28
2. Botanikada foydalaniladigan tadqiqot usullari
1. Solishtirma morfologiya.
Bu usul o‘simliklarning xilmaxil vegetativ va
generativ organlarining morfologik xususiyatlarini taqqoslab,
har tomonlama
o‘rganish bilan ular o‘rtasidagi o‘xshashlik hamda yaqinlik munosabatlarini
aniqlaydi.
Uzok. vaqtgacha morfologiyada yuksak o‘simliklarning
tanasi uchta asosiy
a’zoga - ildiz, poya va bargga ajratib o‘rganilgan. Ammo, solishtirmamorfologik
usul asosida olib borilgan tekshirishlar o‘simliklarning vegetativ organlarini faqat
ikki a’zoga - novda va iddizga ajratishni isbotladi. Novdani asosiy vegetativ organ
deb ta’riflanishining
sababi shundaki, uning elementlari (poya va barg)
o‘simliklarning ontogenezida faqat bitta meristemadan taraqqiy etib novdaga
aylanadi. Poya va barg ikkilamchi bo‘lib, faqat novdadan rivojlanadi.
2. Anatomik va fiziologik usul.
Bu o‘simlik organlarining ichki tuzilishiga
asoslangan aniq usullardandir. SHu usul asosida o‘simliklarning
hujayraviy
tuzilishi, organlarning to‘qimalardan tashkil topishi o‘rganiladi. Mashxur olim V.
G. Aleksandrov va uning shogirdlari madaniy o‘simliklarning maxsus anatomiyasi
ustida katta ilmiy ish olib bordi. Fiziologik usul bilan o‘simlik organlarining
fiziologik faoliyati aniqlanadi. Masalan, fotosintez (o‘simlikning karbonsuv
o‘zlashtirishi), suvni bug‘lantirishi (transpiratsiya hodisasi), ularning nafas olishi,
o‘simliklarning (mineral hamda azotli) oziqlanishi va boshqalar.
3. Ekologik morfologiya usuli.
Bu usul yordamida o‘simliklarning
organlarida ro‘y beradigan o‘zgarishlar aniqlanadi. Masalan, o‘simliklarning
o‘sishi tuproqning
namlik darajasiga qarab
kserofitlar, mezofitlar, gigrofitlar
va
gidrofitlarga
bulinadi.
Dostları ilə paylaş: 
