Azərbaycanin nadġr ağac və kol bġTKĠLƏRĠ

 
Zəruri  qoruma  tədbirləri:  Azərbaycanın  “Qırmızı  Kitabı”na  daxil 
edilməsi zəruridir. 
Məlumat  mənbələri:  Деревья  и  кустарники  СССР.  т.3.1954;  Флора 
Азербайджана.  т.5.  1954;  Azərbaycanın  ağac  və  kolları.  III  cild.  1970; 
Azərbaycanın  “Qırmızı”  və  “Yaşıl  Кitabları”na  tövsiyə  olunan  bitki  və 
bitki  formasiyaları.  1996;  Azərbaycan  florasının  konspekti.  I-III  cildlər.  
2005; 2006; 2008. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
Familia: Rosaceae Juss. 
Gülçiçəkkimilər fəsiləsi 
Genus: Amygdalus L. – Badam cinsi 
Species: Amygdalus nairicа Fed. еt. Таkht. –Nairi badamı 
Repert.  Spec.  Nov.  Regni  Veg.  40:  288;  et  in  Trans.  Armen.  Branch  Acad.  Sc.  USSR, 
Biol. Ser., ii. 200 (1937). 1936 
 
Ümumi  yayılması:  Azərbaycanda  və  Ermənistanın  Meqri  rayonu 
ərazisində təbii arealı vardır. 
Azərbaycanda  yayılması:  Naxçıvanın  MR-ın  aşağı  və  orta  dağ  qur-
şağında quru yamaclarda bitir. 
Statusu: Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR  A2abc;C1.  
Bitdiyi yеr: Orta və yuxarı dağ qurşaqlarında qayalıq yerlərdə çay boyu 
kolluqlarda  yayılmışdır. 
Тəbii ehtiyatı: Azərbaycanda arealı geniş deyildir. 
Bioloji  xüsusiyyətləri:  Təbiətdə  hündürlüyü  1  m-ə  qədər  оlаn  koldur. 
Bitkinin qabığı təxminən ağdır, cavan zoğları isə qırmızı rəngdədir. Bitki-
nin  yarpaqları  uzunsov  lansetşəkilli  olub  1,3-2,4  sm  uzunluğunda,  0,2-
0,8sm enində olur. Yarpaqlarının kənarları dalğavarı, dişli, bəzən isə tam-
kənarlı  olur.Yarpaq  saplaqları  0,6-0,8  uzunluğunda  olur.  Çiçəkləri  tək-
tək, oturaqdır. Ləçəkləri solğun çəhrayı rəngli olur və qaidə hissəsi tüklü, 
ucları isə zəif oyuqludur. Meyvələri məxməri tüklüdür, yumurtavarı və ya 
lansetşəkillidir. Meyvənin kürək hissəsi dərin şırımlıdır. Mart-aprel ayla-
rında çiçək açır,  iyul-avqust aylarında meyvəsi yetişir. 
Çoxalması: Təbiətdə generativ yolla çoxalır. 
Təbii  ehtiyatının  dəyiĢilməsi  səbəbləri:  Başlıca  olaraq  insan  fəaliy-
yətidir. 

---

 
Becərilməsi: Mədəni şəraitdə becərilir. 
Qəbul  edilmiĢ  qoruma  tədbirləri:  Xüsusi  mühafizə  tədbiri  görül-
məmişdir. 
Zəruri  qoruma  tədbirləri:  Azərbaycanın  “Qırmızı  Kitabı”na  daxil 
edilməsi zəruridir. 
Məlumat  mənbələri:  Деревья  и  кустарники  СССР.  т.3.1954;  Флора 
Азербайджана.  т.5.  1954;  Azərbaycanın  ağac  və  kolları.  III  cild.  1970; 
Красная  Книга  СССР.  1984;  Azərbaycanın  “Qırmızı”  və  “Yaşıl  Кitab-
ları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan flo-
rasının  konspekti.  I-III  cildlər.  2005;  2006;  2008;  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikası florasının taksonomik spektri. 2008; Naxçıvan MR-nın flora 
müxtəlifliyi və onun nadir növlərinin qorunması. 2011. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
Familia: Rosaceae Juss. 
Gülçiçəkkimilər fəsiləsi 
Genus: Amygdalus L. – Badam cinsi 
Species: Amygdalus fenzliana Lipsky – Dağ badamı 
 
Ümumi yayılması:  Azərbaycan, Türkiyə və İranda təbii arealı vardır. 
Azərbaycanda  yаyılması:  Talış  bölgəsində,  Alazan–Əyriçay  çökəkli-
yində,  Naxçıvan  MR-nın  dağ  və  düzənliyində,  Kür-Araz  ovalığında 
(Diabar) rast gəlinir. EN A2abc+3c. 
Statusu: Azərbaycanın nadir bitkisidir. 
Bitdiyi yеr: Orta və yuxarı dağ qurşaqlarında qayalıq yerlərdə, çay boyu 
kolluqlarda   yayılmışdır. 
Təbii ehtiyatı: Azərbaycanda arealı geniş deyildir. 
Bioloji  xüsusiyyətləri:  Təbiətdə  yerə  sərilmiş  geniş  çətirli,  hündürlüyü 
1,5-3,5  m-ə  qədər  оlаn  ağac  və  ya  koldur.  Bitkinin  qabığı  tünd  qırmızı 
olub  budaqlarının  ucu  tikanlıdır.  Bitkinin  yarpaqları  ellipsvarı,  lansetşə-
killi olub 5-7 sm uzunluğunda, 1,5-2 sm enində olur.Yarpaqlarının kənar-
ları dalğavarı dişli olur.Yarpaqlar üstdən yaşıl, alt 
hissədə  isə  solğun-yaşıl  olur.  Yarpaq  saplaqları 
1,5  sm-ə  qədər  uzunluğunda  olur.  Çiçəkləri  bir-
dən beşə qədər olub, qırmızımtıl rəngdə olur. Lə-
çəkləri  çəhrayı  rəngli  və  təxminən  yumrudur. 
Meyvələri  məxməri  tüklü,  kürəşəkilli,  basıq  tək-
tək,  oturaq  olub  2-3  sm  diametrindədir.  Aprel 
ayında  çiçəkləyir,  sentyabr  ayında  meyvələri 
yetişir. 
Çoxalması: Təbiətdə generativ yolla çoxalır. 
 

---