Botanika fani va uning vazifalari. O`simliklar dunyosi va uning tasnifi. O`zbekistonda botanika fanini rivojlanishi

O`simliklar morfologiyasining yunalishlari va usullari.
O`simliklar morfologiyasi o`simliklarning shakli, tuzilishi, individual taraqqiyoti (ontogenezi)ni, tarixiy rivojlanish jarayoni (filogenezi)da ularning shakllanishini o`rganadi. Nabotot olamiga nazar tashlasak, u turlituman organlardan tashkil topganini ko`ramiz. O`simliklar morfologiyasi fani ilk bor o`simliklarning tashqi tuzilishlarini tasvirlash bilan shuG’ullandi. O`simliklar sistematikasini tuzish uchun dastlab aniq atamalarni ishlab chikish zarur edi. Keyinchalik (XVIII— XIX asrda) metamorfoza, ya`ni o`simlik organlarining biri ikkinchisiga aylanishi haqidagi ta`limot (K. F. Volf va V. Gete tomonidan) vujudga keldi. O`simliklarning tuzilishidagi ba`zi qonuniyatlar aniqlangandan so`ng bu fan birmuncha ilmiynazariy yo`nalish oldi. U xilmaxil o`simlik organlarini bir necha asosiy organlarga ajratishga harakat qildi. Xilmaxil o`simlik organla­rining individual rivojlanish bosqichlari tekshirilib, rivojlanishning ba`zi umumiy qonuniyatlari va belgilari aniqlandi.
evolyutsion ta`limotning G’alaba qozonishi va paleontologiyaning qo`lga kiritgan yutuklari o`simlik morfologiyasiga yangi yo`nalish byerdi. Qadimgi shakllardan hozirgi shakllargacha bo`lgan o`simlik organlarining filogenezi tekshiriladigan bo`ldi.
Turli o`simlik guruxlarining individual rivojlanish tarixi tekshirilishi va taraqqiyotning ba`zi qonuniyatlarining aniqlanishi munosabati bilan solishtirma yo`nalish namoyon bo`ldi. Bu yo`nalish o`simlik guruhlari­ning boshqa xil guruhlarga o`ta olishini aniqlashga imkon byerdi va o`simlik dunyosining evolyutsiyasi qay tariqa rivojlanib borishini aniqlashga asos soldi.
Solishtirma morfologiya va fitopaleontologik tekshirishlarga asoslanib, o`simliklarning filogeniyasiga oid ma`lumotlar — filogenetik morfologiya rivojlandi. Bu yunalish evolyutsion taraqqiyot jarayonida birmun­cha yirik o`simlik guruhlarining paydo bo`lish tarixini o`rgandi.
XIX asr oxirida morfologayada yana bir yo`nalish —ekspyerimental morfologiya paydo bo`ldi. Bu, o`simliklarda hosil bo`ladigan shakl hamda tuzilishlarning sababini ko`rsatib byeradi.
O`simlik morfologiyasi XV—XVIII asrlarda kuzatish va taqqoslash bilan cheklangan bo`lsa, hozir u quyidagi xilmaxil usullardan foydalanadi.