Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı Biznes Universiteti pedaqogika
Yüklə 2,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Nəzəriyyə və praktikanın əlaqəsL
Təhsilin məzmu- nundakı mövcud xüsusiyyət idrak prosesinin mahiyyətini başa düşməkdən irəli gəlir. Nəzəriyyə və praktikanın arasında əlaqə olmadan əsl elmi idrak, deməli uğurlu təlim mümkün deyil. Elm, nəzəriyyə - təbiət, cəmiyyət və təfəkkür, onlann 142 inkişafına dair qanunlar haqqında biliklər məcmusu deməkdir, ictimai həyat prosesində bəşər cəmiyyətinin minilliklər boyu topladığı zəngin təcrübənin dərk olunması və ümumiləşdirilməsi deməkdir. Təcrübə maddi və mənəvi nemətlərin yaradılmasına istehsal prosesində təbiətin və ictimai münasibətlərin dəyişməsinə yönəldilən insanların çoxtərəfli fəaliyyətini özündə təcəssüm etdirir. İnsan təcrübə prosesində getdikcə daha çox mövcud maddi aləmi obyektiv şəkildə dərk edir, onu dəyişdirir və yenidən qurur, bununla da öz şəxsi təbiətini dəyişdirir və yenidən qurur. Təcrübə biliklərimizin mənbəyidir, elmlərin əsasıdır. Təcrübə əsasında yaranan elm öz növbəsində təcrübəyə xidmət edir. Təcrübə nəzərİ 5 ^ənin həqiqət meyan kimi çıxış edir. Təcrübədə nəzəri müddəalann uğurlu tətbiqi, elmi ümumi- ləşdirmələr və nəticələrin təcrübədə yoxlanılması onlann düzgünlüyünü, həyatiliyini, həqiqiliyini təsdiq edir. Düzgün o şeydir ki, o praktikadadır, təcrübə ilə təsdiq olunur. Nəzəriyyə və praktikanın vəhdəti idrak qanunudur. Təlimin məzmununda nəzəriyyə və praktikanın əlaqəsi təmin olunmalıdır. Şagirdlərin hazırlıq və inkişaf səviyyələrinin təhsilin məzmununa uyğun gəlməsL Təlimin mövcud pilləsində şagirdlərin hazırlığına və inkişafına təsir göstərən və uşaqlann yaş xüsusiyyətlərinə uyğun bilik, bacanq və vərdişlərə yiyələnmək təlimin obyektiv qanunlanndan biridir. Hər kəsə məlumdur ki, kiçik məktəb yaşlı uşaqlar riyaziyyat, fizika, kimya kimi sistemli kurslann məzmununu mənimsəməyə qadir deyildir. Məlumdur ki, əsas məktəbi qurtaran şagirdlərin, məsələn, «darvinizmin əsaslan» kimi ümumiləşdirici kurslann tədris materialını mənimsəməyə qüvvəsi çatmaz. Təlimin hər bir mərhələsində (I-IV, V-IX, X-XI) onun məzmunu, təlimin hər bir ilində və mövcud tədris ilində şagirdlərin əvvəllər topladığı biliklər, onlann əvvəlki təlim pilləsində qazandığı həyat təcrübəsi, ümumi inkişaf səviyyəsi (əqli və fiziki 143 inkişaÇ nəzərə alınmaqla qurulur. Öyrənilən tədris materialının məzmununun (xarakter, həcm, dərinlik) şagirdlərin hazırlıq və inkişaf səviyyələrinə uyğun olmaması mənfi nəticələrə gətirib çıxanr. Məktəb proqramlan və dərslikləri mövcud yaşda uşaqlar üçün nəzərdə tutulmayan materiallarla yükləndikdə tədris materialı şagirdlər tərəfindən mənimsənilmir, yaxud formal mənimsənilir. Bu və ya digər yaşda olan məktəblilərin idrak imkanlannın qiymət- ləndirilməməsi məktəb təhsilinə də ziyan vurur. Belə hallarda uşaqlann ümumi inkişafı süni şəkildə dayandırılır, onların öyrənmə marağı, iradi səy göstərmə qabiliyyətləri, çətinlikləri aradan qaldırmaları inkişaf etmir. Tədris və sinifdənxaric işlərin məzmununda əlaqə. İstər tədris prosesi, istərsə də sinifdənxaric işlər pedaqoji prosesin zəruri tərkib hissəsidir. Tədris prosesində öyrənilən materiallar təhsilin (proqramlar, dərsliklər) məzmununa daxil edilir və bunlar sinifdənxaric işlərlə tamamlanır. Sinifdənxaric işlər şagirdlərin tədris prosesində əldə etdikləri bilik, bacanq və vərdişləri dərinləşdirir və onun tətbiqinə imkan verir. Şagirdlərin (dərnəklər, sinifdənxaric oxular və s.) çoxcəhətli sinifdənxaric və məktəbdənkənar işləri də politexnik təhsilin məqsədlərinə xidmət edir. Hər bir məktəbdə sinifdənxaric işlərin konkret məzmunu şagirdlərin iş şəraiti, meyl və maraqlan nəzərə alınmaqla müəyyən edilir. Məktəbin tədris planı əsas sənəddir, bu sənəddə tədris fənlərinin adları, onlann siniflər üzrə tədrisolunma ardıcıllığı, hər sinifdə hər fənnə və bütün fənlərə aynlan saatlann miqdan, təhsilin müddəti, şagirdin fəaliyyət formalan və s. göstərilir. Tədris fənləri adı altında şagirdlərin yaş xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla və onlann tərbiyəsinin və təhsilinin məqsədlərinə müvafiq olaraq seçilmiş bu və ya digər elmin, yaxud incəsənətin əsaslannın öyrədilməsi nəzərdə tutulur. Yüklə 2,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|