Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
rada isə vəziyyət başqa cürdür: dövlətdən böyük məbləğdə pul oğurlamış qulluqçuya sadəcə, töhmət də verilə bilər, bircə dəfə işə gecikmiş qulluqçunu vəzifədən kənarlaşdırmaq da olar. Hakimlər hüquqazidd əməlin mövcudluğunu və intizam sanksiyaları siyahısında sanksiyanın olub-olmamasını yoxlayır, bununla əlaqədar qərar qəbul edir. Lakin Dövlət Şurası Lebonun işinə dair 9 iyun, 1978-ci il tarixli qərarı ilə öz məhkəmə praktikasını dəyişdirdi. İndi o, hakimləri administrasiyanın tətbiq etdiyi cəza tədbirini, seçərkən qəbahətə düzgün qiymət vennə- məyə çağırır. Qanunçuluq prinsipinin ikinci aspektinə görə, eyni bir təqsirə görə iki dəfə cavabdehlik olmaz, yəni eyni bir təqsirə görə iki cəza növü tətbiq edilə bilməz. Bu qaydada iki istisna hal mövcuddur. Birincisi, əgər qulluqçu hər hansı idarəetmə korpusuna göndərilmişdirsə, eyni bir əmələ görə iki cəza tədbirinə məruz qala bilər: bir cəza tədbirinə görə başqa yerə göndərildiyi üçün, ikincisinə əsas korpusda - təqsirə yol vermiş qulluqçunun göndərildiyi korpusda ona qarşı sanksiya onun əsas korpusa qaytarılmasından ibarət ola bilər, oradan isə onu vəzifədən kənarlaşdıra bilərlər. Deməli, bu halda söhbət iki situativ mövqeyin eyni məqamda mövcudluğu ilə əlaqədar olaraq eyni əmələ görə iki cəza növünün cəmləşməsindən gedəcəkdir. Ümumi qaydadan ikinci kənarlaşma ondan ibarətdir ki, eyni bir əmələ görə həm cinayət cəzası tətbiq edilə bilər, həm də intizam sanksiyası. Əgər qulluqçu oğurluq etmişdirsə, o, həbs cəzasına məhkum edilə və eyni zamanda vəzifədən kənarlaşdırıla bilər. Üçüncü qayda cinayət işi ilə əlaqədar iddiaya və intizam işinə ayrı-aynlıqda baxılmasından ibarətdir. Ola bilər ki, eyni zamanda, paralel olaraq iki iddia icraatı, məsələn, cinayət prosesi qaydasında əmlak oğurluğuna görə icraat və intizam icraatı başlansın. Belə halda inzibati orqan cinayət prosesinin nəticələrini gözləyə bilər, lakin bunu etməyə borclu deyil: əgər inzibati orqan nəticəyə gəlsə ki, oğurluğu məhz həmin qulluqçu etmişdir, onda cinayət işləri üzrə məhkəmənin qərarını gözləmədən dərhal həmin şəxsə qarşı intizam sanksiyası tətbiq edə bilər. Nəhayət, bu cür təhqiqat nəticələri də müxtəlif ola bilər. Ola bilər ki, eyni əmələ görə qulluqçuya, misal üçün, cinayət işləri üzrə məhkəmədə bəraət qazandınlsm, intizam qaydasında isə o cəzalandınisın. Bu, iki hal onunla izah edilir ki, əməllərin hüquqazidd olması müxtəlif cür qiymətləndirilir, bundan başqa, işin faktiki tərəfi barədə həmin instansiyaların məlumatlılığı da müxtəlif ola bilər. O cümlədən də elə 205 ola bilər ki, administrasiyanın hüquq pozuntusu törətdiyinə əmin olduğu qulluqçu əsaslandırılmamış şübhələrin mövcudluğu sayəsində bəraət qazanar, çünki cinayət işi üzrə hakim inzibati instansiyalar üçün prinsipial olmayan bu meyarlardan geniş istifadə edir. İnzibati orqan da şübhə yaradan hallarda faktları dəqiq olaraq qiymətləndirə bilər. Prefektura polisi işində belə olmuşdu. Lakin bir neçə dəfə pre- fektin kabinetində oğurluq halları baş vermiş, təqsirkarı tapmaq mümkün olmamışdı. Bu, xırda oğurluqlar idi: elektrik ülgücü, kitablar, kiçik əşyalar oğurlanırdı. Axırda oğrunu tapa bildilər; oğru ins- pektorun özü idi. Müəyyən edilmişdi ki, oğurluqlar onun növbətçi olduğu zaman baş vermişdir: oğurlanmış əşyaların biri onun portfelində tapılmışdı. Həmin inspektor müsbət xarakteristikaya malik olan, işdə çalışqan əməkdaş idi. O, şəhər kənarında arvadı və uşaqları ilə sadə vəziyyətdə yaşayır, sağa-sola pul səpələmirdi. İyirmi il ərzində vicdanla işləmişdi. Cinayət işləri üzrə məhkəmə təkcə onun portfelində oğurlanmış əşya tapıldığını əsas tutaraq onu məhkum edə bilməzdi: axı əşyanı onun portfelinə başqası da qoya bilərdi! Cinayət qanunvericiliyi nöqteyi-nəzərindən bunu sübut kimi qiymətləndirmək olmaz. Lakin intizam nöqteyi-nəzərindən inam yaranmışdı ki, oğurluğu məhz həmin ispektor etmişdir. Bu da onun vəzifədən kənarlaşdırılması ilə nəticələndi, çünki onun etdiyi hərəkət yerinə yetirdiyi vəzifəyə uyğun hərəkət deyildi. Şəxsi heyətin və administrasiyanın nümayəndələrindən ibarət olan intizam şurası da yekdilliklə bu qərarı qəbul etdi; bu cür qərar polis nəfərinin karyerasını məhv etdi, çünki o, 45 yaşında idi, bu yaşda belə xasiyyətnamə ilə onun yenidən yaxşı iş tapmaq imkanı az idi: iş Dövlət Şurasına göndərildi və o da fakt üzrə qəbul edilən qərarı obyektiv qərar kimi qiymətləndirdi. Sonuncu məsələ isə amnistiya haqqında qanunların tətbiqinə aiddir. Hər dəfə prezident seçkilərindən sonra amnistiya haqqunda qanun qəbul edilir. Əvvəllər də cinayət işlərinə dair amnistiya barədə qanunlar qəbul olunurdu. Müharibədən sonrakı dövrdə intizam sahəsində amnistiya haqqında normativ aktlar qəbulu davam etdirildi. Həmin aktlara əsasən, törədilmiş əmələ görə cinayətə cəlb edilmə və intizam qaydasında tənbeh tədbiri şəxsin üzərindən götürülür. Bunun nəticəsi olaraq amnistiyadan əvvəl törədilmiş hüquqpozmaya görə amnistiyadan sonra cəza tədbiri tətbiq edilə bilməzdi. Təbii ki, cəza tədbiri amnistiya haqqında qanundan əvvəl tətbiq olunmuşdursa, qanunla o, ləğv edilmir. Qanun cəza tədbirlərini ləğv etmir, yalnız əməllərin cəzaya layiqliliyini ləğv edir; əgər belə əməllər üçün hələ cəzalar tətbiq edilməmişdirsə, bunları daha tət 206 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|