Azərbaycan Respublikası Tohsil Nazirliyi Azərbaycan Ə m ək və Sosial Münasibətlər Akademiyası G.İ.İsmayılov İnformasiya iQTİsadiyyati (Dərslik)
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII FƏSİL. İDARƏETMƏ SİSTEMİNİN TRANSFORMASİYASI 7.1. İdarəetmənin əsas xüsusiyyətləri 7.2 ._
- 7.1. İdarəetmənin əsas xüsusiyyətləri
- 7.2. Menecerin əməyinin spesifikası
- kiitləvi təhsil və tədris texnologiyalarından aynca bir insana yönəlmiş texnologıyaiara keçıd baş verır, vo ışçi qüvvonin hasila- tı müvafıq mədoniyyətli və əmək etikalı ınkişaf etmiş şoxsiyyətin lbrmalaşması deməkdir. - nıütəx.əssislərın hazırlığının çox protlilıyini artırır; - mütəxəssislərin müxtəlif qruplarının hazırlığmın tədrıs ve təhsi! proqramiarı fənlərarası yanaşma mövqeyindon hazırlarıır. Beloliklo kütloloro deyii, şoxsiyyoto yönəlon fasiləsiz təhsi! sistcmi İnformasiya İqtısadiyyatının mahiyyətinə tam müvafıqdir. VII FƏSİL. İDARƏETMƏ SİSTEMİNİN TRANSFORMASİYASI 7.1. İdarəetmənin əsas xüsusiyyətləri 7.2._ Menecerin əməyinin spesifıkası 7.3. Təşkilatın yeni modeli 7.4. Firmanın təşkilati strukturunun təkamülü 7.5. Əsas xarakteristikalann təkamülü 7.1. İdarəetmənin əsas xüsusiyyətləri Biitün zamanlarda insan idarəetmənın əsas obyckti vo yeganə subyektidir. Lakin hər bir konkret vaxtda həmin cəmiyyətin özü- nün idarəetmə üsulları var, yəni hər bir əsrə özünün idarəetmo sistenıi xasdır. Cəmiyyətdə hakim olan idarəetmə sisteminin xarakteri bir çox amillərlə təyin olunur. Sonuncuları şərti olaraq obyektiv və sub- yektiv aid etmək olar: obyektivlərə aşağıdakıları aıd ctmək olar: təbii-iqlim şəraiti, demoqrafık vəziyyət, ictimai istehsalın ınkışaf səviyyəsi. Subyektiv amillərə cəmiyyətin siyasi qumluşu, ümu- miyyətlə əhaliııin və onun siyasi liderlərinin təhsil səviyyəsini, ölkədə idolojı işin qurulmasmı özündə cəmləşdirir. Obyektiv amillər nəticəsində idarəetmənin əsas koıııponetləri fomıalaşır, subyektiv amillər isə bu sistemin tətbiqinin sərtliyinə və ya uyuş- qanlığına təsir göstərir. Cəmiyyətdə idarəetmə sisteminin xarakterini təyin edon osas amil ölkənin inkişafının texniki-texnoloji səviyyəsidir, Məlumdur ki, dövrlər nə istehsal olunması i!ə deyil, necə və hansı omok alətləri ilə istehsal olunması ilə fərqlənir. Məhz istehsalm texno- loji prosesi əhmiyyətli dərəcədə cəıniyyətın tipini təyın edir (bu ya aqrar, ya industrial, yada postindustnal cəmiyyətdir), buradan- da idarəetmə sistcmləri formalaşır. İdarəetnıə sisteminin radıkal transformasiyası məhz bir tcxno- lojı istehsal üsulundan digərinə keçid prosesi ilə bağlıdır. Betəki aqrar cəmiyyətdə varlıq vasitələrinin ətdə edilməsi və istchsalı bu və ya digər mənada insanın diinya itə mübarizəsin qeyd edirdi. Bilavasitə bu mübarizədə insan öz həyatı ılə rısk edir- di. Cəmiyyətdə ən başlıcası insanın fiziki keyfı> 7 ətləri - gücü, dö- zümlüyü, həmçinın bir çox ışləri görmə bacarığı idı. İnsanlann bir birindən və təbiətdən asılıhğı müasir ölçülərə görə çox yüksək idi. İndustrial cəmiyyətdə insanın həyatı və onun maddi rifahı aqrar cəmiyyətə nisbətən daha az şəkildə təbiətdən asılı idi. Rifahın ya- radılması insanın onun yaratdığı detal və əməliyyat ıxtısaslaşması- na əsaslanan mexaniki əməyin üstünlük təşkil etdiyi süni mühitlo qarşılıqlı əlaqəsi idi. Fiziki gücün