Boshlang’ich ta’lim va sport-tarbiyaviy ish fakulteti boshlang’ich ta’lim kafedrasi
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Amaliy, seminar, laboratoriya mashg’ulotlari
- Mustaqil ta’lim mavzularini o’zlashtirish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar
- ILOVALAR 1) Fan dasturi
- Testlar 5) Baholash mezonlari
- Boshqa ma’lumotlar (fan bo’yicha boshqa materiallar mavjud bo’lsa keltiriladi)
- 1. MA’RUZA MASHG’ULOTLARI MA’RUZA MASHG’ULOTLARI 1-MAVZU
- Ritorika tushunchasi asosida nutq, notiqlik degan mazmun yotishi, bunda asosan nutqdagi marom e’tiborga olinishi.
- Attika davri yoki Afina notiqligi.
- Anaksagor, Suqrot, Gerodot, Sofokl, Fidiy
- Kleon;
- Isey;
- E sxin;
| O’QUV MATERIALLAR
| ||
|
| ||
|
1) |
Ma’ruza mashg’ulotlari |
|
|
2) |
Amaliy, seminar, laboratoriya mashg’ulotlari |
|
|
II. |
MUSTAQIL TA’LIM MASHG’ULOTLARI |
|
|
1) |
Mustaqil ta’lim mavzularini o’zlashtirish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar |
|
|
2) |
Kurs ishi yozish bo’yicha tavsiyalar |
|
|
III. |
GLOSSARIY |
|
|
IV. |
ILOVALAR |
|
|
1) |
Fan dasturi |
|
|
2) |
Ishchi fan dastur |
|
|
3) |
Tarqatma materiallar |
|
|
4) |
Testlar |
|
|
5) |
Baholash mezonlari |
|
|
6) |
Boshqa ma’lumotlar (fan bo’yicha boshqa materiallar mavjud bo’lsa keltiriladi) |
|
|
7) |
O’UMning elektron variant (CD yoki DVD diskda) |
|
I. O’QUV MATERIALLARI
1. MA’RUZA MASHG’ULOTLARI
MA’RUZA MASHG’ULOTLARI
1-MAVZU: Mutolaa va voizlikning G‘arb va Sharq madaniy tafakkurida tutgan o‘rni
Reja:
Ritorika tushunchasi asosida nutq, notiqlik degan mazmun yotishi, bunda asosan nutqdagi marom e’tiborga olinishi.
Va’z va voizlik esa sharqona pand- nasihat - didaktikaga asoslanishi.
Notiqlik san’ati haqidagi ilk ma’lumotlarni Gomerning (eramizdan oldin XII asrlar o‘rtasida yashagan) “Iliada” va “Odisseya” dostonlaridan olish mumkin. Gomer dostonlari ma’lumotiga qaraganda, qadimgi Yunoniston tuprog‘ida eramizdan avvalgi davrlarda Nestor, Menelay, Odissey, Axill kabi mashhur notiqlar bo‘lgan. Bu to‘rt notiq shu san’atning 4 yo‘nalishiga mansub bo‘lib, ular maxsus notiqlik maktablarida tahsil olganlar.
Bu san’at harbiy mutaxassislik va boshqa zarur ijtimoiy mutaxassisliklar qatori maxsus maktablarga ega bo’lgan. Shuning uchun e’tiborli oilalar farzandlarini yoshligidan shu san’at bilan qurollantirishga uringanlar.
XIII-XII asrlardagi notiqlik san’ati tarixiy taraqqiyotning madaniy cho’qqisi bo’lgan, ana shu ravnaq necha asrlar osha yangidan ko‘tarilgan, keyingi yuksaklikning pishib yetilishiga ijobiy ta’sir etgan.
Attika davri yoki Afina notiqligi.
Eramizdan oldingi 499-449- yillar orasida, ya’ni 50 yil davomida Eron-Yunon urushi bo‘ldi. Ellik yillik urushda g‘olib chiqqan yunonlar davlati tez rivojlana boshlaydi va siyosiy-ijtimoiy taraqqiyotning yuqori bosqichiga ko‘tariladi. Shu taraqqiyot bilan birga ilm-fan, madaniyat ham tez gurkirab o‘sa boshlaydi. Bu taraqqiyot jahon tarixida hozirgacha mo‘tabar sahifani egallab turibdi. Taraqqiyotning asosiy markazi Attika viloyati edi - hozirgi Afina. Bu davlat Attika yo Afina davlati, eramizdan avval X-IX asrlarda yashnagan madaniyat Afina yoki Attika madaniyati deb yuritiladi. Notiqlik san’ati jahon madaniyati tarixida yunon notiqligining Attika davri notiqligi deb yuritiladi.
