Baki avrasiya universiteti NİĞde üNİversitesi
Yüklə 4,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
41 B. SIZDIKOV/ ARKEOLOJİK KAZILARDA ELE GEÇEN OK UÇLARI IŞIĞINDA Tip 4: iki kanatlı kısa kovanlı, mahmuzlu ok uçlar atlı göçebe kavimler Orta Anadolu’da Taşova ve Hattuşaş kentlerine saldırdıkları dönemlerinde bırakmışlardır [Yalçıklı: 1999, s. 82-98]. M. A. İtina ve L. A. Yablonsky Aral Gölünün Güneydoğu steplerinden ele geçen iki kanatlı kısa kovanlı mahmuzlu ok uçları MÖ 8. – 7. yüzyıllara tarihlendirmektedir [İtina ve Yablonsky: 1997, s. 49]. İ. V. Bruyako [Bruyako: 2005, s. 130], A. İ. Melyukova [Melyukova: 1964, s. 18] ve K. F. Smirnov [Smirnov: 1961, s. 10] Merkezi Kazakistan, Güney Ural, Kuzey Kafkas ve Kuzey Karadeniz bölgelerinde ele geçen bu tip ok uçları MÖ 7. – 6. yüzyıllara tarihlendirmektedir. D. Yalçıklı ise Anadolu’dan ele geçen bu tip ok uçları MÖ 7. yüzyılın sonu – 5. yüzyılın başında kullanımda olduğunu belirtmektedir [Yalçıklı: 1999, s. 108]. Bu bilgiler bize iki kanatlı uzun kovanlı ok uçların yayılımının tarihsel sürecini göstererek atlı göçebe kavimlerin Anadolu’da varlığını kanıtlamaktadır. Tip 5: üç kanatlı uzun kovanlı, mahmuzsuz ok uçların örnekleri Doğu Anadol’da Urartu Krallığı’nın Çavuştepe kalesinden, Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan Geç Hitit kentleri Karkamış, Kuşaklı ve Deve Höyük’ten, Orta Anadolu’da Hattuşaş, Alişar ve Kaman Kalehöyük kentlerinden, Lidya Ülkesi’nde ise Sardes, Klazomenai ve Larissa kentlerinden ele geçmesi atlı göçebe kavimlerin Anadolu’da varlığının bir kanıtıdır [Yalçıklı: 1999, s. 82-98]. G. E. İvanov [İvanov: 1993, s. 95-106], M.A. İtina, L.A. Yablonsky [İtina ve Yablonsky: 1997, s. 49], A. İ. Melyukova [Melyukova: 1964, s. 21] ve K. F. Smirnov [Smirnov: 1961, s. 44-48] Altay, Güneydoğu Aral Gölü, Güney Ural ve Kuzey Kafkas ve Kuzey Karadeniz bölgelerinde ele geçen bu tip ok uçları MÖ 7. – 5. yüzyıllara tarihlendirmektedir. D. Yalçıklı Anadolu’dan ele geçen üç kanatlı uzun kovanlı ok uçlar MÖ 7. – 4. yüzyıllara ait olduğunu belirtmektedir [Yalçıklı: 1999, s. 111]. Bu bilgilerin sonucunda bu tip ok uçların atlı göçebe kavimlerin varlığını gösteren coğrafyada aynı dönemde kullanımda olduğu anlaşılmaktadır. Tip 6: üç kanatlı uzun kovanlı, mahmuzlu ok uçları atlı göçebe kavimler Doğu Anadol’da Urartu Krallığı’nın Çavuştepe ve Toprakkale kalelerine ve Norşuntepe kentine, Orta Anadolu’da yer alan Gordion ve Kaman Kalehöyük kentlerine ve Lidya Ülkesi’nde yer alan Bayraklı kentine yaptığı saldırısı sırasında bırakmışlardır [Yalçıklı: 1999, s. 82-98]. A.