XII mühazirə
458
1986/1987
18 105.7
155 77
75.7
Gündüz ümumtəhsil məktəblərinin sayı
(dərs ilinin başlanğıcında)
1970/71 1980/81 1985/86 1986/87
Məktəblərin sayı
4343 3973 4301 4317
O cümlədən:
İbtidai
sinif məktəbləri
1221 369 608 599
Natamam orta məktəblər 1821 1577 1396 1363
Orta məktəblər
1287 2004 2274 2332
Əlil uşaqlar üçün məktəblər 14 23 23 23
Oxuyanların sayı (min nəfərlə) 1.356 1.422 1.347 1.320
O cümlədən:
İbtidai sinif məktəblərində
66 9 12 11
Natamam orta məktəblərdə 470 284 208 203
Orta məktəblərdə 817
1.122
1.120
1.100
Əlil uşaqlar üçün məktəblərdə
3 7 7 6
Müəllimlərin sayı (min nəfərlə) 71 108 120 123
Axşam ümumtəhsil məktəbləri
1970/71 1980/81 1985/86 1986/87
Məktəblərin sayı
753 264 224 117
Axşam və qiyabi məktəblərdə
oxuyanların sayı (min nəfərlə)
82 45 115 52
O cümlədən: 9-11-ci siniflərdə
oxuyanların sayı (min nəfərlə)
63 150 103 49
Müxtəlif təhsil ocaqlarında oxuyanların
sayı (min nəfərlə)
1960/61 1970/71 1980/81 1985/86 1986/87
Cəmi təhsil
alanlar 878 1808 2361 2342 2271
O cümlədən:
Ümumtəhsil
məktəblərində
725 1438 1567 1462 1372
Gündüz
məktəblərində
673 1356 1422 1347 1320
Axşam və qiyabi
məktəblərdə
52 82 145 115 52
Azərbaycan SSR XX yüzilliyin
70-80-ci illərində
459
Texniki-peşə
məktəblərində
9 46 101
116
116
Orta
ixtisas
məktəblərində
27 71 79 76 76
Ali məktəblərdə 36 100 107 106 106
Elmi işçilərin sayı (ilin sonu üçün: adam)
1960 1970 1980 1985 1986
Cəmi elmi işçilər (ali
məktəblərin elmi-pedaqoji
mütəxəssisləri daxil olmaqla)
7226 17082 21993 23182 23060
O cümlədən:
Elmlər namizədi
189 655 907 975 9642
Elmlər
doktoru
1983 5346 5186 9356 1019
Akademiklər, həqiqi üzvlər,
müxbir üzvlər, professorlar
204 506 708 757 834
Dosentlər
743 1141 2174 2758 2795
Baş elmi işçilər
774 1197 1515 1743 1853
Kiçik elmi işçilər
682 2042 2323 2069 1756
Cədvəllər üzrə verilmiş statistik rəqəmlərdən aydın gör-
mək olur ki, 70-ci illər və 80-ci illərin birinci yarısında elmi-
texniki tərəqqinin təsiri altında ümumi
orta ixtisas və ali təhsil
sistemləri şəbəkəsi xeyli genişlənmiş, əhalinin ümumtəhsil
hazırlığı, ali və orta ixtisas təhsili səviyyəsi əhəmiyyətli
dərəcədə yüksəlmiş, elmi biliklərə yiyələnmə kütləvi xarakter
almışdı.
Bütün respublikada hamılıqla orta təhsilə keçilməsi başa
çatdırılmışdı.
1976-1980-ci illlərdə xalq təsərrüfatı üçün 189,8 min
nəfər ali və orta ixtisas təhsilli mütəxəssis hazırlanmışdı. Qeyd
olunan vaxtda 3.863 gənc İttifaqın
müxtəlif ali məktəblərinə
təhsil almağa göndərilmişdi ki, bu da 1971-1974-cü illərdəkinə
nisbətən 25 dəfə çox idi. Elmi işçilərin sayı da xeyli artaraq,
2,14 mindən 21,9 minə qalxmış, 1985-ci ildə isə onların sayı
23182 nəfər olmuşdu.
XII mühazirə
460
Səhiyyə. Müasir dövrün ən qlobal problemlərindən biri də
əhalinin sağlamlığının qorunmasıdır. Bu istiqamətdə 70-80-ci
illərdə respublikada səhiyyənin, əhaliyə tibbi
xidmətin
yaxşılaşdırılması sahəsində mühüm tədbirlər görülmüşdür.
