Bmi mashhura

. .
:
-

-

-

OH
. .
:
-

-

-


---

 
Agar benzol halqasida ikkinchi tur o’rinbosarlari (masalan, -NO
2
guruh) 
bo’lsa, u holda halqadagi elektron buluti zichligi quyidagicha o’zgaradi: 
(II) 
II-shakldan ko’rinib turibdiki, agar ta’sir etadigan reagent elektrofil agent 
bo’lsa, almashinish meta-holatga, nukleofil agent bo’lsa, orta- va para- holatlardagi 
vodorodlar hisobiga boradi. 
3.4. NEFT SIKLOALKANLARI. GAZ KONDENSATI
VA QUYI FRAKSIYALARDAGI SIKLOALKANLARNING 
XOSSALARI 
Molekulasida uglerod atomi 5 – 6 ta bo`lgan monosiklik sikloalkanlar asosan 
qaynashning boshlanishi (QB) - 125
0
C bo`lgan neft fraksiyasida yig`ilgan bo`ladi. 
Sikloalkanlar ikki xil guruhga bo`linishi mumkin: 
1. Monosiklik sikloalkanlar. 
2. Polisiklik sikloalkanlar. 
Neftning tarkibida 25 dan to 75% (mass.) gacha sikloalkanlar bo`lishi 
mumkin. 
Neft fraksiyalarga ajratilganda sikloalkanlar distillat tarkibida bo`ladi. Monosiklik 
sikloalkanlar asosan siklopentanlar va siklogeksanlardan iborat bo`ladi. Polisiklik 
sikloalkanlar quyidagi tip tuzilishlarga ega bo`lishi mumkin: 
a) kondensirlangan yadroli 
b) o`zaro birikkan (bisiklogeksan) 
dekalin (С
10
Н
18
) 
N
+

+

+

O
O
N
+

+

+

O
O

---

 
d) o`zaro ko`prik bog` hosil qilgan sikloalkanlar (norbornan) 
e) spiran birikmalar 
Neft tarkibida bulardan murakkabroq tuzilishga ega bo`lgan sikloalkanlar 
kuzatilmagan. Sikloalkanlarda esa quyidagi xususiyatlar mujassamlashgan: 
- molekulalarning geometrik izomeriyasi; 
- neftni qayta ishlash jarayonlarida ularning tuzilishining
o`zgarishi reaksiyalariga qobiliyati; 
- yoqilg`i va moy distillatlarining sifatiga ijobiy ta'siri; 
- tuzilishi bilan neft metamorfizmi va genezisi oralig`idagi bog`liqlik.