Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı Biznes Universiteti pedaqogika
Yüklə 2,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 6,
Təhsildə xalqlann hüquq bərabərliyi Əsas Qanunumuzda təsbit olunan xalqlann hüquq bərabərliyi məsələsi Təhsil Qanununda özünü konkret prinsip kimi binizə verir. Azərbaycanda 4 min yanmdan çox ümumtəhsil, orta ixtisas məktəblərində, 5O-yə yaxın ali təhsil müəssisələrində yetərincə qeyri-azərbaycanlılar təhsil alır. Son iki onilliyin statistikasına əsaslansaq, deməliyik ki, Azərbaycanın 4 mindən artıq orta ümumtəhsil məktəblərində hər il təqribən 1 milyon yanma qədər şagird təhsil almışdır ki, onlann da təqribən yüz mindən çoxu qeyri-azərbaycanlı olmuşdur. Bu rəqəmləri yuvarlaşdırsaq deməyə əsasımız var ki, son 20 ildə Azərbaycan məktəblərində milyondan artıq qeyri-azərbaycanlı təhsil almışdır ki, bunlann içərisində rus, xoxol, belarus, yəhudi, latış, eston, ləzgi, tatar, kürd, gürcü, engiloy, türk (mesxet türkləri nəzərdə tutulur), avar, çeçen və sair bu kimi millətlərin və azsaylı xalqlann nümayəndələri vardır. Azərbaycanda digər millətlərin və xalqlann dilində məktəblərin açılması, onlar üçün öz dillərində (xüsusilə rus dilində) tədris materiallannın nəşr olunması fasiləsiz təhsil sisteminin həm də xalqlann hüquq bərabərliyi prinsipi əsasında qurulmasına dəlalət edir. 7. Təhsilin differensiallaşdmlmasi və inteqrasiyasa Differensiasiya sözü «differensial» sözündəndir. Dilimizə latın 138 dilindən gəlmiş «differentia» sözündən olub fərq, fərqlənmə mənasını verirsə, deməli, differensiallaşdırma isə fərqləri, fərqli cəhətləri müəyyənləşdirib komplektləşdirmə kimi yazılmalıdır. Azərbaycan təhsil sistemində differensiallaşdırma aparmadan onu dünya təhsil sisteminə də inteqrasiya edə bilmərik. Ölkəmizdə differensiallaşdırmaya kömək edən təma- 3 mllü məktəblərin olması yaxşı hal olsa da, bu məktəblərdəki kontingentin əsasən valideynlərin arzu və istəyi əsasında kompleksləşdirilməsi bu işə bir növ mane olur. Burada bir məsələ üzərində ətraflı dayanmağa ehtiyac dujmIur. Bu nədir? Məlum olduğu kimi, ölkəmizdə həyata keçirilən təhsil quruculuğu dövlətin həyata keçirdiyi təhsil siyasətinin əsas prinsiplərinə istinad edir. Lakin bu bir həqiqətdir ki, adamlann təhsilə cəlb edilməsi şəxsi maraqlara, meyllərə, valideynlərin arzu-istəklərinə əsasən həyata keçirilir. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində isə belə ortodoksal meyllərə təsadüf etmək mümkün deyil. Məsələn, Yaponiyada təhsil quruculuğu ümumxalq maraqlarına, xalqın mənafeyi naminə həyata keçirilir. Burada ayn- ayrı fərdlərin arzulan yolverilməzdir. Bunun üçün Yaponiyada orta məktəblərdə təhsilin ayn-ayn pillələrində differensasiya- nın düzgün həyata keçirilməsi belə ortodoksal meyllərin yaranması ehtimallannı sıfra endirir, yəni dövlət, təhsilin ilkin pillələrindən başlayaraq təhsilin differensasiyasını ümumxalq mənafeyi üzərində qurur və sonuncu mərhələdə artıq şagirdlərin hansı ixtisaslar üçün yararlı olmasını müəyyənləşdirir. Şagirdlər orta təhsili başa vuranda artıq onlann hansı sahədə mütəxəssis olacağı müəyyənləşir və onlar topladıqlan kredit ballarına uyğun olaraq ali məktəblərin müvafiq fakültələrinə qəbul olunurlar. Nəticədə həm xalqa, həm də dövlətə lazım olan güclü kadr potensialı yaranır. Bizim ölkəmizdə əksinə olaraq kadr potensialı, yuxanda qeyd etdiyim kimi, valideynlərin istək və arzulan əsasında «müəyyənləşir». Bizim valideynlərin bir qismi övladlannın hüquq təhsili almasına ciddi cəhd göstərirlər. İstəyirlər ki, övladları hüquq mühafizə 139 orqanlannda, prokratura sistemində, ədliyyə sahəsində çalışsm və həmişə ino^anlı olsun. Bir qismi isə istəyirlər ki, övladlan həkim olsun ya cərrah, ya da ginekoloq kimi fəaliyyət göstərsin, əli həmişə pulla oynasın. Nəticədə ölkəmiz üçün layiqli kadr potensialı yetişməsi işində əngəllər yaranır və beləliklə şəxsi mənafe dövlət mənafeyinə uyğun gəlmir və stimul pozulur. Ona görə də biz təhsil işçiləri, xüsusilə elmi pedaqogika ilə məşğul olanlar orta təhsil pilləsində təhsilin differensasiyası ilə bağlı elmi sistemi hazırlamalı, onun dərsliklərə, dərs vəsaitlərinə gətirilməsinə nail olmalıyıq. Bu gün valideynlər övladlanna xarici dilin və kompüter texnologiyasının öyrədilməsinə ciddi cəhd göstərirlər. Bu yaxşı haldır. Lakin differensasiyamn tərkib hissəsi kimi bu məsələni orta təhsil pilləsində həyata keçirmək lazımdır. Təhsildə kişi və qadmlann hüquq bərabərliyinin, yaradıcı şəxsiyyətin formalaşdınimasının, yeni informasiya texnologiyalannm geniş tətbiq olunmasının, siyasi fəaliyyətinin yolverilməzliyinin təmin olunması prinsiplərinə istinad olunması fasiləsiz təhsil sisteminin məzmununun yaxşılaşmasına kömək edən amillərdəndir. Burada təhsilin məzmununun yaxşılaşdınimasına kömək edən digər amillərdən də söhbət açmaq yerinə düşərdi. Məktəbdə təlimin mərhələlər üzrə həyata keçirilməsində varisliyin gözlənilməsi, təhsilin məzmununun şəxsiyyətin hərtərəfli inkişafını təmin etməsi, təhsilin məzmununda milli ənənə və xüsusiyyətlərin, sistemliliyin, ardıcıllığın nəzərə alınması, fenlərarası əlaqənin yaradılması, nəzəriyyə və təcrübənin vəhdətdə götürülməsi, uşaqların hazırlıq və psixoloji inkişaf səviyyələrinin təhsilin məzmununa uyğun gəlməsi, tədris planları üçün tədris fənlərinin seçilməsi və sair həmin amillərdəndir. Yüklə 2,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|