Azərbaycan respublikasi
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
32
Əlavələr Əlavə 1 “Az ərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Az ərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (26 mart 1998-ci il)
Az ərbaycan Respublikası müstəqillik qazandıqdan sonra xalqı- mızın tarixi keçmişinin obyektiv mənzərəsini yaratmaq imkanı əldə edilmişdir. Uzun illər gizli saxlanılan, üzərinə qadağa qoyulmuş h əqiqətlər açılır, təhrif edilmiş hadisələr özünün əsl qiymətini alır. Az ərbaycan xalqına qarşı dəfələrlə törədilmiş və uzun illərdən bəri öz siyasi-hüquqi qiym ətini almamış soyqırımı da tarixin açılmamış s əhifələrindən biridir. 1813-cü v ə 1828-ci illərdə imzalanan Gülüstan və Türkmənçay müqavil ələri Azərbaycan xalqının parçalanmasının, tarixi torpaqları- mızın bölünməsinin əsasını qoydu. Azərbaycan xalqının bu milli faci
əsinin davamı kimi onun torpaqlarının zəbti başlandı. Qısa bir müdd
ətdə bu siyasət gerçəkləşdirilərək ermənilərin kütləvi surətdə Az ərbaycan torpaqlarına köçürülməsi həyata keçirildi. Soyqırımı Az ərbaycan torpaqlarının işğalının ayrılmaz bir hissəsinə çevrildi. İrəvan, Naxçıvan və Qarabağ xanlıqlarının ərazilərində m əskunlaşdırılan ermənilər orada yaşayan azərbaycanlılarla müqayis ədə azlıq təşkil etmələrinə baxmayaraq öz havadarlarının himay əsi altında “Erməni vilayəti” adlandırılan inzibati bölgünün yaradılmasına nail oldular. Belə süni ərazi bölgüsü ilə, əslində, az ərbaycanlıların öz torpaqlarından qovulması və məhv edilməsi siyas ətinin bünövrəsi qoyuldu. “Böyük Ermənistan” ideyaları təbliğ olunmağa başlandı. Bu uydurma dövlətin Azərbaycan torpaqlarında yaradılmasına “bəraət qazandırmaq məqsədilə” erməni xalqının tarixinin saxtalaşdırılmasına yönəlmiş genişmiqyaslı proqramlar real- laşdırıldı. Azərbaycanın və ümumən Qafqazın tarixinin təhrif olun- ması həmin proqramların mühüm tərkib hissəsini təşkil edirdi. “Böyük Erm ənistan” yaratmaq xülyasından ruhlanan erməni q əsbkarları 1905-1907-ci illərdə azərbaycanlılara qarşı açıq şəkildə 33
genişmiqyaslı qanlı aksiyalar həyata keçirdilər. Ermənilərin Bakıdan başlanan vəhşilikləri Azərbaycanı və indiki Ermənistan ərazisindəki az ərbaycanlı kəndlərini əhatə etdi. Yüzlərlə yaşayış məntəqəsi dağı- dılıb yerlə yeksan edildi, minlərlə azərbaycanlı vəhşicəsinə qətlə yetirildi. Bu hadis ələrin təşkilatçıları məsələnin mahiyyətinin açılma- sına, ona düzgün hüquqi-siyasi qiymət verilməsinə maneçilik törədə- r ək azərbaycanlıların mənfi obrazını yaratmış, özlərinin avantürist torpaq iddialarını pərdələmişlər. Birinci Dünya müharib əsi, Rusiyada baş vermiş 1917-ci il fevral v ə oktyabr çevrilişlərindən məharətlə istifadə edən ermənilər öz iddialarını bolşevik bayrağı altında reallaşdırmağa nail oldular. 1918- ci ilin mart ayından etibarən əksinqilabçı ünsürlərlə mübarizə şüarı altında Bakı kommunası tərəfindən ümumən Bakı quberniyasını az ərbaycanlılardan təmizləmək məqsədi güdən mənfur plan həyata keçirilm əyə başlandı. Həmin günlərdə ermənilərin törətdikləri cina- y ətlər Azərbaycan xalqının yaddaşına əbədi həkk olunmuşdur. Min- l ərlə dinc azərbaycanlı əhali yalnız milli mənsubiyyətinə görə məhv edil mişdir. Ermənilər evlərə od vurmuş, insanları diri-diri yandırmış- lar. Milli memarlıq incilərini, məktəbləri, xəstəxanaları, məscid və dig
ər abidələri dağıtmış, Bakının böyük bir hissəsini xarabalığa çevirm