Respublika Nazirlər Sovetində 1977-ci il 22 sentyabr-da
«Xalq səhiyyəsini daha da yaxşılaşdırmaq tədbirləri haqqında»,
1982-ci il 18 avqustda «Əhalinin sağlamlığının qorunmasının
yaxşılaşdırılması sahəsində təxirəsalınmaz tədbirlər haqqında»
və digər məsələlər müzakirə edilmiş və səhiyyənin, tibbi
xidmətin inkişafına təsir edən qərarlar qəbul olunmuşdur. Daha
sonra Səhiyyə Nazirliyinin işində olan nöqsanların aradan
qaldırılması ilə bağlı 1979-cu ilin iyununda Azərbaycan KP
MK-nın bürosunda məsələ müzakirə edilmişdir. Bütün bunlar
səhiyyənin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır.
XX əsrin 70-80-ci illərində respublika səhiyyəsinin
inkişafını əks etdirən vəziyyət aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.
1970 1980 1985 1986
1
2 3 4 5
1. Bütün ixtisaslar üzrə həkimlərin sayı (min
nəfərlə)
13,1 20,7 25,3 26,2
2. Əhalinin hər 10000 nəfərinə düşən
həkimlərin sayı (ali təhsilli)
25 33,4 37,8 38,4
3. Orta təhsilli tibb işçilərinin sayı
(min nəfərlə)
39,7 52,2 62,1 63,7
4. Əhalinin hər 10000 nəfərinə düşən orta
təhsilli işçilərin sayı
76,1 84,3 92,5 93,5
5. Xəstəxanaların sayı
779 756 743 747
6. Xəstəxana çarpayılarının sayı
(min ədədlə)
48,8 60,6 65,9 66,5
7. Hər 1000 nəfərə düşən çarpayının sayı
93,4 96,8 98,3 97,7
8. Qadın məsləhətxanalarının, poliklinikaların
və ambulatoriyaların sayı
313 651 1093 972
Cədvəldə verilmiş rəqəmlər göstərir ki, 1970-1980-ci
illərdə
respublikada əhaliyə tibbi xidməti yaxşılaşdırmaq üçün səhiyyə
Azərbaycan SSR XX yüzilliyin
70-80-ci illərində
461
xeyli iş görmüşdü. Respublikanın şəhər və kəndlərində müalicə-
profilaktika müəssisələrinin, elmi-praktik mərkəzlərin şəbəkəsi
genişlənmiş, çoxlu miqdarda yeni xəstəxanalar, poliklinikalar,
qadın məsləhətxanaları və ambulatoriyalar
tikilib istifadəyə
verilmişdi. Əhalinin hər 10000 nəfərinə düşən həkimlərin, orta
tibb işçilərinin, çarpayıların sayı artmışdı.
70-ci və 80-ci illərdə bir çox xəstəxana kompleksləri,
dispanserlər, sağlamlıq ocaqları salınmış, ən yeni avadanlıq və
tibb texnikası ilə təchiz edilmiş bir sıra ixtisaslaşdırılmış
mərkəzlər yaradılmışdı.
Din. Sovet imperiyası dövründə dinə münasibət kəskin
xarakter daşıyırdı. Xüsusilə, islam dini sıxışdırılırdı. Xalqın dini-
mənəvi ənənələri özgələşdirilirdi.
Dini bayram və mərasimlər
qadağan edilmişdi. Ateizmin inkişafına diqqət artırılmışdı. Lakin
bütün bunlara baxmayaraq, əhali gizli də olsa, öz dini adət və
ənənələrini qoruyub saxlamağa çalışırdı. Novruz bayramının
keçirilməsinə rəsmi icazə verilmirdi.
Respublikada yüzdən çox müqəddəs pir və ocaq var idi.
70-ci illərdə Azərbaycanda dini birliklərin sayı xeyli
artmışdı. Onların əksəriyyəti gizli fəaliyyət göstərirdi.
Orta və ali məktəblərdə dinin tədrisi birtərəfli xarakter
daşıyırdı. O, tənqid olunur, ateizmin
tədrisinə və təbliğinə geniş
yer verilirdi. Dini birlikləri nəzarətdə saxlamaq üçün
Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti 1976-cı ildə
«Azərbaycan SSR-də dini birliklər haqqında Əsasnamə» qəbul
etmişdi.
Dini birliklərin çoxu sonralar rəsmi məscidlərə çevrildi.
Dinin, o cümlədən islamın inkişafına yalnız Azərbaycan
müstəqillik əldə etdikdən sonra şərait yaradıldı.
Kütləvi informasiya vasitələri və ədəbiyyat. Sovetlər
dövründə kütləvi informasiya vasitələri, o cümlədən dövri
ədəbiyyat və mətbuat üzərində ciddi nəzarət həyata keçirilirdi.
Bu sahələrin inkişafı kommunist ideologiyasının tələblərinə