İ. Melyukova [Melyukova: 1964, s. 21] ve K. F. Smirnov [Smirnov: 1961, s. 44-48] Güney Ural, Kuzey Kafkas ve Kuzey Karadeniz bölgelerinde ele geçen bu tip ok uçları MÖ 7. – 6. yüzyıllara tarihlendirmektedir. D. Yalçıklı ise Anadolu’dan ele geçen üç kanatlı uzun kovanlı mahmuzlu ok uçların MÖ 7. – 6. yüzyıllarada kullanımda olduğunu belirtmektedir [Yalçıklı: 1999, s. 112]. Tip 7: üç kanatlı kısa kovanlı, mahmuzsuz ok uçların örnekleri Doğu Anadol’da Urartu Krallığı’na ait Çavuştepe ve Kayalıdere kalelerinden, Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan Geç Hitit kentleri Karkamış ve Deve Höyük’ten, Orta Anadolu’da Hattuşaş, Alişar, Kerkenes Dağ, Kaman Kalehöyük ve Alaca Höyük kentlerinden, Lidya Ülkesi’nde ise Sardes, Bayraklı, Panaztepe, Erythrai, Troia ve Klazomenai kentlerinden ele geçmesi söz konusu kavimlerin bölgede varlıklarına bir delil oluşturmaktadır [Yalçıklı: 1999, s. 82-98]. K. A. Akişev [Akişev ve Kuşaev: 1963, s. 114-115], A. İ. Melyukova [Melyukova: 1964, s. 21], V. E. Maksimenko [Maksimenko: 1983, s. 193-202] ve K.F. Smirnov [Smirnov: 1961, s. 44-48] Güneydoğu Kazakistan, Güney Ural, Kuzey Kafkas ve Kuzey Karadeniz bölgelerinde ele geçen bu tip ok uçları MÖ 6. – 4. yüzyıllara tarihlendirmektedir. D. Yalçıklı ise Anadolu’dan ele geçen bu tip ok uçları MÖ 6. – 5. yüzyıllara tarihlendirmektedir [Yalçıklı: 1993, s. 111].
Sonuç olarak MÖ 8. yüzyılda Orta Asya’da hayatını sürdürmekte olan atlı göçebe kavimlerin bir kısmının Hazar Denizinin kuzeyinden dolaşarak Kuzey Kafkas ve Kuzey Karadeniz steplerine geldiklerini ve daha sonra Kimmer kavimlerinin ardından Kafkas dağlarını aşarak Anadolu coğrafyasına girdiklerini söyleyebilmekteyiz. Atlı göçebe kavimlerin Anadolu’da varlığını hem yazılı kaynaklar, hem de arkeolojik buluntular doğrulamaktadır.
Abdulganeev, M.T. (1993). Pamyatniki Biiskogo Etapa v Verhnem Priobe. Kultura Drevnih Narodov Yujnoi Sibiri. Barnaul: İzdatelstvo Altaiskogo Gasudarstvennogo Universiteta. Akişev, K.A., Kuşaev, G.A. (1963). Drevnyaya Kultura Sakov i Usunei Dolinıi Reki İli. Alma – Ata: İzdatelstvo Akademii Nauk Kazahskoi SSR. Artamonov, M.İ. (1974) Kimmeriisıi i Skifıi. Leningrad: İzdatelstvo leningradskogo Universiteta. Belli, O.(2010). Urartu Takıları. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları. Berndt, S. (2012). Frig Krallığı: Kökenleri, Tarihi ve Politik Gelişimi. Frigler Midas’ın Ülkesinde, Anıtların Gölgesinde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Buryako, İ.V. (2005). Rannie Koçevniki v Evrope. Kişinev. 42 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Çay, A., Durmuş, İ. (2002). İskitler. Genel Türk Tarihi. Ankara: Cilt 1. Çlenova, N.L., Kubarev, V.D. (1990). Hronologiçeskie Paradoksı Gornogo Altaya. Kratkie Soobşeniya. Moskva: Nauka, No 199. Durmuş, İ. (2012). İskitler. Ankara: Akça Yayınları. 