VIII
III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
дінін ұстанды» делінген дерек біздің ата-бабамыздың әлем алдындағы ең гуманист болғанын
айғақтайды.
Өз кезегінде бүгінде баба ошағы саналатын мемлекет атауын қалаған Қазақ хандығының
хан-сұлтандары да жауға жасырын шаппаған, көрші мемлекеттермен стратегиялық бағытта әркез
келісімде, бейбітшілікте болуды көздеген. Бұл үрдіс жаудан қорыққаннан емес, жөнсіз қан төгісті
болдырмаудың мақсатында жасалды. Алаш жұртының ақ пейілі, бауырмалдығы мен мейірімділігі
қанында бар қасиет.
Бүгінде осы тарихи дәстүр жалғасын тауып, ҚР Тұңғыш Президенті-Елбасы Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаев әлем алдында ядролық қарудан азат, бейбіт әлем құрудағы Жаһанның басты
күрескері ретінде мойындалып отыр. Бұл біз үшін үлкен мақтаныш! Дәл осы бағыт, осындай саяси
бағдар бүкіл түбі бір түркі елдерінің биік ұстанымы болуы қажет.
Қазіргі таңда адамзат күрделі жаһандық дағдарысты бастан кешуде. Бұл өз кезегінде қандай
да бір соғыс әрекеті жағдайын туындатып, қарым-қатынасты одан сайын нашарлататыны сөзсіз.
Континенттер арасындағы қырғи-қабақ қақтығыстар, жер, билік пен мұнай дауы, діни көзқарастар,
лаңкестік әрекеттер жыл сайын миллиондаған адамдарды құрбан етеді, олардың ішінде қаншама
бейбіт тұрғындар, жазықсыз сәбилер мен аналар бар.
Түркі әлемі симпозиумының көтерген жүгі ауыр, бірақ түркілерге, бүкіл адамзатқа пайдасы
мол маңызды шараға айнала береді деген үмітім зор. Қақтығыстарды алдын алатын келіссөздер,
ымырашылық, конструктивті диалогтар, бейбітшілікті көздеу заманауи түркітілдес елдердің
келбетіне айналуы тиіс.
Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін жариялағалы бері, түркітілдес мемлекеттермен
ынтымақтастығын орнатып, саяси, әлеуметтік, экономикалық, мәдени қарым-қатынастарды
нығайтып келеді. Соның арқасында түркітілдес мемлекеттердің арасында ынтымақтастық
күшейіп, достық қарым-қатынастың артуынан ғалымдар түркі әлемін қызу зерттеу үстінде.
Дәл қазір, жалпы түркі дүниесі үшін үлкен қимыл керек. Ол жаһанданудың қатаң да күрделі
аранында табиғи нақышымыздан айырылмау үшін діліміз бен салт-санамызды жаңғыртып, рухани
мәдениетімізді дамыту жолы болып қала бермек. Бұл үшін іргесі берік ынтымақ қажет.
Құрметті зиялы қауым, симпозиум қатысушылары!
Біз түбі бір түркіміз! Түрліміз, тектіміз, тіріміз! «Түркі тілдес, түгел бол!» деп ұран тастаған
Тұрар Рысқұлов айтпақшы, бірлігіміз арта берсін демекпін. Абыройлы атымыз асқақтап, еңбегіміз
жансын. Түркі дүниесіне арналған симпозиум өміршең болсын!
Д.Ж.НӨКЕТАЕВА
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің ректоры
ÜMUMTÜRK BIRLIYINƏ APARAN YOL
Bakı Avrasiya Universiteti 2016-cı il mayın 25-27-də “III Beynəlxalq Türk Dünyası
Araşdırmaları” Simpoziumuna ev sahibliyi edəcək. Avrasiya materikində geniş bir arealın sakini olan
türkdilli xalqların milli təfəkkürünün çiçəkləndiyi bir dövrdə bu cür toplantının təşkili onların mədəni
irsinin qorunması, bərpası, təşviqi və inkişafı işinə gərəkli töhfədir, türkçülük düşüncəsinin milli
məhdudluqdan, özünəməxsusluqdan çıxıb, geniş türk birliyi ideyasına aparan mühüm yollardan biridir.
