BuludHeyderEliyev indd
Yüklə 1,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
49 zırlayan komissiya dövlət dili məsələsinin müzakirəsinə bütün humanitar institutları- nın əməkdaşlarını, respublika universitet- lərinin dil, ədəbiyyat, hüquq, fəlsəfə, tarix, politologiya kafedralarının əməkdaşlarını, yazıçılar, jurnalistlər, başqa yaradıcılıq təş- kilatlarının nümayəndələrini, tanınmış dil və ədəbiyyat müəllimlərini, ziyalıları dəvət etmişdi. Həmin dəvət olunanların 51 nəfə- ri müzakirədə çıxış etməyə yazılmış, ancaq onların 27-si çıxış etmişdir. Çıxış edənlərin böyük əksəriyyəti yeni konstitusiya layihə- sində Azərbaycan Respublikasının dövlət dilinin Azərbaycan dili olmasını dəstəklə- mişlər. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Heydər Əliyevin xarakter bütövlüyündən irəli gələn bir məsələ də o idi ki, istəyirdi ki, müza- kirə olunan məsələlər barədə hər bir kəsin mövqeyi bilinsin. Ona görə də o, Azərbay- can Respublikasının dövlət dilinin adına münasibətdə də kimin mövqeyinin necə olmasını cəmiyyətə açıq şəkildə çatdırırdı: “Mən istərdim ki, konkret olaraq orada (mü- zakirə nəzərdə tutulur – B.X.) hansı mövqe- dən çıxış edənlərin siyahısını bugünkü iclasın iştirakçılarına çatdırasınız”. Bu baxımdan müzakirədə çıxış edənlərin hər birinin döv- lət dilinin adının necə olmasına münasibə- ti bir – bir nəzərə çatdırılırdı. Bununla da Heydər Əliyev ziyalıları, mütəxəssisləri və 50 onların düşüncəsini, mövqeyini cəmiyyətə təqdim edirdi, həm də mövqelərin aydın, aşkar olmasına şərait yaradırdı. Beləliklə, “Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azər- baycan dilidir” təklifinin tərəfdarı 15 nəfər olmuşdur: Ağamusa Axundov (EA-nın Dil- çilik İnstitutunun direktoru), Vaqif Aslanov (EA-nın Dilçilik İnstitutunun professoru), Nəbi Xəzri (xalq şairi), Çingiz Abdullayev (yazıçı), Fərəməz Maqsudov (akademik), Xeyrulla Əliyev (Milli Məclisin üzvü), Mü- bariz Əliyev (Sosial Demokrat Partiyasının büro üzvü), Musa Adilov (M.Ə.Rəsulzadə adına BDU-nun Ümumi dilçilik kafedrası- nın müdiri, professor), Qabil (xalq şairi), Şamil Qurbanov (M.Rəsulzadə adına BDU- nun professoru), Fuad Qasımzadə (M.Rəsul- zadə adına BDU-nun professoru, Fəlsəfə ka- fedrasının müdiri), Qənbər İsmayılov (Neft Kimya Texnikumunun müəllimi), Qəzənfər Kazımov ( N.Tusi adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin professoru), Mə- sumə Məlikova (M.Rəsulzadə adına BDU- nun hüquq fakültəsinin professoru), Həsən Mirzəyev (N.Tusi adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Müasir Azərbay- can dili kafedrasının müdiri, professor), “Azərbaycan Respublikasının dövlət dili türk dilidir” təklifinin tərəfdarı isə 3 nəfər ol- muşdur: Kamil Vəliyev (M.Rəsulzadə adı- 51 na BDU-nun Azərbaycan dilçiliyi kafedra- sının müdiri, professor), Ruqiyyə Qəmbər qızı (Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun baş elmi işçisi), Əlisa Şükürov (N.Tusi adı- na Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universite- tin professoru), “Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan türkcəsidir” təklifinin tərəfdarı 3 nəfər: Kamil Vəliyev (M.Rəsulza- də adına BDU-nun Azərbaycan dilçiliyi ka- fedrasının müdiri, professor), İsa İsmayıl- zadə (şair), Nizami Xudiyev (N.Tusi adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin rektoru), “Azərbaycan Respublikasının döv- lət dili Azərbaycan türk dilidir ” təklifinin tərəfdarı 6 nəfər: Tofiq Hacıyev (M.Rəsul- zadə adına BDU-nun Türkologiya kafedra- sının müdiri, professor), Əkrəm Əylisli (ya- zıçı), Zöhrab Həsənoğlu (EA-nın baş elmi işçisi), Nizami Cəfərov (M.Rəsulzadə adına BDU-nun filologiya fakültəsinin dekanı, professor), Anar (Yazıçılar Birliyinin sədri), Yusif Seyidov (M.Rəsulzadə adına BDU-nun Azərbaycan dili və onun tədrisi metodikası kafedrasının müdiri, professor), “Azərbay- can Respublikasının dövlət dili türk dili yaxud Azərbaycan türkcəsidir” təklifinin tərəfdarı 1 nəfər: Kamil Vəliyev (M.Rəsulzadə adına BDU-nun Azərbaycan dilçiliyi kafedrasının müdiri, professor), “Azərbaycan Respublikası- nın dövlət dili türk dili, azəri türkcəsi və yaxud 52 Azərbaycan türk dilidir” təklifinin tərəfdarı 1 nəfər: Tofiq Hacıyev (M.Rəsulzadə adına BDU-nun Türkologiya kafedrasının müdiri, professor), “Azərbaycan Respublikasının döv- lət dili Azərbaycan türk dili, Azərbaycan türk- cəsi, Azərbaycan türk dili və “Azərbaycanın dövlət dili türk dilləri ailəsinə daxil olan Azər- baycan dilidir” təklifinin tərəfdarı 1 nəfər: Nizami Xudiyev (N.Tusi adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin rektoru) ol- muşdur. Göründüyü kimi, müzakirə olunan məsələ ilə bağlı müxtəlif fikirlər olmuşdur. Ancaq fikir söyləyən 27 nəfər- dən 15 nəfəri “Azərbaycanın dövlət dili Azərbaycan dilidir” təklifinin tərəfdarı kimi çıxış etmişdir. Bununla belə, Azər- baycan Respublikasının dövlət dilinin adı barədə bir neçə variantda fikir irəli sürənlər də olmuşdur. Hər halda bunla- rın hamısı obyektivliyin üzə çıxmasında, hansı fikrin daha düzgün olduğunu müəyyənləşdirməkdə heç də az rol oy- namamışdır. Heydər Əliyev dillə bağlı tarixi məqamları, mövcud sənədləri, arxiv materiallarını müzakirə zamanı nəzərə al- mağı olduqca vacib sayırdı. O deyirdi: “... Çıxış edən alim- lərimizin bəziləri tarixi məqamları düzgün bilmirlər, ona görə də düz fikirlər söyləmirlər. Yəni fikir deyəndə ki, tarixləri düzgün qeyd eləmirlər”. Ona görə də Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının dövlət dilinin adının necə olması ilə bağlı müzakirədə Baş Arxiv İdarəsindəki sənədlərə də üstünlük verirdi. Və deyirdi: “Ona görə mən Baş Arxiv İdarəsindən xa- hiş etdim ki, bu mövzuda nə vaxt hansı qərarlar qəbul olunubdur, Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|