Biologiya tədrisi metodikası I mövzu: Biologiya tədrisi metodikasının məqsəd və vəzifələri Plan

2. XVIII əsrin sonlarında biologiya fənlərinin tədris sisteminə daxil edilməsi.
Məlum olduğu kimi XVIII əsrin ortalarına qədər Rusiyada biologiya fənnləri tədris sisteminə daxil edilməmişdir. Rusiya məktəblərində biologiya fənnləri tədris sisteminə əsasən XVIII əsrin axırlarında daxil edilmişdir. Çar Rusiyasında 1786-cı il məktəb qanunu əsasında ümumtəhsil “xalq” məktəbləri yaradıldı və həmin ildən etibarən qəza xalq məktəblərinin son siniflərində “təbiyyat”-biologiya dərslərinin xüsusi bir fənn kimi tədris olunması qərara alındı. Bununla əlaqədar olaraq təbiyyat müəllimləri hazırlamaq üçün müəllimlər seminariyası təşkil olundu. Həmin dövrdə məktəblərdə keçilən təbiyyat dərslərinin məqsədi əsasən aşağıda göstərilənlərdən ibarət idi: Təbiətlə, müxtəlif minerallarla, dağ suxurları və faydalı qazıntılarla, bitgi və heyvanlar aləmi ilə şagirdləri tanış etmək, onlardan insanların tələbatının ödənilməsi üçün istifadə olunması yollarını şagirdlərə öyrətməkdən ibarət idi. Göstərilən bu məqsədi səmərəli həyata keçirmək üçün vacib olan məsələlərdən biri göstərilən təlabata cavab verə bilən dərsliklərin və tədris ləvazimatlarının olması idi. Bu məqsədlə ilk təşəbbüs 1876-cı ildə görkəmli rus pedaqoqlarından olan akademik Vasili Fyodoroviç Zuyev tərəfindən edilərək “Təbiiyyat tarixinin təsviri” adlı dərslik yazılmışdır. Bu kitab üç hissədən – “Qazıntılar aləmi”, “Bitgilər aləmi”, “Heyvanlar aləmi”ndən ibarət idi. Bundan başqa üçüncü hissəyə insan bədəninin qurluşunun öyrənilməsi də daxil edilmişdir. Akademik V.F.Zuyev tərəfindən yazılmış bu kitab demək olar ki, dövrünə görə elmi və metodiki cəhətdən düzgün tərtib olmuş ilk dərslik olmuşdur.
3. V.F.Zuyevin “Təbiiyyat tarixinin təsviri” dərsliyi
1976-cı ildə görkəmli rus pedaqoqlarından biri olan akademik Vasili Fyodoroviç Zuyev tərəfindən ilk dəfə “Təbiiyyat tarixinin təsviri” adlı ilk dərslik yazılmışdır. Bu kitab üç hissədən – “Qazıntılar aləmi”, “Bitgilər aləmi”, “Heyvanlar aləmi”ndən ibarət idi. Üçüncü hissəyə insan bədəninin qurluşunun öyrənilməsi də daxil edilmişdir. Akademik V.F.Zuyev tərəfindən yazılmış bu kitab, demək olar ki, dövrünə görə elmi və metodiki cəhətdən nisbətən düzgün tərtib olmuşdur. Dərslikdə təbiətlə tanışlıq məsələləri müəyyən sistem və ardıcıllıqla verilmişdir. Kitabda material elmi və metodiki cəhətdən də heç də pis planlaşdırılmamışdır. Həmin dərslik XVIII əsrin məhşur təbiətşünas alimi-akademik P.S.Pallas tərəfindən bəyənilmişdir. Kitabda bitkilər və heyvanlat haqqındakı məlumatlar canlı, obrazlı və həyatı verilmişdir. Odur ki, həmin kitab maraqla oxunulurdu. Dərslikdə bitgi və heyvanların nəinki xarici quruluşu, eləcədə onların həyat tərzi, biologiyası və çoxalması haqqında ümumi məlumat verilmişdir. Bundan başqa kitabda təbii materiallar və onlardan istifadə yollarıda göstərilmişdir. Kitabda bitgilərlə heyvanların haqqında da danışarkən əməli məsləhətlər verilmiş, bitgi və heyvanlara qulluq etmək və xəstəlik törədən heyvanlarla mübarizə aparmaq yolları izah olunmuşdur. Bundan başqa müəllif dərsliyin giriş hissəsində metodik göstəriş vermişdir. Dərsin əyani keçirilməsinə və ölkəşünaslıq məsələlərinin öyrənilməsinə diqqət yetirilmişdir. Bundan başqa akademik V.F.Zuyevin rəhbərliyi altında bitgi və heyvanların həyatına aid ilk dəfə atlas və tablo hazırlanmışdır.
Akademik V.F.Zuyevin “Təbiiyyat tarixinin təsviri” kitabından rusiya məktəblərində 40 ilə kimi istifadə edilmişdir. Hətta həmin kitabdakı bəzi metodiki məsələlərdən indi də məktəblərimizdə istifadə olunur. Beləliklə doğma vətənin təbiətinin öyrənilməsi və təbiətin bir fənn kimi tədrisi elə o zamandan meydana çıxır. Ona görə də akademik V.F.Zuyevin ilk görkəmli rus metodislərindən biri olub, rusiyada təbiətşünaslıq və onun tədrisi üsulu fənninin inkişafında böyük xidməti olmuşdur.