25
özendirilmesi, ulaşım sisteminin entegre hale getirilmesi ve yaya hareketlerinin çağdaş
koşullar altında gerçekleştirilebilmesi üzerinde durulmaktadır.
Lojistik sektöründe ise mevzuat düzenlemeleri, denetim, bilişim ve iletişimde
standardizasyon, eğitimde standardizasyon ve sertifikasyon sağlanması hedeflenmektedir.
Limanlara ve OSB’lere demiryolu ve bölünmüş yol bağlantılarının sağlanması; gümrükleme,
depolama, taşımacılık gibi olanakları olan küresel boyutta lojistik merkezler kurulması
hedeflenmektedir. Lojistik entegrasyonun sağlanması, eğitim ve Ar-Ge çalışmalarının
desteklenmesi, bankacılık ve sigortacılık hizmetlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
26
4.
TR 81 BÖLGESİNİN ULAŞIM VE LOJİSTİK ALTYAPISI
Günümüzde küresel ticarette yoğun bir rekabet yaşanmakta olup rekabet gücünü etkileyen
en önemli faktörlerden biri ulaşım ve lojistik sistemleri olarak öne çıkmaktadır. Ulaşım
sektörü geleneksel taşımacılıktan gelişmiş lojistik hizmetlere doğru bir dönüşüm
geçirmektedir. Bu dönüşümle beraber üretici ve taşıyıcı firmaların taşıma güzergâhlarının
belirlenmesi ile üretim ve depolama tesislerini nerede kuracakları gibi önemli kararları
vermelerini etkilemektedir. Bu bağlamda, bir yörenin erişilebilirliğinin artırılması daha
geniş bir işgücü pazarına erişim imkânı vermekte, tedarikçiler ve müşterilere daha hızlı ve
ucuza ulaşılmasını sağlamakta, pazar alanını genişletmekte, arazi kullanımıyla ilgili kısıtları
ortadan kaldırmaktadır. Bu durum işletmelerin ve hane halkının yer seçim kararlarını
etkileyerek, istihdam ve yatırım açısından olumlu etkiler yaratabilmektedir.
Batı Karadeniz Bölgesi, konum olarak gerek Karadeniz’e kıyısının bulunması, gerekse İç
Anadolu hinterlandına ve diğer komşu illere mesafe açısından yakın olması nedeniyle
erişilebilirlik bakımından önemli bir lojistik potansiyeline sahiptir. Ancak, sadece konum
üstünlüğü rekabet için yeterli değildir. Lojistik için ulaşım ağlarının çeşitliliği ve
entegrasyonu da önem taşımaktadır. Batı Karadeniz Bölgesi deniz, hava, demiryolu ve
karayolu gibi alternatifli ve gelişmiş ulaşım altyapısı; limanları, büyük ölçekli sanayi
kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile gelişmiş sanayi altyapısı sayesinde Türkiye’nin
Karadeniz’e açılan kapısı olmaya namzettir. Ancak bölgenin lojistikte İstanbul’u ihtiva eden
TR10, Kocaeli’yi ihtiva eden TR42 ve Samsun’u ihtiva eden TR83 bölgeleri ile rekabet
edebilir hale gelebilmesi için mevcut ulaşım ağlarının geliştirilip, birbirleri arasındaki
geçişlerin sağlanması şarttır. Ancak, bunlar gerçekleştirilirse bölgenin coğrafi konumu ve
sahip olduğu ulaşım çeşitliliği bir anlam ifade edecektir.
4.1.
TR81 Bölgesi’nin Altyapı ve Erişilebilirlik Durumu
Bölgelerin temel altyapı imkânlarına sahip olması rekabet edebilirlik için gerekli olan
ortamın mevcudiyeti açısından önemlidir. Bu bağlamda son yıllarda yapılan üç ayrı çalışma,
illeri erişilebilirlik ve altyapı açısından karşılaştırmışlardır. Bu çalışmaların hepsi,
endeksleri hesaplarken farklı değişkenler ve yöntemler kullandıklarından, sonuçlar tam
olarak örtüşmemekle beraber, genel manada TR81 Bölgesi’nin diğer bölgelere göre durumu
hakkında bizlere fikir vermektedir.
