Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma
Yüklə 413,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Maastrixt m
ərtəbəsi çöküntül əri Böyük Qafqazda geniş, Kiçik Qafqazda isə məhdud ərazilərdə yayılıblar. Bu çöküntül ər Şahdağ və Sudur zonalarında, Qızılqaya dağı ətrafında və Xızı tektonik zonasında geniş yayılıblar. Yalama v ə Xudat sahələrində isə qazılmış axtarış-kəşfiyyat quyuları ilə açılıb. Şahdağ zonası və Qızılqaya dağı ətrafında Maastrixt çöküntül əri açıq, yaşılımtıl və boz qumdaşılı gil, boz, q əhvəyi əhəngdaşı və boz, açıq qəhvəyi əhəngli, xırda- d ənəli qumdaşılarından təşkil olunub. Qalınlığı 125 m-ə çatır. Maastrixt çöküntül ərinin nisbətən tam kəsilişi Buduq sinklinalında öyrənilib. Burada çöküntülərin tərkibi boz, açıq-boz pelitamorf əhəngdaşı, mergel, boz mergelli gil, tünd-boz əhəngli qumdaşı və dəyişkən, nisbətən çox qalın- lığa malik konqlomerat laylarından ibarətdir. Çöküntülərin qalınlığı 285-300 m-ə çatır. Qusar-D əvəçi törəmə çökəkliyində Maastrixt mərtəbəsi boz, tünd-boz, b ərk və çatlı əhəngdaşı və mergellərlə təmsil olunurlar. K əsilişdə eyni zamanda az qalınlıqlı boz karbonat- lı gil və qumdaşı aralaycıqlarına da təsadüf edilir. Quyu m əlumatlarına əsasən burada alevrolitlərin də iştirakı qeydə B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 157 alınmışdır. Çöküntülərin qalınlığı 170-180 m-dir. Təngi- Beşbarmaq antiklinoriumu və Xızı sinklinoriumunda Maas- trixt çöküntül əri əsasən qravelit aralaylarına malik karbonatlı gil, qumdaşı və qumlu əhəngdaşılardan ibarətdir. Dübrar zonasında isə çöküntülər tipik fliş xarakterlidir. Şamaxı-Qobustan rayonu ərazisində Maastrixt çökün- tül əri şimal zonada yer səthinə çıxır. Burada Maastrixt çöküntül ərinə Ağburun lay dəstəsinin üst yarısı aid edilir. Çöküntül ər açıq rəngli olmaları ilə xarakterizə olunur. C ənub-qərb zonada Maastrixt çöküntüləri açıq-boz qumlu əhəngdaşı, əhəngli qumdaşı, boz, yaşılımtıl-boz mergelli gil v ə qumlu mergellərin növbələşməsindən ibarətdir. Pirsaat çayının mənbəyi istiqamətində Maastrixt çöküntü- l əri açıq-boz gil, nazik təbəqəli boz, çatlı qumlu əhəngdaşı v ə əhəngli qumdaşıları ilə təmsil olunurlar. Burada çökün- tül ərin qalınlıqları 60-65 m-dən artıq deyil. Dübrar zonasında isə çöküntülər boz, tünd-boz, bəzən açıq-boz əhəngli gil, açıq-boz çatlı əhəngdaşı, mergel və boz əhəngli çəplaylı qumdaşılarından təşkil olunub. Qalınlıq 55- 60 m-dir. C ənub istiqamətində kəsilişdə karbonatlı və qumlu süxurların miqdarının artdığı nəzərə çarpır. Bel əliklə, Maastrixt çöküntüləri Böyük Qafqazın c ənub-şərq batımında iki fasiyada intişar tapıb. Belə ki, şimal rayonlarda gillər, cənub rayonlarda isə əhəngdaşıları üstünlük t əşkil edir. Maastrixt çöküntülərinin qalınlıqları c ənub-qərb sahələrdə 200-355 m, şimal-şərq və cənub-şərq sah ələrdə isə 100-250 m arasında dəyişir. Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 158 Böyük Qafqazın cənub yamacında Maastrixt çökün- tül əri məhdud ərazidə yayılıb. Öyrənilən kəsiliş üzrə çö- küntül ər boz, ağımtıl və çəhrayı boz, pelitamorf, bəzən mergelli, çox çatlı əhəngdaşı, boz əhəngli qumdaşı, az qalınlıqlı yaşılımtıl gil, mergel və gillərdən ibarətdir [12]. Girdimançay vadisind ə Maastrixt çöküntüləri karbo- natlı fasiyada intişar tapıb. Burada qalın bazal konqlomerat- ları kəsilişin əsasını təşkil edir və transqressiv şəkildə Senoman çöküntül ərinin yuyulmuş səthi üzərində yatırlar. Kiçik Qafqazın şimal-qərb dağətəyi zonasında Maas- trixt çöküntül əri əsasən pelitamorf qumlu, çatlı əhəngdaşı- ları ilə təmsil olunurlar. Bəzən kəsilişdə əhəngdaşıları ara- sında əhəngli kobud və iri dənəli qumdaşı laylarına təsadüf edil ir. Şimal-qərb dağətəyi zonada Maastrixt çöküntüləri- nin qalınlıqları 25 m-dən 140 m-ə qədər dəyişir. Şimal-şərq dağətəyi zonanın mərkəzi hissəsində, Gəncə və Qarqar çayları arasındakı sahədə Maastrixt çöküntüləri qumdaşı və alevrolit layları olan boz, sarımtıl-boz, bəzi yerlərdə qumlu əhəngdaşılardan təşkil olunub. Bəzən kəsilişdə yaşılımtıl- boz, yağlı gil aralaycıqları rast gəlir. Güllücə və Goranboy sah ələrində qazılan quyuların məlumatlarına görə, Maas- trixt çöküntül ərinin qalınlıqları 240-280 m-dir. Qarqar və Araz çayları arasındakı sahədə, çöküntülər boz, sarımtıl- boz, qumlu, artıq dərəcədə çatlı, bəzən əhəngdaşıları ilə t əmsil olunur. Naxçıvanda Maastrixt çöküntüləri əsasən əhəngdaşı, qumdaşı, gil və argillitlərin növbələşməsindən ibarətdir. B əzən kəsilişdə konqlomerat laylarına da təsadüf edilir. B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 159 Maastrixt m ərtəbəsi çöküntülərinin (Ağburun lay dəstə- si) neft- qazlılığı əsasən kəsilişində çatlı-karbonatlı çöküntü- l ərdən ibarət olan qalın dəstə və məhdud yayılan qumdaşı t əbəqəciklərilə əlaqədardır. Belə dəstə və təbəqəciklər ən çox Şimali Qobustan və Şimal-Qərbi Abşeronda yayılıb. Şurabad sahəsində 11 saylı quyuda qazıma zamanı Maastrixt m ərtəbəsi çöküntülərindən qaz təzahürləri alınmışdır. Yüklə 413,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|