Beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ
Neft şirkətlərində logistikanın inkişafı: mövcud vəziyyətin
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 2.3. Neft şirkətlərində logistikanın inkişafı: mövcud vəziyyətin
qiymətləndirilməsi Beynəxalq təcrübəyə əsasən, neft hasilatında kiçik və orta biznes bir tərəfdən sahənin həddindən artıq inhisarçılığına ziddir, digər tərəfdən isə ehtiyatları çıxarmaq çətin olan kiçik yataqların mənimsənilməsi və işlənməsi üzrə əsas istehsal qüvvəsidir. Neft məhsulları təminatı sisteminin ətraflı öyrənilməsi bizi neft məhsulları bazarında neft məhsullarının təminatı prosesinin mərhələlərindən asılı olaraq müəssisələrin mümkün fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir Burada əsasən 3 mərhələ nəzərdə tutulur (Avdeyev İ.S., 2007, s. 11) . I mərhələ: Neft hasilatı: - inteqrasiya olunmayan hasilat şirkətləri; - quyuların əsaslı təmiri üzrə xidmətlərin göstərilməsi; - neft axınının intensivləşdirilməsi üzrə xidmətlərin göstərilməsi. II mərhələ: Neft emalı: - mini neft məhsulları doldurmaq; - neft məhsullarının doldurulması məntəqələrinin layihələndirilməsi, tikintisi - neft məhsullarının sertifikatlaşdırılması üzrə xidmətlər. III mərhələ: Neft məhsullarının satışı: - neft məhsullarının sertifikatlaşdırılması üzrə xidmətlər; 44
- müstəqil avtodoldurma stansiyaları; - təmir və xidmət işləri; - avtodoldurma stansiyalarının layihələndirilməsi, tikintisi və təmiri üzrə şirkətlər. SOCAR əsasən AR-nın ərazisində daşınma, emal, hasilat fəaliyyət ilə məşğul olan şaquli inteqrasiya edilmiş milli neft və qaz şirkəti kimi çıxış edir. SOCAR eyni zamanda Çıraq-Azəri-Günəşli yataqlarında hasil edilən neftin əsas ixrac marşrutu sayılan Bakı-Tiblis-Ceyhun Boru Kəməri, o cümlədən Çıraq-Azəri- Günəşli, habelə Şahdəniz yataqlarında hasil olunan neftin əsas ixrac marşrutu sayılan CQBK daxil olmaqla Çıraq-Azəri-Günəşli və Şahdəniz HPBS-ləri və bəzi beynəlxalq boru kəmərlərində xeyli paya sahibdir. Bununla yanaşı, SOCAR Türkiyə üzrə yeganə neft- kimya istehsalçısı sayılan Petkimdə nəzarət-səhm paketinə (51%) sahibdir (socar-annual-reports/davamli-inkisaf2016.pdf, 2018).
XX əsrin sonlarına doğru SOCAR-ın əsas hədəfi Azərbaycan neftinin dünya bazarlarında satışını qarşılamaq və modern texnologiyaları mənimsəmək idisə, XXI əsrdə isə əsas hədəfi Azərbaycan qazının Avropa bazarlarında satışını bərpa etmək, özünün emal və satış imkanlarını daha da çoxaltmaq olub. SOCAR-ın illik hesabatlarının təhlilindən aydındır ki, neft-qaz hasilatından başqa neft emalında da azalma olub. 2008-2016-cı illər ərzində şirkət üzrə ümumilikdə neft emalının həcmi 18,3 % azalaraq 7347 milyon tondan 6009,5 milyon tona düşüb. Bu müddətdə neft emalının ən yüksək həddi 2008-ci ildə qeydə alınmışdır. Dünya bazarlarında neftin ucuzlaşdığı 2014-cü ildə emalın həcmi artaraq 6740,4 milyon tona qədər artsa da yenidən azalıb. SOCAR-ın son 10 ildə istehsalı etdiyi neft emalı məhsulları daha çox daxili bazara hədəflənib. 2008-ci il ərzində neft məhsullarının 44,7 %-ni ixrac etdiyi halda, 2016-cı ildə ixracın payı 27 % olub (Cədvəl 7). Şirkətin 2013-cü il ərzində daxili bazarda satışı ən yüksək həddə - 73 % olub. İxrac edilən neft məhsullarının 60-70%-ni neft koksu və dizel yanacağı təşkil edir. SOCAR neft məhsullarından fərqli olmaqla neft-kimya məhsullarının satışı əsasən xarici bazarlarda reallaşdırıb. Bu məhsulların təxmini olaraq 80-85%-ə 45
qədəri ixraca yönəldilmişdir. 2014-cü ildə ixracın payı 90%-ə yaxınlaşıb. Lakin 2014-2016-cı illər ərzində ixracın payında azalma olub və 2016-cı ildə 85,6 %-ə düşüb(Cədvəl 8). Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|