Bu çalışmalardan ilki Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu Derneği (URAK) ve
Deloitte tarafından 2010 yılında hazırlanan İllerarası Rekabetçilik Endeksi’dir. Bu rapora
göre TR81 Bölgesi’ndeki illerin erişilebilirlik
1
endeksleri ve 81 il içerisindeki sıraları Tablo
4’de verilmiştir. Bu tabloda görüldüğü üzere, Zonguldak ve Bartın illerinin endeksleri ve
sıralamadaki yeri yıllar itibariyle devamlı olarak yükselmiş olup, Karabük’ün endeksi ve
sıralamadaki yeri ise yaklaşık olarak sabit kalmıştır. Bunun önde gelen nedenlerinden biri,
yukarıda daha önce bahsedildiği gibi, Demiryolu ağına bağlı Zonguldak Havaalanı’nın iç ve
dış hat uçak seferleri ile erişilebilir olmasıdır (URAK 2010). Zonguldak ilinin erişebilirlik
açısından diğer iki ilin oldukça önünde olduğu dikkat çekmektedir.
1
Erişilebilirlik endeksi ulaştırma altyapısının durumuna, kamu yatırımlarına, araç sayısına ve
haberleşme teknolojilerinin kullanımına gore hesaplanmıştır.
27
Ekonomi ve Dış Politikalar Araştırma Merkezi (EDAM) ve Deloitte’un 2009’da yayınladığı
“Türkiye için bir rekabet endeksi” raporu ise fiziki altyapı
2
bakımından TR81 için daha da
olumlu bir portre çizmektedir (bkz. Tablo 5 ).
Bu konudaki son çalışma ise İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından yaptırılan Küresel Rekabet
Projesidir. Bu rapora göre TR81 Bölgesi, ulaşım ve erişilebilirlik açısından 26 Düzey 2
bölgesi arasında 18. Sırada yer almaktadır (bkz. Şekil 12)
. Bu sıralama TR81 Bölgesi için
olumlu bir portre olmaktan oldukça uzaktır.
Tablo 4: Eri
ş
ilebilirlik Açısından TR81 Bölgesi’ndeki
İ
llerin Kar
ş
ıla
ş
tırılması
2009-2010
2008-2009
2007-2008
İl
Endeks Değeri
Sıra
Endeks Değeri
Sıra Endeks Değeri
Sıra
Bartın
34,23
44
29,60
47
23,52
58
Karabük
29,83
49
29,29
48
28,32
47
Zonguldak
60,59
9
50,86
15
38,08
29
İstanbul
94,58
1
94,36
1
93,48
1
Türkiye Ortalaması
35,45
34,61
33,87
(Kaynak: URAK 2010)
Tablo 5: Fiziki altyapı açısından TR81 Bölgesi’ndeki illerin kar
ş
ıla
ş
tırılması
İl
Endeks Değeri
Sıra
Bartın
46,7
35
Karabük
69,4
12
Zonguldak
72,5
9
İstanbul
100
1
Türkiye Ortalaması
45,06
(Kaynak: EDAM ve Deloitte 2009)
Ş
ekil 12: Ula
ş
ım ve eri
ş
ilebilirlik açısından Düzey 2 Bölgelerinin kar
ş
ıla
ş
tırılması
2
Fiziki alyapı endeksi ulaştırma altyapısı, araç sayısı, havayolu kullanımı, haberleşme teknolojilerinin
kullanımı, ve atık arıtma yeterliliği gibi faktörlerle hesaplanmıştır.
Kaynak: www.kureselrekabet.com