Azərbaycan respublikasinin ümumtəHSİl məKTƏBLƏRİ ÜÇÜn biologiya fəNNİ kurikulumu
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.1. Biologiya təliminin təşkilinə verilən əsas tələblər
- 4. İnkişafyönümlülük .
- 5.Fəaliyyətin stmullaşdırılması .
- 6.Varislik.
- 9.Tədqiqatyönümlülük.
- 10.Müşahidəyönümlülük.
27
II. TƏLİM STRATEGİYALARI Hazırda Respublikamız qloballaşan dünyaya inteqrasiya olunmaqdadır. Bu, sürətli dəyişən, inkişaf etməkdə olan dünya ilə vəhdətdə inkişaf etməyi, dəyişməyi tələb edir. Bu baxımdan Azərbaycan terminologiyasına müxtəlif terminlər daxil olur ki, bunlardan biri də “təlim strategiyaları” dır.
Biologiya fənni üzrə təhsil proqramında (kurikulumunda) təlim strategiyaları 4 məsələni özündə əhatə edir. Biologiya təliminin təşkilinə verilən əsas tələblər; biologiya təliminin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar barədə; müəllimin təlimin fəaliyyətinin planlaşdırılmasına dair nümunələr; biologiya fənninin məzmun stsndartlarının şərhi.
İnkişafın əsasında insan amilinin durduğunu nəzərə alaraq təlimin təşkilinə xüsusi əhəmiyyət verilir. Bu məqsədlə ənənəvi təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsi və yeniləşdirilməsi istiqamətində layihələr həyata keçirilməkdədir. Bu baxımdan təhsilimiz elə qurulmalıdır ki, hər bir Azərbaycan vətəndaşı dəyişən dünyada öz bilik, bacarıq və qabiliyyətlərini tətbiq etməyə hazır olsun. Ümumtəhsil məktəblərində biologiyanın tədrisi prosesinin təşkili aşağıdakı prinsiplər əsasında həyata keçirilir. 1. Pedaqoji prosesin tamlığı. Bu prinsipə əsasən şagirdin bir şəxsiyyət kimi formalaşması nəzərdə tutulur. Təhsil öyrədici, inkişafetdirici və tərbiyəedici bir prosesdir. Biologiya fənninin tədrisi prosesində şagird canlılar aləmində baş verən hadisə və prosesləri, canlıların ətraf mühitlə əlaqəsini, insanın özünəməxsus həyati xüsusiyyətləri barədə bilik və bacarıqlara yiyələnir. Biologiya kurikulumunda canlılara xas quruluş formalarının, onların həyati xüsusiyyətlərinin müqayisəli təqdim edilməsi müxtəlif aləmlərə aid canlı nümunələrin sadədən mürəkkəbə doğru müqayisəli təqdim edilməsi şagirdlərdə analitik düşüncə tərzinin formalaşması ilə yanaşı, canlılar barədə yığcam və lakonik məlumat almaq imkanı yaradır. Biologiyanin tədrisi vasitəsilə şagirdlərdə estetik, ekoloji tərbiyə formalaşır. Şagird öz sağlamlığının, ətraf mühitin, vətəndaşı olduğu doğma yurdunun qorunması ruhunda tərbiyə alır, təhsil prosesində dünyanın bütöv bir vahid kimi qavranılmasına və dərk edilməsinə hazırlanır.
fənninin təlimi elə qurulur ki, şagirdin sosial vəziyyətindən, fərdi psixi xüsusiyyətlərindən əqli keyfiyyətlərindən asılı olmayaraq münasib təlim şəraiti yaradılsın. Bu zaman şagird-müəllim münasibətləri «subyekt-subyekt» formulu üzrə həyata keçirilir.
İnkişafetdirici təlim şəxsiyyətin formalaşdırılmasını nəzərdə tutmaqla onu təlimin başlıca problemi kimi mənalandırır.
