Bmi mashhura

3.3.
 
Arenlarning neftkimyo sentizida ishlatilishi ………………… ……….48-59
 
3.4.Neft 
sikloalkanlari. 
Gaz 
kondensati 
va 
quyi 
fraksiyalardagi 
sikloalkanlarning xossalari……………………………………… …………59-69 
3.5. Energetika muammolari va istiqbollari……………………… ……….69-72
 
IV. ХULОSА……………………………………………………… ……………73 
4.1. Neft va neftgaz konlarini ishlatish jarayonida yo’ldosh neft gazlaridan 
samarali foydalanish muammolari……………………………… …………73-74 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI …………………….. 75-76 
ILOVALAR 
 
 
 
 
 

---

K I R I S H 

Ilg’or tеxnologiyalarning bosh maqsadi – 
tashlandiq va foydasiz narsalardan foydali
narsalarni ishlab chiqarish usullarini 
izlab topishdir. 
 
 
 
 
 
 
 
D.I.Меndeleyev.
 
Mavzuning dolzarbligi.
Organik birikmalarni ishlab chiqarish qadimdan 
boshlangan, ammo u uzoq yillar davomida tabiiy materiallar tarkibidagi 
mahsulotlarni (qand-shakar, skipidar, o'simlik va hayvon moylari hamda yog'lari 
va boshqalar) ajratib olishga asoslangan yoki murakkab tabiiy mahsulotlarni oddiy 
moddalarga (oziq-ovqat mahsulotlarini spirt va sirka kislotasiga, yog'larni sovun va 
gliseringacha) parchalashga asoslangan edi. 
XIX asrning o'rtalariga kelib organik kimyo taraqqiyotida yirik 
muvaffaqiyatlar qo'lga kiritildi. A.M.Butlerovning organik moddalarning tuzilish 
nazariyasi yaratildi, fizika, kimyo va texnik fanlarning yutuqlari, toshko'mirni 
kokslashdan hosil bo'luvchi qo'shimcha mahsulotlarga asoslangan xomashyo 
bazasining yaratilishi va boshqalar, organik sintezning paydo bo'lishiga, ya'ni, 
oddiy moddalardan murakkab moddalarni olishga olib keldi. 
O'zbekiston neftgaz sanoati ayni kunda mamlakat iqtisodiyotining eng yirik 
tarmoqg’i hisoblanadi va energetikaning muhim asosini tashkil etadi. 
O’zbekiston Prezidenti I.A.Karimov respublikamiz neftgaz sanoatining 
keyingi yillarda barqaror rivojlanganligini, mustaqillikka erishish yo’lida salmoqli 
ishlar qilinganligini ta’kidlab, yoqilg’i energetika kompleksni bundan buyon ham 
jadal rivojlantirish siyosatimizning ustvor vazifasi bo’lib qolishga katta ahamiyat 
berib kelmoqda. 
Hozirgi zamon jahon neftni qayta ishlash sanoati yoqilg’ilar sifatiga, chiqindi 
gazlarning midqoriga bo’lgan talabning ortishi bilan xarakterlanadi. Yonganida 
atmosferaga qo’rg’oshinning zaharli birikmalari chiqaradigan etilirlangan benzin 
ishlab chiqarish tabora kamayib bormoqda.

---

O’zbeekistonda ham dunyoning boshqa davlatlari kabi qo’rg’oshin 
birikmalarisiz benzin ishlab chiqarish va ekologik toza benzinga to’liq o’tish, 
atrof-muhitni muhofaza qilish, aholi sog’ligini saqlash borasidagi eng muhim 
yo’nalshlardan biri hisoblanadi
1
.
Hozirgi kunda rivojlangan davlatlarda benzinning oktan sonini oshirishda 
aromatik aminlar, oksigenatlar- alifatik spirtlar, oddiy efirlar (metil-uchlamchi 
butil 
efiri) 
metallosenlardan 
foydalanilmoqda. 
Aromatik 
aminlar 
va 
metallosenlarning qimmatligi va xom ashyo bazasining mavjud emasligi ulardan 
katta miqdorda foydalanishga imkon bermaydi. Shuning uchun ham arzon sanoat 
xom ashyolari asosida yangi, ekologik toza oktan sonini oshiruvchi qo’shimchalar 
yaratish va ishlab chiqarish eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi.