124
bir biç ki, sonrakı peşmançılıq səni kədərləndirməsin. Haradasa bir
vaxt daha düzgün yol seçmək imkanın ola-ola həqiqətdən uzaq-
laşmısansa, keçirdiyin təəssüf hissi sənə iztirab verəcəkdir. Ömrün
arxada qalan çağları üçün kədərli bir hal yaşamaq isə haradasa öz
taleyinə özün vurduğun zərbələrdir.
Hər hansı bir işə qərar verməmişdən əvvəl o işin nəticələri
haqqında düşünmək faydalı olardı. Çünki dəfələrlə yoxlanılmış
bir işin nəticəsində qarşıya qoyulmuş məqsədə çatmaq üçün şübhə
yeri qalmaz. İnsan yalnız özü haqqında düşünəndə cılızlaşır, kiçi-
lir. Haradasa insanın təfəkkürü insanlara münasibətdə formalaşır.
İnsanlarla münasibətdə olarkən isə onların könül rahatlığını təmin
edən öz xeyirxah əməllərinlə təmas yaratsan yaxşı olar. Çünki hər
bir kəsin hal yaşantısına, təmas edirsənsə, o səndə də öz əksini ta-
pır. Deməli, başqalarına nə cür münasibət göstərməyindən asılı ola-
raq o cür də cavab reaksiyası alacaqsan. Bu da həyatda göstərilən
bir fəaliyyət növüdür. Ey insan, hər bir işə qərar verərkən bir daha
düşün. Sonrakı peşmançılığının ruhunu sıxan iztirablarının əzab-
lı halını təkrar-təkrar yaşamamaq üçün öz hərəkətlərinə cavabdeh
olmalısan. Ey insan, könül rahatlığı ilə ömrünü sona çatdırmaqdan
ötrü başqaları üçün də könül rahatlığı yaradan əməllər sahibi ol-
maq lazımdır. Ən ali varlıq o kəslərə sevinc bəxş edir ki, o kəslər
öz əməlləri ilə kiməsə könül rahatlığı gətirdir. Ən ali varlığın bəxş
etdiyi sevinc isə insan üçün ən böyük sevincdir. Ey insan övladı,
bir-birinizlə münasibətlərdə kimsənin haqlı və ya haqsız olduğunu
özlüyündə aydınlaşdır, sonra qərar ver. Əks təqdirdə ədalətsizliyə
yol verərsən, özün də haqsız olarsan. Ən ali varlıq öz haqsız bən-
dəsini heç vaxt sevməz. Xüsusilə ekstrasenslər haqlı ilə haqsızı
ayırarkən daha diqqətli olmalıdırlar. Çünki ekstrasenslərə müraciət
edənlər onun qərarını daha düzgün hesab edirlər. Əgər ekstrasens-
lər düzgün qərar verməsələr, insan həyatına təsir edən yanlışlığa
yol vermiş olarlar ki. bu da onlar üçün ən ali varlıq tərəfindən heç
vaxt bağışlanılmaz. Ey insan, dünya malından ötrü haqqı nahaqqa
qurban vermə. Dünya malının ləzzətini o mal qurtarana qədər yaşa-
yacaqsan. Sənin yaxşı əməllərin isə sənin xalq içərisində hörmətini
125
və nüfuzunu daha da artırar, sənə mənən əbədi həyat bəxş edər.
Həm də öz yaxşı əməllərinlə ən ali varlığa bir az da yaxınlaşmış
olarsan. Haqqı nahaqqa batil etməyənlər özləri də həmişə haqq
tərəfində olarlar ki, belə bir halın xoş yaşantısı onun bu dünyada
aldığı ləzzətlər içərisində ən yaxşısı olar. Ey insan övladı, varlı-
ğın hər anını milyonlarla səbəblər içərisində yaşayır. Öz varlığının
rahatlığını təmin etmək istəyirsənsə, bu səbəblər içərisində hər an
üçün ən yaxşısını öz ağlınla seç.
Ədalətsiz iş üçün başqalarına müraciət edənlər yaxşı adamlar
deyillər. Çünki ədalətsiz görülən işin arxasında kimlərinsə tale-
yindən oğurlanmış və ya zorla alınmış hal yaşantıları dayanır.
Ədalətsiz görülən iş şərə rəvac verən qüvvədir. Ədalətsiz görülən
iş haqlı tərəfin haqqını əlindən alarkən ona iki zərbə vurur: 1) haqqı
tapdanmış kəsin ruhunda bir sıxıntı yaranır, çünki onun haqqı tap-
danmışdır və o, nə öz gücü ilə bunun qarşısını ala bilməmiş, nə
də başqaları ona yardımçı olmuşdur; 2) ədalətsiz görülən iş haqqı
tapdalanan kəsə maddi ziyan vurur. Maddi ziyanın yaratdığı sıxın-
tılı hal müvəqqətidir və o ziyanın yeri dolduqda və müəyyən vaxt
müddəti keçdikdən sonra unudulur. Lakin ruhunu sıxıntıya salan
haqqın ədalətsizliklə tapdanması hər xatırlandıqca öz ilkin yanğısı
ilə iztirab verir. İnsan ən ali varlığın sevimli yaranışı olduğu üçün,
xüsusilə də insanın ruhu ən ali varlığın öz zərrəsindən olduğu üçün,
ədalətsiz iş görənlər ən ali varlığın amansız bəlaları ilə üzləşərlər.
Burada ədalətsiz görülən işin iki tərəfi var: 1) ədalətsiz görülən iş,
öz növbəsində, haqsız tərəfin də ruhunu sıxıntıya salır, ona görə
ki, hər kəs haqlı və ya haqsız olduğunu çox gözəl bilir və haqsız-
dırsa, dünya malına uyub haqsızlıq etdiyini anlayır; 2) haqsız tərəf
ədalətsiz gördüyü iş müqabilində müəyyən maddilik əldə edir ki,
bu da onda müvəqqəti ləzzətlə yaşanan hal yaradır. Ancaq maddi-
likdən yaranan ləzzətin də halı uzun müddət olmur və müəyyən
vaxtdan sonra ləzzət unudulur. Ancaq haradasa kiminsə ruhunu
sıxıntıya salan, ədalətsiz iş görən tərəf qəlbinin təmiz olmadığını
hər dəfə xatırladıqca üstəlik öz ruhu da sıxılır. Həm də bütün bu
şər işlərin səbəbkarı olduğu üçün daim onu izləyən bəlalarla qarşı-
126
laşır. Deməli, ədalətsizlik özü ən böyük bəladır. Ey insan, ədalətsiz
işlərdən çəkin, çünki ədalətsizlik özünə qarşı yönəlmiş bir silahdır.
Ədalətsiz müraciəti qəbul edən şəxslər isə özləri də ədalətsizdirlər.
Ədalətsizliyin yaranmasında əsil səbəb kimi hissiyyatın ağılı
üstələməsi dayanır ki, bu da bizi əhatə edən aləmin maddiliyindən
doğan müvəqqəti ləzzətdən yaranan meyildir. Ədalətsiz müraciəti
qəbul edən kəs haradasa haqqın göz yaşı içərisində boğulan varlığı-
nı ədalətsizliyə təslim edir ki, bu da ən ali varlığın qoyduğu qanun-
lara laqeydlik göstərmək deməkdir ki, bu da sənə qismət olmayan
bir əzabı öz əməlinlə öz qismətinə çevirməkdir. Öz əməli ilə özünə
əzab qazananların günahı isə yalnız özlərindədir.
Ən ali varlıq rəhmlidir, o, yalnız o günah sahiblərini bağışla-
yır ki, günahkar şəxs tutduğu əməlin düzgün olmadığını anlamaqla
bərabər, bir daha belə səhvlərə yol verməsin. Ey insan, hər vaxt
doğru yola qayıdanlar ən ali varlığın onları bağışlayacağına ümid
edə bilərlər.
Ey insan, ədalətli ol, ədalət ən ali varlığın küllü sayda adların-
dan biridir. Ən ali varlıq həmişə öz adına layiq işlər görər. Ola bil-
sin ki, sənə müraciət edən kəs bilməyərəkdən yanlışlığa yol verir,
sən onu səbirlə başa sal. İnsanlar öz xarakterlərindən asılı olaraq
müxtəlif dərk səviyyəsinə malikdirlər. Bilməyərəkdən yanlış yola
düşənləri doğru yola qaytarmaq insanın yaxşı əməlləri içərisində
ən yaxşılarından biridir. Ola bilsin hər hansı bir kəsin düşüncə sə-
viyyəsi o dərəcədə deyildir ki, gördüyü işin ədalətsizliyini anlasın,
sən onu görüləcək işin nəticələri barədə ətraflı məlumatlandır. qoy
bilməyərəkdən ədalətsiz iş görmək istəyən şəxs anlasın ki, onun
görəcəyi iş hansı fəsadlar törədirmiş.
İnsan tükənməz qüdrətə malikdir. İnsanın qüdrəti öz yaxşı əməl-
ləri ilə daha da artar. Kimsəni yanlış əməllərdən çəkindirmək, bir
çox şər işlərin qarşısını almaq deməkdir. Kimsəni yaxşı əməl sahibi
etmək, şər işlərə zərbə vurmaq deməkdir. İnsanları məcburən yaxşı
əməl sahibi etmək olmaz. İnsanları yaxşı əməl sahibi etmək üçün
onları ən ali varlığın bir çox sirlərindən agah etmək lazımdır ki,
dərk səviyyələri bir qədər yüksəlsin. Ən nəhayətdə insanları yaxşı
Dostları ilə paylaş: |