Niğde Universiteti, Qazaxıstan Dövlət Qızlar Universiteti, M. Akmulla adına Başqırdıstan Dövlət
Pedaqoji Universiteti, Bakı Avrasiya Universiteti, Mahmud Kaşğari adına Bişkek Universiteti və Yunus
Əmrə İnstitutunun işbirliyi ilə keçirilən bu möhtəşəm Simpozium türk dünyası ilə bağlı araşdırmalar
aparan tədqiqatçı alimlərin bir araya gəlmələrinə, bu sahədə yeni ideyalar irəli sürmələrinə əlverişli zəmin
yaradır.
Ümid edirik ki, elmi müstəvidə aparılan belə tədbirlərın nəticələri təhsildə də öz əksini tapacaq.
Elm və təhsilin əlaqəli inkişafının vacibliyini nəzərə alan türk dövlət başçıları bu sahədə təqdirəlayiq
qərarlar qəbul etmişlər. Onların bir çoxu artıq gerçəkləşdirilərək, yeni-yeni layihələr irəli sürülməkdədir.
Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının 2012-cı il avqustun 23-də Bişkekdə keçirilən II Zirvə görü-
şündə dövlət başçıları tərəfindən elm və təhsil sahəsində işbirliyinin inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət
yetirilmişdir. Türk Şurası təhsil nazirlərinin 2014-cü il 26
noyabr Bakı toplantısının qərarına əsasən
Beynəlxalq Türk Akademiyasına Türk Dünyası Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları Birliyini qurmaq
səlahiyyəti verildi. 2015-ci il iyunun 29-da bu qurumun Astanada ilk toplantısı keçirildi. Həmin tədbirə
qatılan Azərbaycan, Başqırdıstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tatarıstan və Türkiyə Elmlər
Akademiyalarının rəhbərləri Türk Dünyası Beynəlxalq Elmlər Akademiyaları Birliyinin qurulması
haqqında sənəd, qurumun fəaliyyətini müəyyənləşdirən Əsasnamə imzaladılar. Bu təşəbbüs Baykaldan
Balkanlara qədər böyük bir coğrafi məkanda ortaq elm və düşüncənin formalaşdırılması və
genişləndirilməsi baxımından olduqca önəmlidir. Türk dünyasının müxtəlif milli-inzibati vahidlərinin
akademik qurumları birliyinin yaradılması qardaş türk xalqlarının ortaq dəyərlərin daha da inkişaf
etdirilməsinə, işbirliyi və əməkdaşlığın intellektual təməlinin daha da möhkəmləndirilməsi amalına
xidmət edir.
Çəkilən əlbir zəhmətin dəyərli nümunəsi kimi “Ortaq türk tarixi” kitabı artıq ortadadır, bunun
davamı olaraq biliyin digər sahələrində də ortaq dərs vəsaitlərinin hazırlanması üzərində iş gedir. Bu
yöndə birgə fəaliyyət gələcəkdə Türk Dünyasının ortaq tarixinin məktəblərdə vacib fənn kimi tədris
olunacağına ümidləri artırır.
Birgə əməyin ən qiymətli mükafatı min illər ərzində baş verənləri günümüzün tələbləri
səviyyəsində araşdırıb müvafiq nəticələr çıxarmaqdır. Bu baxımdan inanırıq ki, Avrasiya coğrafi
məkanında yerləşmiş Türk Dünyasının orta qapısı Bakıda keçiriləcək Simpozium Türk Birliyinin daha da
möhkəmləndirilməsi, türk mədəniyyətinin davamlı inkişafı, ortaq türk tarixi və dilinin tədqiqi istiqamə-
tində atılan növbəti uğurlu addım olacaqdır.
Prof. Dr. Nazim HÜSEYNLİ
Bakı Avrasiya Universitetinin Rektoru