Azərbaycan xalq cümhuriYYƏTİNİn keçİRİLMƏSİ ÜZRƏ DÖVLƏt komiSSİyasi
Yüklə 5,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
45
Katib - Oxuyur. Sədr - 43-cü maddəyə etiraz yoxsa qəbul olunur. Sultan Məcid (yerindən) - Müsaidə veriniz, bu barədə. Sədr - Nə buyurursunuz? Sultan Məcid - Bu maddə barəsində danışmaq istəyirəm. Sədr - Söz Sultan Məcid Qənizadənindir. Sultan Məcid - Bu maddənin cəriməsi böyük olur. Cərimə alınar, cərimədən başqa bir də məhkəmə xərci gəlirlər. Rzabəy - Onu bilməlidir ki, burada bir maddə var ki, bank Şurası kimdən ibarətdir Komisyonda bu maddə bəhsə səbəb oldu və deyirlər ki, guya bank şurası bürokrat və çinovniklərdən ibarətdir, burada təşkilatlardan nümayəndə yoxdur və lazım bildilər ki, orada olan əzaların sayını artırıb təşkilatlardan oraya əza çağırılsın. Doğrudur, burada deyilir ki, maliyyə naziri istəsə qeyri üzvlər şuraya dəvət edə bilər, lakin bu bağlıdır rəisin xahişinə, istəsə çağırar, istəməsə çağırmaz. Qət olundu ki, bu şuraya bələdiyyədən, Bakıda olacaq zemstvodan və kooperativ cəmiyyətindən birər numayəndə dəvət olunsun, çünkü gərək bu bankın üzvləri öylə adamlardan olsun ki cəmaət onlara inansın. Bu məsələ böyləliklə keçdi. Bir də burada 29-cu maddə var ki, onu bir də oxuyum. (Oxuyur). Bu maddə bəhsə səbəb oldu, deyirdilər ki, yenə əksəriyyətin ağzı yumuludur, vaxta ki əksəriyyət qəbul edir, nə istəsə keçər. Amma bu maddə qəbul olsa böylə olur ki, əksəriyyət qəbul edir. Lakin sədr razı olmadığından qəbula keçmir, onda məsələni göndərir maliyyə nazirinə onun qərarı qəbul olunur. Buna əza razı olmadı və bu üç sətri buradan çıxarmaq istədilər o da budur. (Oxuyur). Fəqət bu əqəliyyətdə qaldı və məsələ burada olduğu kimi keçdi. Sədr - 2-ci babın 2-ci fəslini cəmi qeydlər ilə səsə qoyuram. Kim tərəfdar isə əl qaldırsın. Səs çoxluğu ilə keçir. Dalısın oxuyunuz. Katib - (Layihənin 2-ci babını oxuyur.) Sədr - Çağırınız üzvləri. Qarayev! Getmək olmaz. Dişarıdakiləri də çağırıram. (Kyüsterə) Zəng vurunuz, gəlsinlər. İkinci babın üçüncü fəslini səsə qoyuram. Kim tərəfdardır, əlin qaldırsın. (Əllər qalxır). Əksəriyyət əsvat ilə keçir. (Katibə) Oxuyunuz 3-cü babı. Katib - Layihənin 3-cü babını oxuyur. Sədr - Danışan yoxdur? Danışan yox. 3-cü babın birinci fəslini əlavəsilə bərabər səsə qoyuram. Rica edirəm, kim tərəfdar isə, əllərini qaldırsın. Müttəhidül rəy məsələ keçir. Katib (Bayram Niyazi) - İkinci fəsli oxuyur. Ağabəyov - Rusca oxuyur. 46
Sədr - Söz danışan varsa, bildirsin. Yoxsa 3-cü babın 2-ci fəslini səsə qoyuram. Tərəfdar olanlar əllərini qaldırsınlar. Əksəriyyət əsvat ilə keçir. 5 dəqiqəlik tənəffüs elan olunur. Tənəffüsdən sonra Sədr - Müsaidə ediniz 4-cü babın əvvəlinci fəsli oxunur. Səs - Təklif var idi. Sədr - O təklif keçib, biz qət etdik ki, fəsil-fəsil oxunsun. Daha sizin təklifə ehtiyac yoxdur. Kiçikxanov - 4-cü babın əvvəlinci fəslini oxuyur. Sədr - Burada müsaidə ediniz, Malxazyan tərtibat barəsində. Malxazyan - (Rusca). Sədr - Parlaman tərəfindən buna etiraz yoxdur. Qəbul olunur. Katib - 110-cu maddədən 134-cü maddəyə qədər oxuyur. Katib (Bayram Niyazi) - Azərbaycan dövlət bankı Nizamnaməsinin 135-ci maddəsindən başlayaraq oxuyur. Sədr - 4 fəsildən ibarət olan Dördüncü babı səsə qoyuram. Əgər etiraz yoxsa qoyum. hər kəs tərəfdardır əlini qaldırsın. Əksəriyyət ilə keçir. 5-cini oxuyun. Katib - 5-ci babı oxuyur. Sədr - 5-ci babın üstündə danışan yoxdur, səsə qoyuram. Hər kəs 5-ci babın keçməsinə tərəfdardırsa əlini qaldırsın. Əksəriyyət ilə keçir. Bunun üçüncü qiraəti qalacaq gələn səfərə. 