36
hamda tashkilotlar tomonidan sotib olinmoqda. Bir oz vaqt mobaynida,
obligatsiyalarni tarqatish majburiy xarakterga ham ega bo'lgan.
1987 yilda Xitoyda moliyaviy bozorni tartibga soluvchi "Aksiya va
obligatsiyalarni boshqarishni kuchaytirish to'g'risidagi Davlat Kengashining
bildirishnomasi"- umumdavlat hujjati chiqdi. Ammo, lekin, amalda mamlakatdagi
qimmatli qog'ozlar bozori 1991 yilgacha juda ham cheklangan holda
rivojlandi
1988 yilning oxiriga kelib, Xitoyning aksiya va obligatsiyalar emissiyasining
yig'indisi (101,44 mlrd.yu.) mamlakat YaMM ning 7% ini tashkil etdi. Bu esa,
nafaqat, AQSh (188%) va Yaponiya (96%) davlatlarining ko'rsatkichlaridan,
hattoki, Braziliya (12%ga) va Hindistonning (9%) ko'rsatkichlaridan ham orqada
edi.
51
1991 yil oxiriga kelib, umumiy aksiyalar emissiyasi maksimal 7,54 mlrd.yuan
deb baholandi. Bunday holatning sababi, nafaqat, uning tabiiy o'sishdagi
qiyinchiliklaridan emas, balki, 1989-1991 yillardagi iqtisodiyotni
tartibga solish
davrida, mamlakatdagi pul-kredit siyosatining, haddan tashqari qattiqligi,
Xitoy
hukumatining siyosiy, yirik qadamlar qo'yishiga tayyor emasligi, qimmatli
qog'ozlar bozorining normal faoliyat ko'rsatishi uchun
kerakli imkoniyatlarning
mavjud emasligi bo'ldi
52
Xulosa sifatida, shuni aytish mumkinki Xitoy Xalq Respublikasida aynan
fond birjalarining ochilishi uning jahon xo’jaligiga
kirib borishi va unda
mustahkam o’rin egallashi uchun zarur ahamiyatga ega bo’lgan. Shuning uchun
ham, Xitoyda avvalo moliya markazlarini tashkil etish yetakchi masalalrdan biri
bo’lgandir. Qolaversa, XXRda fond birjalarining ochilishi unga
bir qator eshiklarni
ochib berdi desak mublag’a bo’lmagan bo’lardi. Chunki XXR aynan mazkur
birjalar orqali xorijiy investorlarni keng ko’lamda jalb etmoqda.
51
Бергер Я. Фондовый рынок КНР / Я.Бергер, В.Михеев // Мировая экономика и международные
отношения. - 2008. - N 6. - С.65-74
52
Селищев А.А., Ли Фань, Чжоу Вэйди. Влияние колебаний мировой экономики на торговый экспорт Китая
// Тенденции развития экономического и образовательного пространства:
мировой опыт, инновации,
Российские особенности: Сборник научных трудов /Под ред. Грековой Г.И. - Великий Новгород: Изд-во
НГУ им. Ярослава Мудрого, 2009. — C.78