Azərbaycanlilarin II dünya müharġBƏSĠNDƏ ĠġTĠraki

partizanlara qarşı mübarizədə istifadə etmək idi. 
1943-cü  ildə  Berlində  “Şərq  Xalqları  Nazirliyi”  təşkil  edilmişdi.  Bu 
nazirliyin  əsas  məqsədi  əsirlərdən  təşkil  edilmiş  milli  legionları  Sovet  ordusuna 
qarşı mübarizəyə hazırlamaq idi. 
Mətbuatda  verilən  məlumatlara  görə  (rəsmi  məlumatlar  yoxdur)  II  dünya 
müharibəsi illərində  Sovetlər  İttifaqı  vətəndaşlarından Yuqoslaviyada  6000 nəfər, 
Polşada  12000  nəfər,  İtaliyada  5000  nəfər,  Fransada  3000  nəfər,  Belçikada  800 
nəfər hərbi əsir və mülki şəxs partizan hərəkatında iştirak etmişdir. 
Polşanın Yedlino stansiyasında 500 nəfərdən ibarət 5 taborlu “Azərbaycan 
milli  legionu”  təşkil  edilmişdi.  Lakin  faşist  komandanlığının  bu  tədbiri  heç  bir 
nəticə vermədi. 
1943-cü  ilin  payızında  Krım  yarımadasında  Feodosiya  şəhəri  yaxınlığında 
yerləşən  və  tərkibi  əsasən  Azərbaycanlı  əsirlərdən  ibarət  olan  804-cü  və  806-cı 
taborların  şəxsi  heyəti  də  yerli  partizanlarla  əlaqə  yaradaraq  Sovet  ordusu 
komandanlığının  əmrlərini  yerinə  yetirəcəklərini  bildirmişdilər.  Eyni  zamanda 
bəllidir ki, Azərbaycan legionunun 805 saylı taborunun bir qrup döyüşçüsü 1944-
                                                           
38
 
Q.Ə.Mədətov, Azərbaycan Böyük Vətən müharibəsində (rus dilində) B. 1975, s.34. 
39
 
Бакинский рабочий, 22 iyun 1957.
 
 

---

60 
 
cü  ildə  Ukrayna  partizan  hərəkatına  qoşularaq  Mir  Cəfər  Bağırov  adına  partizan 
dəstəsi yaratmışdı
40
. 
Azərbaycanlı döyüşçülər özlərindən asılı olmayaraq  mühasirə vəziyyətində 
əsir  düşdükdən  sonra  da  Avropa  ölkələrində  faşizmə  qarşı  müqavimət  hərəkatı 
çərçivəsində mübarizələrini davam etdirmiş və öz millətinin adını Azərbaycandan 
çox uzaqda şöhrətləndirmişlər: 
Azərbaycanlı  hərbi  əsirlərin  bir  dəstəsi  1943-cü  ilin  oktyabrında  İtaliyanın 
şimalına  gətirilmişdi.  Həmin  ilin  sonunda  Triyest  vilayətinin  Udine  şəhərində 
yerləşdirilmiş  Azərbaycanlı  əsirlərdən  45  nəfər  qaçaraq  yerli  partizanlarla 
birləşdilər.  1944-cü  ilin  fevralında  təşkil  edilmiş  böyük  partizan  dəstəsinin 
komandiri Cavad Həkimli, komissarı isə Mehdi Hüseynzadə idi. Onların rəhbərliyi 
altında  yaradılmış  təxribat  qrupuna  Mirdaməd  Seyidov,  Tağı  Əliyev,  Ənvər 
Məmmədov və alman antifaşisti Qans Frits daxil idi. Adriatikanın uzaq sahillərində