Bir millətik, iki dövlət Eyni arzu, eyni niyyət
Yüklə 6,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 23
Bu arada İlham Aliyev döneminde BM Genel Kurulu’nda ve Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesinde Ermenistan’ı direkt işgalci devlet olarak nitelendiren kararların alınması son 15 yılda konuya ilişkin olarak Azerbaycan diplomasisinin en büyük başarısı olarak nitelendirilebilir. İlham Aliyev, Azerbaycan Milli Güvenlik Belgesi’ne uygun olarak, hem bölgesel, hem de bölgeye ait olmayan ülkelerle en üst düzeyde ilişkiler kurmaya çalışmıştır. En üst düzey yetkililerin açıklamalarında dış politikanın temel yönünün Batı`ya entegrasyon olduğu özel olarak vurgulansa da komşularla ilişkilere önem ve çok yönlülük devam ettirilmiştir[9]. Türkiye ile olan ilişkilere gelince, Haydar Aliyev döneminde ilişkiler inişli çıkışlı bir süreç izlemiştir. İlk yıllar sıkıntılı olmuştur. Denge politikası oturtulmadan önce, bir ara Türkiye ile ilişkiler gerginleşmiştir. Sonraki dönemlerde ilişkiler iyiyken bile bazen sıkıntılar ciddi boyutlara ulaşabilmiştir. Fakat İlham Aliyev göreve geldiğinde artık ilişkiler rayına oturmuştu. Önceki dönemlerde proje olarak düşünülenler bu dönemde artık uygulamaya geçmiştir[10]. Ankara’ya birçok ziyarette bulunan İlham Aliyev 13-15 Nisan 2004 tarihlerinde Türkiye’ye ilk resmi ziyaretini gerçekleştirmiştir. Ziyaret sırasında Aliyev, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile bir araya gelmiş, daha sonra heyetler arası görüşme ve belgelerin imza töreni yapılmıştır. İlham Aliyev Türkiye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile baş başa görüşme yapmış, aynı gün Aliyev, Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ile görüşmüştür. 14 Nisan 2004’te de İlham Aliyev Ankara Batıkent’te Haydar Aliyev anısına yaptırılan parkın açılışına katılmış, aynı gün TBMM’yi ziyaret ederek Meclis Başkanıyla baş başa görüşmüş ve Meclis’te bir konuşma yapmıştır[11]. Aliyev, TBMM Genel Kurulu’nda milletvekillerine yaptığı ve ayakta alkışlanan konuşmasında; TBMM’de konuşmaktan büyük şeref duyduğunu belirten Aliyev, Ankara’da sürdürdüğü temaslarda, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kardeşlik ve dostluk ilişkilerinin geliştiğini bir kez daha gördüğünü, Türkiye’yi vatanı olarak kabul ettiğini, ziyaretinin iki ülke arasındaki ilişkilerinin gelişmesinde önemli rol oynayacağını, ilişkilerin yeni aşamalar kaydedeceğini, iki ülke arasındaki ilişkilerde Haydar Aliyev’in siyasetine sadık kalacağını, bu doğrultuda elinden gelen çabayı göstereceğini belirtmiş ve Haydar Aliyev’in “bir millet iki devlet” sözünü hatırlatmıştır. Aliyev ayrıca, Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazandıktan sonra onu ilk tanıyan ülkenin Türkiye olduğunu, ondan sonra da Türkiye’nin her zaman Azerbaycan'ın yanında bulunduğunu, buna çok büyük değer verdiklerini vurgulayarak, “Bizim gücümüz, bizim birliğimizdedir. Türkiye'nin gücü Azerbaycan’ın gücü, Azerbaycan’ın gücü Türkiye'nin gücüdür.” demiştir. İlham Aliyev’in ''Yaşasın ebedi ve dönmez Türkiye- Azerbaycan birliği kardeşliği, yaşasın büyük Türkiye Cumhuriyeti'' sözleri ise, milletvekilleri tarafından uzun süre alkışlanmıştır. İlham Aliyev Ankara’ya