10. Emre, K. (1971). Sultanhan Höyüğünde 1971-1972 Yıllarında Yapılan Kazılar. Anadolu. Ankara: Sayı 15. Grakov B.N. (1954). Kamenskoe Gorodişe na Dnepre, Materyalıi i issledovaniya pa arheologii SSSR, № 36. Moskva: Akademii nauk SSSR. İtina, M.A., Yaplonsky, L.T. (1997). Saka Of The Low Syedarya. Moscow: Rosspen. Kınal, F. (1991). Eski Anadolu Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Koca, S. (2002). Türklerin Göçleri ve Yayılımları. Genel Türk Tarihi. Ankara: Cilt 1. Kozıbaev, M. K. (2010). Kazakıstan tarihı köne zamannan bügünge deyin. Almatı: Atamura Baspası, Tom I. Leskov, A.M. (1981). Kurganı, nahodki, problemı. Leningrad: İzdatelstvo Akademi Nauk SSSR. Maksimenko, V.E. (1983). Savromatıi i Sarmatıi na Nijnem Donu. Rostov-na-Donu: İzdatelstvo Rostovskogo Universiteta. Margulan, A. H., Akişev, K. A., Kadırbaev, M. K., Orazbaev, A.M. (1966). Drevnaya Kultura Sentralnogo Kazahstana. Almatı. Melyukova, A. İ. (1964). Voorucenie Skifov. Moskva: İzdatelstvo Nauka. Melyukova, A. İ. (1989). Stepi Evropeiskoi Çasti SSSR v Skifo-Sarmatskoe Vremya. Moskva: İzdatelstvo Nauka. Memiş, E. (1987). İskit’lerin Tarihi. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları. Mişenko F.G. (1882). K voprosu ob etnografii Gerodotovoi Skifii (po povodu knigi E. Bonnelya), Universitrtskie izvestiya, № 11. Kiev. Mongait, A.L. (1955). Aheologiya v SSSR. Moskva: İzdatelstvo Akademi Nauk SSSR. Pavel, K ve Samaşev, Z. (2014). Berelskie loşadi. Morfologiçeskoe issledovanie. Astana. Rostovsev M.İ. (1918). Ellinstvo i iranstvo na yuge Rossii. Praga. San, O. (2000). Bazı Bulgular Işığında Anadolu’da Kimmer ve İskit Varlığı Üzerinde Gözlemler. Belleten. Ankara: Sayı 239. Schenk, P. (1999). Studien zur ğoet,schen Kunst des Valerius Falaccus. München: Verlag C.H. Beck. Sevin, V. (2002). Anadolu Arkeolojisi. İstanbul: Der Yayınları. Sınor, D.D. (2000). Erken İç Asya Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. Smirnov, K.F. (1961). Voorucenie savromatov. Moskva: İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR. Tarhan, M.T. (1979). Eskiçağ’da Kimmerler Problemi. III Türk Tarihi Kongresi. Ankara: Türk Tarihi Kurumu Yayınları. Tellioglu, İ. (2005). Kimmer ve İskit Göçlerinin Doğu Anadolu Bölgesindeki Etkileri. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. Ankara: Sayı 27. Terenojkin, A.İ. (1973). K İstorii İzuçeniya Predskifskogo Perioda. Skifskie Drevnosti. Kiev: Naukova Dumka. Vainberg, B.İ. (1979). Pamyatniki Kuyusaiski Kulturi. Trud Horezmskoi Arheologo –Etnografiçeskoi Ekspedisii. Moskva: İzdatelstvo Nauka, No: 11. Yalçıklı, D. (1999). Anadolu’da MÖ 12. Yüzyıldan MÖ 6. Yüzyılın Sonuna Kadar Metal Silah Endüstrisi. Doktora Tezi. Ankara.
Yüklə 4,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|