Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu

 
107 
emalı, informasiyanın ötürülməsi) mahiyyətinin izahı 
informasiyanın emalı, informasiyanın 
ötürülməsi 
4.1.2. İnformasiyalaşdırma proseslərinin 
mərhələlərini fərqləndirir.  
İnformasiyalaşdırma proseslərinin mərhələlərinin 
(yazının meydana gəlməsi, kitab çapı, elektrik cərəyanın 
kəşfi, mikroprosessorun ixtirası) fərqləndirilməsi 
İnformasiyalaşdırma, proses, mərhələ, yazı, 
kitab, elektrik, cərəyan, mikroprosessor 
4.1.3. İnformasiyalaşdırma proseslərinin 
mərhələlərinə aid sadə layihələr hazırlayır. 
İnformasiyalaşdırma proseslərinin mərhələlərinə 
(yazının meydana gəlməsi, kitab çapı, elektrik cərəyanın 
kəşfi, mikroprosessorun ixtirası) aid sadə layihələrin 
hazırlanması 
İnformasiyalaşdırma, proses, mərhələ, yazı, 
kitab, elektrik, cərəyan, mikroprosessor, layihə 
IX SİNİF 
1. İnformasiya və informasiya prosesləri 
1.1.1. Müxtəlif xarakterli informasiyaların 
kodlaşdırılmasını fərqləndirir. 
Müxtəlif xarakterli (mətn, qrafik, səsli) informasiyaların 
kodlaşdırılmasının fərqinin müəyyən edilməsi 
Kod, kodlaşdırma, informasiya, mətn, qrafik, 
səsli 
1.1.2. Müxtəlif xarakterli informasiyaların 
kompüterdə kodlaşdırılmasına aid nümunələr 
göstərir. 
Translyator, interpretator, kompilyator proqramları 
vasitəsilə kompüterdə müxtəlif xarakterli (mətn, qrafik, 
səsli) informasiyaların kodlaşdırılmasına aid 
nümunələrin göstərilməsi  
İnformasiya, kompüter, proqram, mətn, qrafik, 
səsli, translyator, translyasiya, interpretator, 
interpretasiya, kompilyator, kompilyasiya, 
nümunə 
1.1.3. Müxtəlif xarakterli   informasiyaların 
həcmini ölçür. 
İnformasiyanın ölçü vahidlərinin köməyi ilə müxtəlif 
xarakterli (mətn, qrafik, səsli)   informasiyaların 
həcminin ölçülməsi 
İnformasiya, xarakter, ölçü, vahid, həcm, bit, 
bayt, kilobayt, meqabayt, qiqabayt, terabayt, 
petabayt, eksabayt, zetabayt, yotabayt 
1.2.1. İnformasiyaların qəbulu və ötürülməsi 
üsullarını sadalayır. 
İnformasiyaların qəbulu üsullarının (duyğu üzvləri-göz, 
qulaq, burun, dil, dəri vasitəsilə) sadalanması; 
informasiyaların ötürülməsi üsullarının (söz, jest və 
mimika, simvollar vasitəsilə) sadalanması 
İnformasiya, üsul, duyğu üzvləri-göz, qulaq, 
burun, dil, dəri, söz, jest və mimika, simvol 
1.2.2. İnformasiyaların qəbulu və ötürülməsi 
üsullarını izah edir. 
İnformasiyaların qəbulu (duyğu üzvləri-göz, qulaq, 
burun, dil, dəri vasitəsilə) və ötürülməsi (söz, jest və 
mimika, simvollar vasitəsilə) üsullarının izah edilməsi 
İnformasiya, üsul, duyğu üzvləri-göz, qulaq, 
burun, dil, dəri, söz, jest və mimika, simvol 
1.2.3. İnformasiyaların qəbulu və ötürülməsi 
üsullarını nümunələrlə şərh edir. 
İnformasiyaların qəbulu (duyğu üzvləri-göz, qulaq, 
burun, dil, dəri vasitəsilə) və ötürülməsi (söz, jest və 
mimika, simvollar vasitəsilə) üsullarının nümunələrlə 
şərhi 
İnformasiya, üsul, duyğu üzvləri-göz, qulaq, 
burun, dil, dəri, söz, jest və mimika, simvol 
2. Formallaşdırma,  modelləşdirmə,  alqoritmləşdirmə və proqramlaşdırma 
2.1.1.İnformasiya modelinin şəbəkə formasını 
İnformasiya modelinin şəbəkə formasının izahı; 
İnformasiya, model, forma, şəbəkə, quruluş, 

