Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
VIII FƏSİL. Qanunçuluq prinsipi ............................................. 116 §1. Qanunçuluq prinsipi anlayışı, qanuna uyğun hərəkət etmək vəzifəsi və icra hakimiyyəti orqanlarının qərarlarının icra qaydası .......... 116 §2. Ümumi (ictimai) xidmətlərin təşkili və fəaliyyət prinsipləri anlayışı və vətəndaşların hüquqlarının təmin edilməsi ........................ 126 §3. Administrasiyanın mülahizələr üzrə səlahiyyətləri .......... 135 IX FƏSİL İdarəetmə prosedurunun tənzimlənməsi ............... 141 §1. İdarəetmə prosedurunun tənzimlənməsinin anlayışı, səlahiyyətləri, vəzifələri, hakimiyyət orqanlarının icra qaydası ... 141 §2. Etibarsız aktlar və qanunsuz aktların ləğv edilməsi qaydaları 146 §3. Hökumət aktları, nəzarətdən çıxan daxili xarakterli aktlar və qanunsuz hərəkətlərlə vurulmuş ziyanın ödənilməsi qaydası ..... 154 X FƏSİL. Məsuliyyət prinsipi ................................................. 160 §1. Ümumi məsuliyyət rejiminin anlayışı və təqsirə görə məsuliyyət 160 §2. Zərərin ödənilməsi qaydası .................................................... 184 §3. Mobilliyin anlayışı və növləri ............................................... 195 §4. Məsuliyyətin növlərinin anlayışı və intizam sanksiyalarının tətbiqi qaydaları ...................................................................................... 199 XI FƏSİL. Demontologiya ........................................................ 210 5 §1. Demontologiyanın vəzifələri və məqsədi ........................ 210 XII FƏSİL. Siyasi hüquqlar ........................................................ 219 §1. Siyasi hüquqların prinsipləri anlayışı, mənbələri, bu sahədə qəbul edilən qərarların növləri .............................................................. 219 İstifadə olunan ədəbiyyat ............................................................ 225 ÖN SÖZ Fransada inzibati hüquq kursunun tədrisi 1789-cu ildən başlandığı halda, keçmiş Sovet İttifaqında bu fənnin tədrisinə ilk dəfə olaraq 1940-cı ildə başlanmışdır. Fransada inqilabdan sonra yaranan bu fənnin vətəni Fransa dövləti sayılır, ona görə ki, dünyada inzibati hüquq ilk dəfə olaraq burada işlənib hazırlanmışdır. Fransa inzibati hüququnun sistemi dörd hissədən ibarətdir: inzibati hüququn tətbiq olunma sahəsi; inzibati hüququn əsas istiqamətləri; dövlət qulluğu və iradəçilik aparatı üzərində yuridik nəzarət. Müasir dünyada hüquq sistemində inzibati hüquq öz yerini məhz bundan sonra müəyyənləşdirmişdir. Hal-hazırda ümumdünya hüquq elmində inzibati hüququn sistemi onun institutları haqqında problemlər birmənalıdır, lakin bütün dövlətlər tərəfindən eyni aktual problemlər, idarəçilik orqanlarının təşkili və fəaliyyətə nəzarət etmək üçün rolu mərkəzi institutlar oynayırlar. Keçmiş Sovet İttifaqının bütün elmi monoqrafiyalarında inzibati hüquq ümumi və xüsusi olmaqla iki hissəyə bölünmüşdür. Ümumi hissə dövlət idarəçiliyinin bütün alimlərinin və digər hüquqşünasların sahələri üçün ümumi prinsipial müddəaları tənzim edən normaları özündə birləşdirirdi. Buraya dövlət idarəçilik orqanları fəaliyyətinin forma və metodları, qanunçuluğu təmin edən hüquq normaları və s. prinsiplər daxil edilmişdir. Xüsusi hissə isə dövlət idarəçiliyinin konkret sahələrini tənzim edən normaları əhatə edir. Buraya xalq təsərrüfatı, inzibati, siyasi, sosial - mədəni quruculuq və başqa dövlət idarəçiliyi sahələrini əhatə edən normalar daxil idi. İnzibati hüququ ümumi və xüsusi hissəyə bölən ölkələrdə isə müxtəlif bölgülərə rast gəlinir. Buraya inzibati hüququn problemi, hüququ təqi- betmə metodu, inzibati hüquq münasibətlərinin xüsusiyyətləri, inzibati hüququn mənbələri və idarəçilik aktları daxildir və xüsusi hissəyə isə qalan bütün institutlar daxil edilir. Bu bölgüdən, xüsusilə Latın Amerikası dövlətləri istifadə edirlər. Belə ki, Braziliya inzibati hüququnun ümumi hissəsinə inzibati hüquq münasibətləri, inzibati münasibətlər, mülki qulluqçular, idarəçilik aktları, dövlət orqanlarının təşkili, dövlət xidməti, məsuliyyət və inzibati ədliyyə kimi institutlar daxil edilmişdir. Anqlosakson hüquq sisteminin təsiri altında formalaşan dövlətlərin inzibati hüquq elmi ümumi və xüsusi hissəyə bölünür. Məsə 7 lən, Hindistanın inzibati hüququnun başlıca tədqiqat mərkəzi inzibati proses və inzibati ədliyyə institutlarıdır, qalan mövzular isə dövlət hüququnun tədqiqat obyektidir. Dünyanın bir çox dövlətlərinin inzibati hüquq sistemi Fransa modeli sistemində qurulmuşdur, xüsusilə Türkiyənin inzibati hüququ, hətta keçmiş Sovet İttifaqının Rusiya Federasiyası, Ukrayna və başqa respublikaların hüquq sistemində bu sistemdən istifadə edirlər. Azərbaycan Respublikasının inzibati hüququnda müasir ümumi dünya hüquq sistemində aparıcı yerlərdən birini tutan, 200 ildən çox müddətə tədqiq edilən, mükəmməl elmi və hüquq sisteminə əsaslanan Fransa inzibati hüququnun modeli əsasında qurulması səmərəli olardı. Azərbaycan Respublikasının inzibati hüququ ilə Fransanın inzibati hüququnun müqayisəli təhlili verilən bu dərs vəsaitində qeyd edilən cəhətlər nəzərə alındığından, həmin vəsait ali məktəblərin «Hü- quqşünaslıq» ixtisası üzrə təhsil alan tələbə, magistr, müdavim və aspirantlarına əhəmiyyətli dərəcədə kömək edəcəkdir. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|