2-ci universitet ustavı oxunacaq. Səslər - Gecdir... Vaxt təngdir... Ayrı məsələ. Əhməd Pepinov - Mən təklif edərdim ki, nöbədəki məsələyə keçməzdən əvvəl hökümətə olan suala baxılsın. Hökumətin bu barədə verəcəyi bəyanatını dinləyərək müzakirə edilsin. Sədr - Əgər buna etiraz yoxsa qəbul edilsin. Səslər - Qəbuldur, qəbuldur. Sədr - Onda sorğu sahibləri bu barədə olan sorğularını oxusunlar. Əhməd Cövdət - (sorğunu oxuyur). Əhməd Cövdət Pepinov - Əfəndilər! Məlum olduğu kimi haman bu sual 3 həftə əqdəm o zamanki, vətənimiz daha ciddi təhlükə içərisində idi və bizim içimizdə olan böyük qüvvə var idi. O zaman hökümətə verilmişdi, şimdi o qüvvə çəkilir. Bundan sonra Qafqaziyada və ələlxüsus bizim içimizdə, böyük vaqiələrin törəməsi mümgünatındadır. O cəhətsə hökümət bizim siyasi həyatımıza aid izahat verməlidi. Madam ki, ingilislər gedir, biz yeni həyat içərisinə daxil oluruq. Bizim məqsədimiz tazə həyata girdiyimizdən hökümətin tutduğu işlər ilə aşina olmaq idi. Əvvəla hökümət kəndisi böylə mühüm vaxtda gördüyü işləri və tədbirləri pişi əz
47
vaxt özü cəmaətə bildirməli idi və biz də bəqədri imkan var qüvvəmizlə çalışmalıydıq ki, ona yardım edək, fəqət hökümət mətlub olan izahatı kəndisi vermək ilə sualımıza da xariciyyə naziri tərəfindən verilən cavab bizi qane etmədi. Burada xarici və daxili işlərimiz də var ki, onlara da kafi cavab almadıq. Daxili işlərimizə gəlincə, xariciyyə naziri buyurdular ki, bu daxili işlərdir. O da daxiliyyə nazirinə aiddir. Biz gözlədik, lakin daxiliyyə nazirindən bir cavab görmədik. Bəlkə cavabı kafi eşitsə idik, qane olar idik. İkincisi, verdiyimiz suallara alınan cavablar da məmləkətə lazımi cavab olmadı. Xarici işlər naziri cavabında deyir ki, demokratiya xətti belə oldu, nota belə yazıldı. Londona böylə bildirildi, hətta buna qeyri tədbirlər gərək olsun bu hökumət vəzifəsidir, lakin bir çox işlər də var ki, ingilislər ilə deyil biz kəndi-kəndimizə etməliyik. Məəttəəssüf buna da lazımi cavab olmadı. Buna görə bu gün məcbur olduq bu sualımızı sorğu halında hökumətə verək. Bir vaxt var idi ki, burada türk qüvvələri və onlar çəkildikdən sonra ingilislər gəldi və biz də istiqlalımızı onlara səbəb saxlayırdıq. Biz heç öz qüvvəmiz ilə olmamışıq. Bu gün Ancaq öz qüvvəmiz ilə yaşayırıq. O cəhətə bütün qüvvəmiz ilə istiqlalımızı hifz etməliyik. İndi bu gün bu barədə tədbirlər etməli, əlbəttə qabaqkı tədbirlər ilə bugünkü tədbirlər arasında fərq var, gərək də olsun. Bu gün bizim devləti, məmləkəti və paytaxtı qurudan, ələlxüsus dənizdən təmin etmişlərmi. Kürsülər ilə bağlanan müahiddənamədən istifadə etmişsinizmi ki, o müahiddənamə də bu gün üçündür. Məmləkət içərisində olan qara qüvvələr ilə mübarizə etməyi lazımi halda hazır olunmuşmu, bunları bugün hökumətə sorğu surətində vəz edirik. Bir də Bakıda bir çox şayiələr var, o barədə, hətta daxiliyyə naziri tərəfindən bir əmrnamə verilmişdir. Bu əmrnamə Bakı üçündür, lakin bu şayiələr bütün Azərbaycan içərisində var, bunlar üçün bir tədbir görülübmü? Sədr - Söz hökumət rəisi Nəsib bəy Yusifbəylinindir. Rəisi Vükəla - Möhtərəm məbuslar! Mən çox diqqətlə qulaq asdım ki, nə üçün bu sual izahat surətini aldı. Səbəbini bilmədim. Bir şey var ki, o da hökumətin bu barədə fikrini cəmaətə bildirmək imiş. Əgər bu böylə isə buna təşəkkür edəriz. Çünki hökümət həmişə böylə suallara məalümum cavab verməyə hazırdır. Böylə olduqda istizah sözunə şübhə demək bu yoxmuş, yalnız sual verənlərin məqsədi hökumətin fikrini cəmaətə bildirmək imiş. Əhməd əfəndi qoyduğu sualların bir çoxuna cavab vermiyəsəyəm, çünki bunların bir çoxu sirdir, onu buradan deyə bilmərəm. Əhməd əfəndi istəsə xüsusi surətdə ona deyərəm, lakin, ona da bir çox şey demərəm. Biz Şimali qafqazlı qardaşlarımızın da öz müqəddəratlarının özlərinin həllini arzu edirik. Ancaq bu dəqiqə ərz edə bilərik ki, bu xətt hüdud üçün müharibə elan etmək münasib deyildir. Və hökumət münasib görmür. İngilislər flotun bəzi qismlərini Denikinə tərk edib getdilər. Əslində hər kəs malının sahibidir. Kimə istərsə verər. Lakin flotun kamilən Denikinə verilməsi doğru olmadığından və bizim də mühafizə edilməsi lazım gələn silahlarımız Yüklə 5,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|