Bucaq ölçmənin faza etodu. Radiobucaq öLÇMƏ metodu

Radiouzaqlıqölçmənin tezlik metodu.

Əgər bir vericidən çıxan siqnalın tezliyini “f_ver(t)” periodik olaraq xətti dəyişsək uzaqlığı ölçülən obyektdən əks olunan siqnal “f_əks(t)” qədər gecikəcək. Bu siqnalları bir-biri ilə qarışdıranda F_D döyünmə siqnalı əmələ gəlir. Qayıdan siqnalın t_gec vaxtı ərzində dəyişməsi

Tezlik metodlu uzaqlıq ölçənlərdə daşıyıcı tezliyin 3 növ modulyasiyasından istifadə edirlər:

1. 
   simmetrik mişarvari qanun ilə (şək. a)
   

2. 
   Qeyri simmetrik mişarvari qanun ilə (şək. b)
   

3. 
   Harminik qanun ilə (şək. c)
   

Əsasən radiohündürlük ölçənlərdə istifadə olunan bu metodun iş pirinsipini nəzərdən keçirək . Tezlik modulyasiya geniratorunda ( TMG ) siqnal A antenası vasitəsi ilə siqnal f_əks (t) və TMG-dən verilən f_ver (t) qarışdırıcıya verilir. Qarışdırıcının çıxışında düz və əks olunmuş siqnalın fərqi alçaq tezlikli döyünmə siqnalı əmələ gəlir.

Şəkildən göründüyü kimi döyünmə tezliyi T_M modulyasiya periodu ərzində sabit qalır və aşağdakı şəkildə yazıla bilər.

Burada
(Qar) - qarışdırıcısınnan çıxan siqnal (G-M) gücləndirici məhdudlaşdırıcını keçərək (İÖ) tezlik ölçənə daxil olur, oradan isə (İ) – idiqatorun tablosuna verilir.
СД-75 təyyarə məsafəölçən

3.	Təyyarə üzaqlıölçənləri (СД-75 və s.

VOR növlü radiomayaklar vasitəsi ilə əldə edilən naviqasiya parametirlərin təyin edilməsinin dəqiqliyi kifayət qədər olmayan hallarda və daha yüksək dəqiqlik tələb olunan yerlərdə (yüksək intensiv hava hərəkəti olan yerlərdə, marşrutlar bir-birinə yaxın olan yerlərdə və ya digər istismar xarakterli səbəblərdən) adətən VOR radiomayaklara əlavə məsafəölçən radionaviqasiya sistemləri quraşdırılır. Onlar məsafəölçmə sistemin retransliyatoru yerləşdiyi fiksə edilmiş yerüstü nöqtəyə qədər mailli məsafənin dəqiq ölçülməsi üçün nəzərdə tutulub. Retranslyator (DME) yerləşdiyi nöqtə adətən hər tərəfə istiqamətlənmiş RM-n (VOR) yerləşdiyi nöqtə ilə üst-üstə düşür və buna görə də hava gəmisinin bortunda yerləşən avadanlıq eyni vaxtda həm özünün azimutunu, həm də radiomayakdan HG-ya qədər məsafəni ölçərək, iki biri-birinə perependikulyar olan vəziyyət xətləri təyin edə bilər: bərabər pelenqlər xəttini və bərabər məsafələr xəttini – bunun nəticəsində hava gəmisinin vəziyyəti birmənalı təyin edilir.
Hava gəmisinin bortunda DME sistemin bort avadanlığı yerləşdirilir – sorğunu təyyarə bortundan göndərən impuls məsafəölçmə sistemi. DME sistemin yerüstü avadanlığı ilə birgə işləməsi üçün mülki aviasiya təyyarələrində СД-67, СДK-67 və СД-75 tipli radioməsafəölçənlər yerləşdirilir. Adları çəkilən radio-məsafəölçənlərin istismar-texniki xarakteristikaları təxmini eynidir. İCAO-nun tövsiyyələrinə görə radio-məsafəölçmə sistemləri üçün aşağıdakı tezliklər diapazonları ayrılmışdır: 1025...1150 MHs – sorğu üçün, 962...1213 MHs – cavab üçün. Tezlik kanalları arasındakı fərq 1 MHs-ə bərabərdir. Buna görə də bu diapazonlarda sorğu üçün 126, cavab üçün isə 252 tezlik kanalı yaranır.