istinad edir. Bu prinsiplər isə həmin
ölkədə dövlət tərəfindən
təsdiq edilən təhsil qanımunda təsbit olunan müvafiq
müddəalarda ifadə olumu-. Nəzərdən keçirdiyimiz dünyanın
inkişaf etmiş ölkələrinin təhsil qanunlannda müəyyən oxşarlıqlar
olsa da ciddi fərqlər də vardır. ABŞ-ın, Avropanın və Asiya
ölkələrinin əlimizdə olan təhsil qanunlanndakı ümumi oxşarlıq bu
qanunlann hamısında təhsilin müvafiq prinsiplərə istinad
olunaraq qurulması öz əksini tapmasıdır.
Fərqli cəhət isə bu
qanunlardakı təhsil quruculuğu prinsipləri arasında ciddi fərqlərin
olmasıdır.
Hətta elə ölkələr var ki, onlann iki təhsil qanunu vardır.
Məsələn, ABŞ dövlətində hökumət tərəfindən iki təhsil qanunu
qəbul edilmişdir. Onlardan birində yalnız dövlətə məxsus olan
təlim-tərbiyə,'
tədris müəssisələrinin təşkili, fəaliyyəti və idarə
olunmasını ifadə edən prinsiplər mövcuddur, ikincisində isə özəl
təhsil müəssisələrinin yaradılması və fəaliyyətini özündə əks
etdirən təhsil prinsipləri öz təcəssümünü tapır. Birinci təhsil
qanununda təhsil müəssisələrinin yalnız
dövlət büdcəsindən
maliyyələşdirilməsi konkret prinsip kimi göstərilirsə, ikincisində
isə fiziki şəxslər tərəfindən yaradılan təhsil müəssisələrinin
maliyyələşdirilməsinin 45-50 faizini dövlət öz üzərinə götürür.
Başqa bir prinsipə görə özəl təhsil müəssisələrində təhsilin
dövlət
standartlanna uyğun qurulması tövsiyə olunur. Yaxud
Almaniyanın təhsil qanununda təsbit olunan prinsiplərə görə
ölkədə müəllim, həkim və hüquqşünas hazırlığı yalnız dövlət
inhisanna məxsusdtu: və bu kach-lann hazırlanmasına digər
sahələrdən fərqli olaraq dövlət büdcəsindən daha çox vəsait
aynlır.
Yuxanda adlan çəkilən ölkələrin təhsil qammlanm
araşdırdıqdan sonra
belə qənaətə gəlmək olar ki, dünya
təcrübəsində təhsilin dövlət və ictimai səciyyəli olması konkret
prinsip kimi bir mənalı şəkildə qəbul olunur.
Bizim ölkəmizdə vahid təhsil qanunu əsasında həyata
keçirilən təhsil quruculuğu fasiləsiz təhsil sisteminin əsasında
duran konkret prinsiplərə istinad olunur.
Təsadüfi deyil ki,
respublikamızda həyata keçirilən təhsil islahatma dair direktiv
135
VG proqram sənədlərdə də təhsil quruculuğu həmin prinsiplərə
istinad olunaraq müəyyənləşdirilir. Son illərdə hazırlanan
pedaqogika dərsliklərində haqlı olaraq müəlliflər (N.Kazımov,
Ə.Paşayev, F.Rüstəmov ve b.) fasiləsiz təhsil sisteminin
prinsiplərini şərh edirlər. Biz də həmin tendensiyanı saxlamaq
şərtilə Fasiləsiz təhsil sisteminin əsasında
dayanan prinsipləri
aşağıdakı ardıcıllıqla izah edəcəyik:
1.
Təhsilin dövlət himayəsində olması və ictimai xarakter
daşıması»
Ölkəmizdə təhsil bütövlükdə dövlət himayəsin- dədir.
Təhsil quruculuğuna dövlət öz büdcəsindən müəyyən pay ayınr.
Ölkəmizdə təsis olunan bütün təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinə
dövlət icazə (lisenziya) verir. Respublikada fəaliyyət göstərən
bütün tədris ocaqlannda təhsil dövlətin təsdiq etdiyi dövlət
standartlan əsasında qurulur, istifadə olunan bütün tədris planları,
proqramlar, dərsliklər müvafiq dövlət orqanları tərəfindən təsdiq
edilir.
Təhsilin idarə olunmasında ictimai təşkilatlar da yaxından
iştirak edir.
2.
Dostları ilə paylaş: