula County Public Schools, Missoula, 2003 25. The National Curriculum. Handbook for secondary teachers in England, London, 1999 Türk dilində 1. T.C Milli Egitim Bakanlığı.Talim və Terbiye Kurulu Başkanlığı. İlk Ögretim Türkçə Dersi (1-5. Sınıflar) Ögretim Programı və Kılavuzu , Ankara,2005 122 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|