əksinə insanın doyərli keyfıyyət- lori müəyyən dar ixtisash bilik və bacarıqlar idi. Əməyin dərin bÖ- lünməsi bütün ictimai istehsalın, demək insaran digər insandan yüksək qarşıhqlı asılı olmasına sobəb olurdu. İstehsalın təşkili vo idarə olunması sərt ierarxiya prinsipləri lizərində qurulur. Oməyə birbaşa məcburiyyət üsulları iqtisadi üsullara yol verır. İnformasiya cəmiyyətində təbiət praktiki olaraq insanın fəaliy- yətinin nəticəsini təyin etmir. İş burada insanın digor insanİa xüsu- si yaradılmış kommunikasiya vasitələri köməyı ilə qarştlıqh əlaqə- sidir. İnsanın maşınlara xas olmayan keyfıyyotləri üstünlük təşkil edir: konseptual fıkirləşmək və qeyri dəqiq kateqoriyalarla işləmək bacanğı, ideya təklif etmək, qeyri adi qərarlar qəbul etmək. İn- dustrializasiya dövründə fıziki əməyi yüngülləşdirəıı mümkün ma- şın və mexanizmlər, həmçinin etibarlı və tez əİaqə vasitəleri yara- dıldığından, informasiya iqtisadiyyatndan insan faktıki olaraq xan- ci, ilk növbədə təbii amillərdən və digər insanlardan asılılığma son qoyulmuşdur. Hal-hazırda inkişaf edən yeni iqtisadiyyat tipınə adekvat idarəetmə sistemi fonnalaşmağa başlayır. İİ-mn dünya ocaqlarına yayılması templərınə əsasən inkişaf etmiş ötkolərdə ye- ni idarəetmə sisteminin qurulması təxminən 2010-2012-ci ildə baş verəcəkdir. Hal-hazırda isə onun aşağıdaki xarakterik qarşılıqlı əla- qəli xüsusiyyətlərinin formalaşması sezilir: - təşkilatın hökmüran prinsipi nəzarot mövqelorindəıı idarəct- mədən aktiv şəkiidə əmokdaşhq mövqeiərindon idarəetməyo doğru yönəlir; - qərarların qobulu avtorıtar deyil osasən kolleqial hoyata keçi- rilir, bu müasir yüksək texnologiyalı istehsallarda şərtdir; - planlı şəkildə yeni əməyin təşkili üsullan yaranır vo onlar in- dustrial iqtisadi>yat şərtlərində effektiv olan üsullan aradan qaldınr; - ierarxik idarə etmə strukturlanndan şəbəkə strukturlarına ke- çid baş verir; - işçinin istehsalat müxtariyyətinı artıran əməyin horizontal konsepsiyası inkişaf edir; - müxtəlif sahələrdə əvvələr iıuıovasiya fırmalanna xas olan komandada iş əmək təşkili forması yayılır. İİ-i şəraitində osas idaroetmə məsələlərindən bin əməkdaşlar tərəfındən məlumatın axtarılmasıntn və təhlilınin stimııllaşdırıl- ması, yəni yaradıcılıq işi üçün şəraitin yaradılmasıdır. Bu cür işin təşkiii mürəkkəbdir və menecerin özündən yüksək intellekt sə- viyyəsi təiəb edir. 7.2. Menecerin əməyinin spesifikası Güciənən qiobaiiaşma şəraitində insan ehtiyatlarınm idarə oiunması fırmanın roqabət mübarizəsinin vacib elementidir. İs- tehsalata və məişətə yeni informasiya texnologiyaiarının totbiqi ilə menecerin rolu əhəmiyyətii dərəcədə dəyişir, əsasən də ınsan ehtiyatlan sahəsində. İnsan ehtiyatalrının idarə olunmasmda də- yişiklər üç əsas istiqamət üzrə gedir: - əməkdaşlarııı birbaşa tənzimiənmosi və ctddi nozaretin azal- ması hesabına konsuitativ işin rolunun artması; - taktiki hərəkətlərin hazırianrnası və realiaşmasma nisbətəıı korporativ strateqiyanın hazırlanmasına və həyata keçiriiməsinə yüksək toplanma; - xətti funksiyalann yenno yetirilməsinə diqqətin yüksəidilməsi. Bu dəyişikiərlə əlaqədar, həmçinin ıdarə etnıə prosesindo müasir İT-nin geniş istifadəsi nəticəsində menecerin oməyinın aşağıdaki xaraketri daha aydın seziiir. Yüklə Dostları ilə paylaş:
|