---

 
108 
izah edir. 
elementləri arasında ixtiyari əlaqə olan mürəkkəb 
quruluşlu sistemlərin informasiya modelinin şəbəkə 
formasında təsvirinin izah edilməsi  
təsvir, sistem, əlaqə, element 
2.1.2. İnformasiya modelinin şəbəkə 
formasında təsvirini nümunələrlə şərh edir. 
Elementləri arasında ixtiyari əlaqə olan mürəkkəb 
quruluşlu sistemlərin informasiya modelinin şəbəkə 
formasında təsvirinin nümunələrlə şərhi 
İnformasiya, model, forma, şəbəkə, quruluş, 
təsvir, sistem, əlaqə, element 
2.1.3. İnformasiya modelini şəbəkə formasında 
ifadə edir. 
Elementləri arasında ixtiyari əlaqə olan mürəkkəb 
quruluşlu sistemlərin informasiya modelinin şəbəkə 
formasında qurulması 
İnformasiya, model, forma, şəbəkə, quruluş, 
təsvir, sistem, əlaqə, element 
2.2.1. Proqramlaşdırma dillərini təsnif edir. 
 Proqramlaşdırma dillərinin (Pascal, Basic, Assembler, 
LOGO, Java, PROLOQ, Linda, COBOL, ALQOL, C++, 
Ada, Lisp) müxtəlif elm sahələrində tətbiqinin təsnifi; 
Aşağı səviyyəli proqramlaşdırma dillərinin (Assembler) 
və yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dillərinin (Pascal, 
Basic, LOGO, Java, PROLOQ, Linda, COBOL, 
ALQOL, C++, Ada, Lisp) təsnifi 
Proqramlaşdırma, proqramlaşdırma dilləri, 
yüksək, aşağı, səviyyə, Pascal, Basic, 
Assembler, LOGO, Java, PROLOQ, Linda, 
COBOL, ALQOL, C++, Ada, Lisp  
2.2.2. Proqramın ümumi strukturunu izah edir.  Proqramın ümumi strukturunun-proqramın verilənlərin  
təsviri bölümünün və  proqramın gövdəsinin izahı 
Proqram, struktur, verilən, təsvir, bölüm, 
gövdə, şərh, identifikator,  dəyişən, tip, tam 
(İnteger), həqiqi (Real), simvol (Char), məntiqi 
(Boolean), sabitlər 
2.2.3. Proqramlaşdırma dilinin əsas əmrlərini 
izah edir.  
Pascal proqramlaşdırma dilinin əsas əmrlərinin izah 
edilməsi 
Pascal, proqramlaşdırma, əmr, operator, Begin, 
End, ReadLn, Read, WriteLn, Write, If, Then, 
Else, Gase, For, To, Do, Until, Repeat, While, 
Break 
2.2.4. Öyrənilən proqramlaşdırma mühitində 
işləmək bacarıqları nümayiş etdirir. 
Pascal proqramlaşdırma mühitində işləmək 
bacarıqlarının (yeni proqramların yaradılması, 
kompilyasiyası, başladılması, proqramın yaddaşa 
verilməsi, mövcud proqramın açılması, proqramdan 
çıxış) nümayişi 
Proqramlaşdırma, mühit, Pascal, yaddaş, 
proqram, kompilyasiya 
2.2.5.  Şablonla sadə veb-səhifələr yaradır. 
MS Publisher proqramında şablondan istifadə edərək 
sadə veb-səhifələrin hazırlanması 
MS Publisher, proqram, şablon, veb-səhifə 
3. Kompüter,  informasiya-kommunikasiya texnologiyaları və sistemləri 
3.1.1. Müxtəlif kompüter modellərinin 
Müxtəlif kompüter modellərinin (HP, Lenovo, Fujitsu, 
 Kompüter, model, HP, Lenovo, Fujitsu, Dell, 

---