Antik dunyo madaniyati va san’atining gullab-yashnashiga sabab bo‘lgan asosiy omil, ijtimoiy tuzumning demokratik asosda qurilganligidir. Ilm-fan, madaniyat shu demokratiya tufayli ravnaq topdi.
Eramizdan avvalgi V asrga kelib Yunoniston hududi yirik shaharlar doirasida uyushgan kichik davlatlardan iborat edi. Bu shahar-davlatlar polislar deb atalardi. Har bir polis mustaqil davlat sifatida demokratik asosda ish ko‘rardi. Afina davlati shu polislar ichida eng yirigi edi.
Besh yuzlar Kengashi, eng yirik arboblar Kengashi bo‘lib, davlat ahamiyatidagi masalalar bo‘yicha kiritiladigan takliflar, qonun-qoidalar loyihasini tuzib, muhokama etardi. Ana shu jarayonda Kengashning har bir a’zosi muhokama etilayotgan masala bo‘yicha o‘z fikrini aytar, har tomonlama asoslab, nutq so‘zlardi. So‘zlovchi o‘z nuqtai nazarini himoya qila olsa, loyiha qabul qilinar, asoslay olmasa qabul qilinmasdi.
Besh yuzlar Kengashi demokratiyasi erkin muhokama etish va erkin qarorga kelishdan iborat edi. Shu muhokama erkinligi, so‘z erkinligi notiqlarning yetishib chiqishiga zamin yaratdi. So‘z erkinligi - demokratiya, notiqlikning taraqqiyotiga sabab bo‘ldi. Kengashdagi muhokama nutqlari majmuasidan notiqlik san’atining yo‘nalishi yuzaga keldi. Yunon notiqligining bu ko‘rinishiga Kengash notiqligi deb nom berildi. Kengash notiqligi davlat miqyosidagi masalalarni hal etishga qaratilgan bo‘lib, siyosiy xarakterga ega edi. Shuning uchun bu toifaga mansub notiqlar siyosiy yoki harbiy notiqlar edi. Besh yuzlar Kengashida ham, xalq majlisida ham muhokama etilayotgan masala bo‘yicha qaror, erkin ovoz berish yo‘li bilan qabul qilinar va ko‘p ovozga ega bo‘lgan tomon g‘olib kelardi. Ko‘p ovoz olishning birdan-bir yo‘li majlis ahlini ishontirish, ko‘tarilgan masalaning mohiyatini ocha olish edi.
Attika notiqligi 2 davrga bo‘linadi.
1. Eramizdan oldingi 462-yilgacha. Afina davlat tuzumi eng
demokratik tusga kirguncha.
2. Eramizdan oldingi 462-332-yillar orasi, Afina davlati
Makedoniyaga qaram bo‘lib qolgan vaqtgacha.
Afina davlati jahonga notiqlik san’atining yirik namoyandalarini yetkazib berdi. Ma’rifatparvar kishi sifatida o‘z atrofiga Anaksagor, Suqrot, Gerodot, Sofokl, Fidiy kabi buyuk siymolarni to‘plagan va ularga homiylik qilgan, notiqlik san’atida barkamol Perikl; o‘z notiqlik maktabi bilan mavjud rasmiy notiqlik uslublariga qaqshatqich zarba bergan va o‘z zamondoshlarini ergashtira olgan, muzokara bobida juda kuchli bo‘lgan Kleon; logograflik bilan shug‘ullangan, o‘zidan keyin o‘tgan Isey, Gipenid va Demosfen kabi yirik notiqlar ijodiga katta ta’sir ko‘rsatgan Litsiy; notiqlik, falsafa, yurisprudensiya sohasida o‘z zamonasining eng yirik fan va madaniyat arboblari bo‘lgan Suqrot, Tisiy, Gorgiylardan ta’lim olgan va o‘zi Afinada ochgan notiqlik maktabi katta shuhrat qozongan Isokrat; o‘z nutqlariga istagancha rivoyat, afsona, naql va hikmatlarni qo‘shib yuborgan, notiqlik mahorati tufayli qo‘liga tushgan har qanday ishni o‘zi va mijozi foydasiga hal qila olgan Isey; Lisiy kabi notiqlik san’atidan kasb o‘rnida foydalangan, buyuk davlat arbobi sifatida juda ko‘p siyosiy nutqlar so‘zlagan Demosfen; o‘zining yuksak saviyali, ta’sirchan deklamatsiyasi bilan tinglovchilar qalbini rom etgan va shuning uchun bo‘lsa kerak, Attikalik o‘nta notiq qonuniga kiritilgan Esxin; demokratiya tarafdori bo‘lib, Demosfen bilan birgalikda Afina davlati va yunon xalqining iqboli uchun kurash olib borgan Giperid shular jumlasidandir.
Yüklə 228 Kb.
Dostları ilə paylaş:
