Азярбайъан милли елмляр академийасы игтисадиййат институту
Yüklə 2,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
216 və məhsul buraxılışı səviyyəsinə yüksələ bilirlər. Kiçik və orta müəssisələr çevik olduqları üçün iqtisadiyyatın perspektivli guşələrində asanlıqla yerdəyişmə edirlər. Onlar məşğulluq və işsizlik problemlərinin həllində mühüm rol oynayırlar. Kiçik və orta müəssisələr inkişaf etmiş ölkələrin regional siyasətində də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, sənaye baxımından geridə qalmış regionların inkişafına köməklik göstərirlər. Onlar iri müəssisələr tərəfindən mənimsənilməsi rentabelli olmayan yerli resursların işlənməsi məqsədilə təşkilatlanırlar. Bu müəssisələri yerli ən- ənələr nəzərə alınmaqla, ən yeni texnologiyalardan və inkişaf et- miş informasiya şəbəkələrindən istifadə etmək məqsədilə də yaradırlar. İnkişaf etmiş bazar iqtisadiyyatlı bütün ölkələrdə sahibkar- lığın dövlət tənzimlənməsi və ona yardım üzrə tədbirlər həyata keçirilir. Bunun üçün xüsusi dövlət təşkilatları yaradılmışdır ki, onlar da kiçik və orta sahibkarların mənafelərini ifadə və müda- fiə edir, hökumətin müəyyən etdiyi proqramların yerinə yetiril- məsinə nəzarət edirlər. Kiçik və orta sahibkarlığa dövlət yardımı bu ölkələrdə təkmil qanunvericilik formasında hüquqi və ma- liyyə bazasına, habelə təşkilati-metodik sistemə və müxtəlif araşdırmalar sisteminə əsaslanır. İnkişaf etmiş ölkələrdə kiçik və orta sahibkarlığın dövlət tənzimlənməsinin və onun inkişafına yardımın məqsədləri aşağıdakılardır: -kiçik və orta müəssisələrin iş fəallığının yüksəldilməsi üçün hüquqi və təşkilati şəraitin yaradılması; -elmi - texniki, innovasiya, investisiya və qiymət siyasəti də daxil olmaqla, iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsi; -kiçik və orta biznesin səmərəli inkişafını təmin etmək üçün vergi və maliyyə-kredit siyasətinin keçirilməsi; -xarici iqtisadi fəaliyyəti həyata keçirməkdə kiçik və orta müəssisələrə yardım göstərilməsi; -hər bir sahə və regionun, sahibkarların ayrı-ayrı qruplarının və fəaliyyət növlərinin xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla, mü- əssisələrlə bağlı xüsusi yardım tədbirlərinin tətbiqi: xalq sənət- 217 lərinin, mövsümi işlərin, fəaliyyətin təşkilinin artel və ailə for- malarının; -qeydiyyat qaydalarının və hesabat formalarının sənədləş- dririlməsi, lisenziyalaşdırılan fəaliyyət növlərinin siyahısının azaldılması. Məsələn, ABŞ-da təkbaşına firma açmaq üçün yerli və ya ştatın hakimiyyət orqanından icazə (sertifikat) almaq və ticarət adını əks etdirmək kifayətdir; -sosial sığorta üzrə xərclərin azaldılması. Təsərrüfat və sahibkarlıq subyektlərinə kömək üzrə dövlət tənzimləmə siyasəti aşağıdakı məqsədlərin həyata keçirilməsini təmin etməlidir: -məşğulluğun, sosial - iqtisadi sabitliyin, əhalinin ümumi rifah halının qorunub saxlanması; -invenstisiya proseslərinin intensivləşdirilməsi; -yeni məhsullara dair araşdırmaların maliyyələşdirilməsi yolu ilə innovasiyaların həvəsləndirilməsi. İnkişaf etmiş ölkələrdə sahibkarlığa dövlət yardımı müva- fiq qanunvericiliyə əsaslanır. Bir çox ölkələrdə xüsusi dövlət təşkilatları yaradılmışdır ki, onlar da təsərrüfat və sahibkarlıq subyektlərinin mənafelərini ifadə və müdafiə edir, hökumətin müəyyən etdiyi proqramların yerinə yetirilməsinə nəzarət mexa- nizmini həyata keçirirlər. Dövlət yardımının iki forması geniş yayılmışdır: Biznesin inkişafına dair uzunmüddətli proqramların qanunvericilik qaydasında qəbul edilməsi; Biznes və ya sahibkarlıq fəaliyyətinin dövlətin iqtisadi və sosial proqramlarının tərkib hissəsinə daxil edilməsi. ABŞ-da kiçik və orta biznes institusional baxımdan təşkil olunmuş və konqresin xüsusi komitələri, bu sektorun işləri üzrə administrasiya, regional assosiasiyalar, kiçik və orta biznes in- kubatorları vasitəsilə dövlət strukturlarına interqrasiya edilmiş- dir. Yaponiyada dövlətin rolu kiçik və orta müəssisələrlə bağlı siyasətin əsasları, onların modernləşdirilməsinə yardım, fəaliy- 218 yətinin tənzimlənməsi, ticarət və sənaye üzrə «Mərkəzi koope- rasiya haqqında» qanunda və digər qanunlarda əks etdirilmişdir. Böyük Britaniyada qanunvericilik qaydasında bir sıra proq- ramlar, o cümlədən, kiçik və orta sahibkarlığa vergi yardımı üz- rə tədbirləri nəzərdə tutan «Biznesin genişləndirilməsi proq- ramı» və kiçik və orta firmaların bank kreditlərindən yetərincə istifadə etməsini asanlaşdıran «Təminatlı layihə proqramı» qə- bul edilmişdir. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsində kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına dövlət yardımı aşağıdakı əsas istiqa- mətlər üzrə həyata keçirilir: -kiçik və orta biznesə yardım üçün sabit dövlət və qeyri- dövlət təsisatları mənbələrinin yaradılması; -ayrılmış vəsaitlərin xərclənməsi üzərində səmərəli nəzarət mexanizmlərinin yaradılması; -kiçik və orta müəssisələrin müdafiəsi üzrə nəzarət və məh- kəmə orqanlarının fəaliyyətinin təmin edilməsi; -kiçik və orta sahibkarlığa dövlət yardımı siyasətinin həyata keçirilməsini təmin edən və dövlət hakimiyyəti orqanlarını, qey- ri-hökumət birlikləri və təşkilatlarını, ixtisaslaşdırılmış infra-st- ruktur təşkilatlarını, fondları, kredit, sığorta və təminat idarə- lərini, texnoloji parkları, biznes-inkubatorları, sənaye zonalarını və sınaq meydançalarını, tədris, məsləhət, informasiya və xid- mət strukturlarını əhatə edən ixtisaslaşdırılmış təsisatlar şəbə- kəsinin yaradılması; -xüsusi qanunlar əsasında subsidiyalar, dotasiyalar, vergi və investisiya güzəştləri, kompensasiyalar, sahibkarlığa yardım fondlarından ödənişlər verməklə, dövlət sifarişlərini yerləşdir- məkdə kiçik və orta müəssisələrin fəaliyyətinin birbaşa maliyyə- ləşdirilməsinin həyata keçirilməsi; -uzunmüddətli perspektiv üçün kiçik və orta biznesə dövlət yardımının məqsədli proqramlarının işlənib hazırlanması; -sahibkarlara məsləhət yardımının göstərilməsi, sahibkar kadrların hazırlanması və yenidən hazırlanması sisteminin təş- kili; Yüklə 2,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|