işlər. Az ərbaycanlıların soyqırımı Bakı, Şamaxı, Quba qəzalarında, Qarabağda, Zəngəzurda, Naxçıvanda, Lənkəranda və Azərbaycanın başqa bölgələrində xüsusi qəddarlıqlarla həyata keçirilmişdir. Bu ərazilərdə dinc əhali kütləvi surətdə qətlə yetirilmiş, kəndlər yandırıl- mış, milli mədəniyyət abidələri dağıdılıb məhv edilmişdir. Az ərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra 1918-ci ilin mart hadis ələrinə xüsusi diqqət yetirmişdir. Nazirlər Şurası 1918-ci il iyulun 15-d ə bu faciənin tədqiqi məqsədilə fövqəladə istintaq komissiyasının yaradılması haqqında qərar qəbul etdi. Komissiya mart soyqırımını, ilkin mərhələdə Şamaxıdakı vəhşilikləri, İrəvan quberniyası ərazisində ermənilərin törətdikləri ağır cinayətləri araş- dırdı. Dünya ictimaiyyətinə bu həqiqətləri çatdırmaq üçün Xarici İşlər Nazirliyi nəzdində xüsusi qurum yaradıldı. 1919 və 1920-ci ilin mart ayının 31-i iki dəfə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən ümummilli mat əm günü kimi qeyd edilmişdir. Əslində bu, az ərbaycanlılara qarşı yürüdülən soyqırımı və bir əsrdən artıq davam 34
ed ən torpaqlarımızın işğalı proseslərinə tarixdə ilk dəfə siyasi qiymət verm
ək cəhdi idi. Lakin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutu bu işin başa çatmasına imkan vermədi. Zaqafqaziyanın sovetləşmə- sind ən öz çirkin məqsədləri üçün istifadə edən ermənilər 1920-ci ildə Z əngəzuru və Azərbaycanın bir sıra torpaqlarını Ermənistan SSR-in ərazisi elan etdilər. Sonrakı dövrdə bu ərazilərdəki azərbaycanlıların deportasiya edilm əsi siyasətini daha da genişləndirmək məqsədilə yeni vasit ələrə əl atdılar. Bunun üçün onlar SSRİ Nazirlər Sovetinin 23 dekabr 1947-ci il “Erm ənistan SSR-dən kolxozçuların və başqa az ərbaycanlı əhalinin Azərbaycan SSR-in Kür-Araz ovalığına köçü- rülm əsi haqqında” xüsusi qərarına və 1948-1953-cü illərdə azərbay- can lıların öz tarixi torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyasına dövl ət səviyyəsində nail oldular. Erm əni millətçiləri öz havadarlarının köməyi ilə 50-ci illərdən etibar ən Azərbaycan xalqına qarşı kəskin mənəvi təcavüz kampani- ya sına başladılar. Keçmiş sovet məkanında müntəzəm şəkildə yayılan kitab, jurnal və qəzetlərdə milli mədəniyyətimizin, klassik irsimizin, memarlıq abidələrimizin ən nəfis nümunələrinin erməni xalqına mənsub olduğunu sübut etməyə çalışırdılar. Eyni zamanda onlar t
ərəfindən bütün dünyada azərbaycanlıların mənfi obrazını formalaşdırmaq cəhdləri də güclənirdi. “Yazıq, məzlum erməni xalqı”nın surətini yaradaraq əsrin əvvəlində regionda baş verən hadi- s ələr şüurlu surətdə təhrif olunur, azərbaycanlılara qarşı soyqırımı tör ədənlər soyqırımı qurbanları kimi qələmə verilirdi. Əsrin əvvəlində əksər əhalisi azərbaycanlı olan İrəvan şəhərin- d ən və Ermənistan SSR-in digər bölgələrindən soydaşlarımız təqib- l ərə məruz qalaraq kütləvi surətdə qovulur. Azərbaycanlıların hüquq- ları ermənilər tərəfindən kobudcasına pozulur, ana dilində təhsil alma
sına əngəllər törədilir, onlara qarşı repressiyalar həyata keçirilir. Az ərbaycan kəndlərinin tarixi adları dəyişdirilir, toponimika tarixin- d ə misli görünməyən qədim toponimlərin müasir adlarla əvəzolunma proses i baş verir. Saxtalaşdırılmış erməni tarixi gənc ermənilərin şovinist ruhunda böyüm
əsinə zəmin yaratmaq üçün dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırı- lır. Böyük humanist ideallara xidmət edən Azərbaycan ədəbiyyatı və m ədəniyyəti ruhunda tərbiyə olunmuş yeni nəslimiz ekstremist erm əni ideologiyasının təqiblərinə məruz qalır. Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|