Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II. Təlim strategiyaları
- 2.2. Azərbaycan dili (dövlət dili kimi) təliminin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar barədə
- Düşünməyə yönəltmə mərhələsi
- Düşünmə mərhələsi.
II. Təlim strategiyaları Təlim strategiyaları - müəllimin təlim prosesində istifadə etdiyi forma, üsul və texnikaları əhatə edir. Bu vaxta qədər Azərbaycan pedaqoji ədəbiyyatında həmin anlayışdan istifadə edilmirdi. Lakin son vaxtlar təhsil islahatının həyata keçirildiyi bir dövrdə fənn kurikulumları hazırlanarkən təlim strategiyası anlayışına müraciət edilməyə başlanılmışdır. Yeni kurrikulumlarda təlim strategiyaları anlayışının işlənməsi və pedaqoji prosesin təşkilində ondan daha səmərəli şəkildə istifadə olunması, ilk növbədə, əsas pedaqoji anlayışlardan biri kimi təhsilin müasir tələblər baxımından izahını tələb edir. Başqa sözlə, təhsilə təkcə nəticə, yaxud sadəcə proses kimi deyil, daha geniş məna çalarına malik ifadə tərzi kimi yanaşılması lazım gəlir. Xüsusən, təhsilin şəxsiyyətyönümlü xarakteri ona bir neçə mövqedən yanaşmağı tələb edir: təhsil dəyərdir, təhsil sistemdir, təhsil prosesdir, təhsil nəticədir. Təhsilə özündə dili, mentaliteti, milli bacarıqları, adət-ənənələri ehtiva edən dəyər kimi
baxılır. Bu
dəyərlərin formalaşmasında şəxsiyyətin istiqamətləndirilməsi, mədəniyyətlilik, kollektivçililik, sistemlilik, bütövlük əsas aparıcı prinsiplər kimi çıxış edir. Özünəməxsus sistemə malik olan təhsil pillələri
ilə mövcuddur. Gözlənilən nəticələri ilə fərqlənən bu pillələr bir-birini tamamlayır və ardıcıl sıralanmaqla təhsilin ümumi sistemini təşkil edir. Ona görə də təhsilə bir sistem kimi baxılır. Bu zaman demokratikləşmə, humanistləşdirmə, differensasiya, fərdiləşmə, sosiallaşdırma, variativlilik və inkluzivlik aparıcı prinsiplər kimi əsas rol oynayır. Təhsil insanın sosiallaşma prosesində ümumbəşəri və milli dəyərlərə yiyələnməsini davamlı bir fəaliyyət kimi əhatə etdiyindən ona həm də proses kimi yanaşılır. Onun didaktik əsasını isə təbiətə müvafiqlik, praktiklik, istiqamətlilik, variativlik, mərhələlilik, fərdi ehtiyacların nəzərə alınması və fasiləsizlik təşkil edir. Təhsil, həmçinin, bütövlükdə müəllim və şagird fəaliyyətinin yekunu olduğundan ona nəticə kimi baxılır. Bütöv bir mərhələli prosesin sonu kimi dəyərləndirilir. 40
Yeni fənn kurrikulumlarında təlim strategiyaları aşağıdakı məsələləri əhatə edir:
pedoqoji prosesin təşkili prinsipləri
fənn üzrə təlimin planlaşdırılması
təlimin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar 2.1. Azərbaycan dili (dövlət dili kimi) təliminin təşkilinə verilən əsas tələblər
Təlim digər dillərdə aparılan məktəblərdə dövlət dili kimi Azərbaycan dilinin şagirdlərə öyrədilməsi milli maraqları əks etdirən vacib məsələ olmaqla mühüm əhəmiyyətə malikdir. Ona görə də digər millətlərə mənsub olan vətəndaşlara Azərbaycan dilinin öyrədilməsi, ilk növbədə, bu prosesdə istifadə edilən təlim üsullarının çevikliyi və effektivliyindən çox asılıdır. “ Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları və proqramları(kurikulumları)” sənədində təsbit olunmuş aşağıdakı prinsiplər bu dilin tədrisinin pedaqoji əsasını təşkil edir.
Təlimdə bərabər imkanların yaradılması.
Şagirdyönümlülük.
İnkişafyönümlülük.
Fəaliyyətin stimullaşdırılması.
Dəstəkləyici mühitin yaradılması. Təlim digər dillərdə aparılan məktəblərdə Azərbaycan dili tədrisinin təşkilində aşağıdakı metodik tələblər nəzərə alınır.
sistemi nəzərə alınmaqla, tədris fəaliyyətinin perspektiv və cari planlaşdırılması.
Kommunikativ təlim şəraitinin yaradılması, şagirdlərin iki-iki və qrup halında işləmələrinin təmin olunması.
Şagirdlərin fərdi xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması. 41
Şagirdlərin Azərbaycan dilini öyrənməyə olan marağının izlənilməsi və inkişaf etdirilməsi.
İKT və yardımçı texniki vasitələrdən istifadə olunması.
Köməkçi didaktik vasitələrdən istifadə edilməsi.
Nitq inkişafı üzrə nailiyyətlərin vaxtaşırı monitorinqi və qiymətləndirilməsi. 2.2. Azərbaycan dili (dövlət dili kimi) təliminin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar barədə Digər fənlərin tədrisində olduğu kimi, təlim digər dillərdə aparılan ümumtəhsil məktəblərində Azərbaycan dilinin tədrisi prosesində humanist və demokratik prinsiplərə əsaslanan yeni təlim texnologiyalarının tətbiqi ən ciddi məqsədlərdən biri kimi qarşıda dayanır. Şagirdlərin təlim əməyini stimullaşdıran, onların öyrənməyə və həyati bacarıqlara yiyələnməyə marağını şərtləndirən fəal təlim prosesində aşağıdakı mərhələlər mühüm didaktik əhəmiyyət daşıyır.
Düşünməyə yönəltmə mərhələsi
Dərketmə mərhələsi
Düşünmə mərhələsi Düşünməyə yönəltmə mərhələsi Bu mərhələdə şagirdlər öyrəndikləri bilikləri təhlil etməyə və araşdıracaqları mövzu ətrafında düşünməyə sövq edilir. Şagird, ilk olaraq, mövzu ilə əlaqədar biliklərinin səviyyəsini müəyyənləşdirir və bəzi hallarda bunlara yeni əlavələr edir. Dərketmə mərhələsi. Bu mərhələdə şagirdlər yeni informasiya və ideyalarla təmasda olurlar. Əsas məsələ ondan ibarətdir ki, əvvəlki mərhələdə yaranmış fəallıq və maraq inkişaf etdirilir, şagirdlər yeni anlayışları müəyyən edib mənimsəmək üçün keçmiş və yeni biliklər arasında əlaqə yaradırlar. Düşünmə mərhələsi. Bu mərhələdə şagirdlər yeni qazandıqları bilikləri möhkəmləndirməklə yanaşı, bir neçə mühüm məqsədə nail olmaq istiqamətində də fəaliyyət göstərirlər. Birincisi, şagirdlər yeni ideya və informasiyaları öz sözləri ilə ifadə etməyə çalışırlar. İkincisi, şagirdlər arasında canlı fikir mübadiləsi yaranır, Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|