yaptığı ziyarette Azerbaycan’ın dış politikasının ana hatlarını da belirlemiştir. Ülkesinin bağımsızlığını kazanmasından sonra büyük felaketler yaşadığını, Ermenistan’ın ülkesine yönelik saldırgan siyasetinin, Azerbaycan topraklarının bir bölümünün işgaliyle sonuçlandığını, Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu ve bundan sonra da öyle olacağını vurgulamıştır. Aliyev, bölgenin daha istikrarlı ve emniyetli olması, tehlikelerin ortadan kaldırılması için Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorununun çözüme kavuşması gereğini vurgulamış ve “Azerbaycan devleti adaletlidir ve uluslararası hukuk normları esasına dayalıdır” demiştir. Aliyev, Azerbaycan’ın AB ile ilişkilerinin geliştiğini ifade ederek, AB’nin bölgeye olan ilgisinin arttığını, Azerbaycan’ın da geleceğini Avrupa ile engetrasyonda gördüğünü vurgulamıştır. İlham Aliyev bölge ve geniş anlamda Avrupa için büyük önem taşıyan Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı'nın hayata geçirilmesinin ”Azerbaycan'ın milli lideri” Haydar Aliyev sayesinde mümkün olduğunu, Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hayalden gerçeği dönüştüğünü, boru hattının bölgeye istikrar, güven, güç getireceğini ve Azerbaycan’ı Türkiye’ye daha sıkı bağlayacağını, Türkiye ve Azerbaycan’ın dünyadaki durumunun daha da düzeleceğini vurgulayarak, “Bölgede Türkiye’siz, Azerbaycan’sız tek bir bölgesel işbirliği mümkün değildir” demiştir[12]. 14 Nisan 2004’te ayrıca, İlham Aliyev’e Bilkent Üniversitesi Fahri Doktora ve Uluslararası İhsan Doğramacı Barış Ödülü verilmiştir. Ziyaret çerçevesinde Azerbaycan ve Türkiye arasında ortak bildiri, sivil havacılık ve kültür alanında işbirliğine ilişkin protokoller ve diğer önemli belgeler imzalanmıştır. Azərbaycan – Türkiyə münasibətləri II beynəlxalq elmi konfransının materialları 24
Yine, 5-6 Kasım 2008 tarihlerinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün daveti üzerine resmi ziyaret için tekrar Türkiye’ye gelmiştir. Bu, İlham Aliyev’in yeniden cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra ilk yurtdışı gezisi idi. 5 Kasım’da Çankaya Köşkü’nde Cumhurbaşkanları İlham Aliyev ve Abdullah Gül baş başa görüşme yapmışlardır. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ziyaret sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde geniş bir konuşma yapmış, Ankara’nın Batıkent semtinde Haydar Aliyev caddesinin açılışına katılmış, Haydar Aliyev Parkı ve Haydar Aliyev İlkokulunu ziyaret etmiştir[13]. Görüldüğü gibi Azerbaycan-Türkiye ilişkileri İlham Aliyev döneminde de en öncelikli yön olarak kalmaktadır. İlham Aliyev konuşmalarında defalarca Haydar Aliyev tarafından dile getirilen “bir millet, iki devlet” ilkesine sadık olduğunu vurgulamıştır. İkili ilişkilerde sadece Türkiye-Ermenistan sınırlarının açılacağına dair haberlerden kaynaklanan kısa süreli ve gayri resmî soğukluk, Başbakan Erdoğan’ın Bakü'yü ziyaret etmesi ve Azerbaycan Milli Meclisi'nde konuşması ile önemli ölçüde, daha sonraki adımlar ile ise tamamen ortadan kalkmıştır[14]. Öte yandan Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerinin 2014’ten bugüne kadarki sürecine baktığımızda politik, ekonomik ve kültürel kapsamda pozitif bir atmosferin hüküm sürdüğüne şahit oluyoruz. İki taraflı ilişkiler küresel, ulusal ve bölgesel alanlarda, aynı zamanda mümkün olan tüm çalışma sektörlerinde sürdürülmektedir. 24 Kasım 2015 tarihinde, Rusya Federasyonu Hava Kuvvetleri’ne ait uçağın sınır ihlali gerçekleştirmesinden dolayı Türk Hava Kuvvetleri tarafından düşürüldü. 24 Kasım uçak krizi Rusya-Türkiye ilişkileri açısından kırılma noktası olmuştur. Ancak krizin hemen ardından, baskılarla karşılaşan Türkiye’ye büyük destek Azerbaycan’dan geldi. Rusya ile yaşanmış malum olayın ardından Moskova, Türkiye’yi açıkça sıkıştırmayı amaçlıyordu. Bu konuda Rusya Türkiye’ye karşı 6 maddelik, bazı Türk malı ürünlerinin yasaklanması dâhil bir dizi ekonomik yaptırımlar içeren kararnameyi onayladı. Ancak bunlara rağmen Azerbaycan devleti 2015 yılının Aralık ayında Türkiye için kapılarını açtı ve Hazar denizi üzerinden Türkiye TIR’larının Orta Asya’ya (Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan) yüklerini taşıyabilmesi için tüm imkânları sağladı. Osmanlı döneminde Ermenilerle ilgili yaşanmış 1915 olaylarını Almanya Parlamento’su, 2 Haziran 2016 yılında “soykırım” olarak kabul etti. Kabul edilmiş hemen her tasarıda Osmanlının Ermenilere karşı soykırım yaptığı gösteriliyor. Bu karar Azerbaycan devleti tarafından adaletsizlik ve yasadışı olarak değerlendirildi. “Hocalı Katliamı”nı görmezden geldiği için Almanya haklı bir şekilde Azerbaycan Cumhurbaşkanı tarafından elleştirildi. Böyle bir kötü günde Türkiye’ye ilk destek yine Azerbaycan’dan geldi. Türkiye Cumhuriyeti başbakanı Binali Yıldırım’ın Haziran ayında Azerbaycan’a yaptığı seferde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye’ye destek vererek Alman Parlamento’sunun 1915 olaylarını soykırım olarak tanımlamasını kınadı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev fikirlerini şu şekilde ifade etti: “Almanya’nın ‘1915’ kararını kınıyoruz. Ermeni meselesi Almanya için bir bahanedir. Azerbaycan her zaman olduğu gibi Türkiye’nin yanındadır”… Azerbaycan’ın tepkisi bununla bitmedi. Örneğin, 2016 yılının Haziran ayında Almanya’ya düzenlenen sefer çerçevesinde, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Alman Parlamento’sunun soykırım kararına karşı sert tepki göstererek, ‘Alman Parlamentolararası Dostluk Grubu’ üyeleriyle görüşmeleri iptal etti. Bu Azerbaycan’ın Türkiye’ye ulusal düzeyde verdiği önemli desteklerden sadece bir tanesidir. 15-16 Temmuz 2016 tarihlerinde gerçekleştirilen askeri darbe teşebbüsüne ilk tepki Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov’dan geldi ve Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile telefon görüşmesi yaparak darbeyi kınadı. Türkiye’nin yanında olduklarını duyuran Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, 16 Temmuz tarihli resmi açıklamasında 15 Temmuzda yaşananları demokrasi yolu ile seçilmiş, legal hükümete karşı bir darbe olarak değerlendirdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yazdığı mektupta yaşananları “dehşet verici cinayet” olarak değerlendirdi. Darbe girişimi Azerbaycan milletvekilleri, devlet yetkilileri ve Olağanüstü İşler Bakanı Kemaleddin Haydarov tarafından kınandı[15].
Yüklə 6,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|