28
Biologiya dərslərində müəllimin şagirdlərlə ünsiyyəti bir-birilə əlaqədar olan və bir-birini şərtləndirən, müxtəlif şəraitlərdə yerinə yetirilən birgə fəaliyyətlərdə meydana çıxır. Bundan əlavə, şagirdlərin hər biri cinsi, etnik, dini, irqi mənsubiyyəti, fərdi intellektual inkişafı, qavrayış, tədqiqatçılıq və s. qabiliyyəti olan bir şəxsiyyətdir. 4. İnkişafyönümlülük. Biologiyanın tədrisində şagirdə nəyi, nə üçün öyrəndiyi aydın olmalı, əldə etdiyi bilik və bacarıqların əhəmiyyətini dərk edəcək canlılar aləmində və öz orqanizmində baş verən proseslərə maraq yaradılmalıdır. Tədris prosesi elə qurulmalıdır ki, şagird əldə etdiyi bilik və bacarıqları genişləndirməyə hazırlansın, öz bilik və bacarıqlarını inkişaf etdirməyə meyl etsin. Müəllim şagirdin nailiyyətlərini təhlil etməklə onların bilik, bacarıq və vərdişləri- nin inkişaf etdirilməsi üçün zəmin yaradır. Şagird əldə etdiyi bilik və bacarıqlarını təhlil etməklə özünə tənqidi yanaşır, öz imkanlarını düzgün qiymətləndirir, biolo- giyadan əldə etdiyi bilik və bacarıqlardan real həyatda istifadə etməyə hazırlanır.
etdiyi uğurlu nəticələrin dəyərləndirilməsi onun fəaliyyətini stimullaşdırır, o, əldə etdiyi bilik və bacarıqlardan sonrakı fəaliyyəti prosesində daha səmərəli istifadə etməklə uğurlara nail olur. Müəllim şagirdin təlim fəaliyyətini düzgün qiymətlən- dirdikdə şagird öz imkanlarını anlayır, qüvvətli və zəif tərəflərini müəyyənləşdirir. Şagirdin biologiyanın tədrisi prosesində praktik vərdişlərə yiyələnməsi, müşahidə və tədqiqatçılıq qabiliyyətlərinin inkişaf etdirilməsi, ədəbiyyatlardan, digər bilik mənbələrindən bacarıqla istifadə etməsi onun müstəqil, davamlı fəaliyyətini stimullaşdırır.
doğru inkişafı nəzərdə tutulur. 7.Yaşauyğunluq. Biologiya fənninin tədrisində nəzərdə tutulan tapşırıqlar şagirdlərin yaş səviyyəsi və maraqları nəzərə alınmaqla verilir. Belə ki, fənnin tədrisi zamanı materialın çətinlik dərəcəsi mütləq nəzərə alınmalıdır. Çətinlik uşaqların əqli fəaliyyətinin ən müxtəlif cəhətlərindən asılıdır. 8.Əyanilik. Biologiya dərslərində müxtəlif əyani vasitələrdən, təbii bitkilər və herbarilər, canlı guşədə olan heyvanlar, müxtəlif mulyajlar və tablolar, mikroskopdan istifadə etmək olar.Eyni zamanda biologiya dərslərində kompüter- dən istifadə dərsi maraqlı və əyani edir, şagirdləri fəal idraki fəaliyyətə cəlb edir. Dərs prosesində İkt vasitələrindən istifadənin üstünlüyü ondadır ki, onla- rın köməyi vasitəsilə təlim prosesində fərdi və differensial yanaşma ideyalarını reallaşdırmaq şagirdləri müasir şərait və müstəqil fəaliyyətə, onların fəallığının artmasına səbəb olur. 9.Tədqiqatyönümlülük. Biologiya fənninin tədrisi şagirdin tədqiqatçılıq bacarıqlarını inkişaf etdirir. Əldə etdiyi məlumatları ümumiləşdirmək, eksperimentlər aparmaq, təbii mühitdə canlılar aləmi üzərində müşahidə aparmaqla bitkilərin yetişdirilməsi, heyvanların bəslənməsi, insan sağlamlığının qorunması kimi bacarıqlar formalaşdırır.
öyrənmək mümkün olur. Belə ki, canlıları müşahidə etməklə şagirdlər onlarda gedən bioloji hadisə və prosesləri, onların xarici mühitlə qarşılıqlı əlaqəsini, bir sözlə, canlı təbiətin inkişaf qanunauyğunluqlarını daha yaxşı dərk edirlər. Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|