Buxgalteriya hisobi va audit” kafedrasi Audit 1-qism 5230900

2-jadval.
Auditorlik tekshiruvining dasturi

Audit bo’limi: Asosiy vositalar

Tekshirilayotgan tashkilot

OAJ «Malika»

Audit davri

14.03.13 - 25.03.13

Kishi-soatlar soni

120

Auditorlik guruhi rahbari

AkbarovS.I.

Auditorlik guruhi tarkibi

Po’latov G.R., Mavlonov V.T., Salimov D.G.

Rejalashtirilayotgan auditorlik xatari

0.0166

Rejalashtirilayotgan jiddiylik darajasi

12.500 so’m

Auditorlik tadbirlari ro’yxati

O’tka-zish davri

Bajaruvchi

Auditorning ish hujjatlari

Izoxlar

Xujjatlarni olish

A.Nazorat vositalari testlari

1. Ichki nazorat tizimi bo’yicha test o’tkazish (INT)

14.03.2013

Pulatov G.R.

Savolnoma

2. Buxgalteriya hisobi tizimi bo’yicha test o’tkazish (BHT)

14.03.2013

Pulatov G.R.

Savolnoma

3. Buxgalteriya hisobi maqsadi uchun tuzilgan hisob siyosatining tahlili

14.03.2013

Mavlonov V.T.

Savolnoma

4. Soliq hisobi maqsadi uchun tuzilgan hisob siyosatining tahlili

14.03.2013

Mavlonov V.T.

Savolnoma

5. Buxgalteriya balansi va buxgalteriya hisob registrlaridagi ko’rsatkichlarning bir xilligini tekshirish

14.03.2013

Salimov D.G.

Savolnoma

6. Auditorlik tanlash hisob-kitobi

15.03.2013

AkbarovS.I.

Xisob-kitoblar

7.Tanlab olish miqdori va tuzilishi

15.03.2013

Salimov D.G.

Xisob-kitoblar

8. Monetar tanlab olishning tuzilishi

15.03.2013

Salimov D.G.

Xisob-kitoblar

9.Stratifikatsiyali tanlab olishning tuzilishi

15.03.2013

Salimov D.G.

Xisob-kitoblar

B.Mohiyati bo’yicha muolajalar

1. Inventarizatsiya

17.03.2013

Pulatov G.R.

Buyruq, inventarizatsiya xujjatlari,moddiy javobgarlik shartnomasi

2. Shartnomalarni ko’rib chiqish (tekshirish)

18.03.2013

Mavlonov V.T.

Shartnomalar, kelishuv baennomasi

3. AV kirimi, chiqimi va hisobini hujjatlashtirilishini to’g’ri rasmiylashtirilganligini tekshirish

19.03.2013

Salimov D.G.

Dalolatnoma,buyruk, smeta loixa xujjatlari

4. AV aktivlarga kiritilish mezoniga mosligini tekshirish

20.03.2013

Pulatov G.R.

Boshlangich xujjatlar, xisob registrlari

5.AV baholash va kirimini hisobda qayd etilishini qonunchiliqga va hisob siyosatiga mosligini tekshirish

21.03.2013

Mavlonov V.T.

Kabul kilish – topshirish aktlari, inventar kartochkalar

6. AV hisobi va amortizatsiya hisoblashni to’g’riligini va uni hisob siyosatiga mosligini tekshirish

22.03.2013

Salimov D.G.

Asosiy vositalar eskirishining xisob kitobi, xisob registrlari, xisob siyosati

7.AV ta’mirlash xarajatlarini rasmiylashtirish va hisobini to’g’riligini tekshirish

22.03.2013

Mavlonov V.T.

xisob siyosati , buyruk, smeta, shaxslar xisobotlari

8 Asosiy vositalarni qayta baholash va natijalarni hisobda aks ettirilishi

23.03.2013

Pulatov G.R.

inventarizatsiya xujjatlari, xisob registrlari

9. Sotib olingan va chiqib ketgan AV bahosini hisob ma’lumotlari bilan solishtirib, tekshirish

23.03.2013

Salimov D.G.

Boshlangich xujjatlar, xisob registrlari

10.Hisobotlardagi muhim axborotlarni oshkor qilinishini tekshirish

24.03.2013

Mavlonov V.T.

Boshlangich xujjatlar, xisob registrlari

S. Bo’lim bo’yicha yakuniy ma’lumotlar

1.Xato va kamchiliklarning taxminiy ro’yxati

24.03.2013

Pulatov G.R.

Xisob-kitoblar

2. Tizimli (sistemali) kamchiliklar to’g’risida ma’lumot

24.03.2013

Pulatov G.R.

Xisob-kitoblar

3. Me’yoriy hujjatlar bo’yicha aniqlangan kamchiliklar ro’yxati

25.03.2013

AkbarovS.I.

Xisob-kitoblar

4. Audit bo’limi bo’yicha xulosa

25.03.2013

AkbarovS.I.

Xisob-kitoblar

Auditorlik tashkiloti rahbari

Vasikov P.N.

Auditorlik guruhi rahbari

AkbarovS.I.

Auditorlar tekshiruv vaqtida ular tomonidan bajariladigan ishlarning hajmi va sifatini tasdiqlaydigan, asosiy hujjatlardan bo’lib hisoblangan, ish hujjatlarini tuzishlari lozim. Bu hujjatlar ixtiyoriy shaklda tuzilib, ularda mijoz to’g’risidagi zarur ma’lumotlar; bajariladigan ishlarning batafsil bayoni bo’lishi lozim. Xususan quyidagilar ko’rsatiladi: tekshiruv o’tkazish uslubi (yoppasiga yoki tanlab), yoki tekshiriladigan hujjatlarning hajmi; tekshiruv natijasida aniqlangan kamchiliklar; tekshiruvga taqdim etilmagan dastlabki va boshqa hujjatlar ro’yxati; amaldagi qonun-chilikka mos kelmasliklar; aniqlangan kamchiliklarni bar-taraf qilish usullari to’g’risida auditorning fikrlari; mijozining moliya-xo’jalik faoliyatini yaxshilashga qaratil-gan boshqa tavsiyalar.

Shuningdek, ish hujjatlarida: mijoz-korxonaning ichki xo’jalik nazorat tizimini (ushbu tizimning ijobiy tomonlari va salbiy jihatlarini ajratib ko’rsatgan holda); o’tgan yildagi audit dasturi va uning natijalarini aks ettirish zarur.
Ish hujjatlari auditning yaxshi rejalashtirilganligini, to’plangan ma’lumotlar ishonarliligini, auditorlik xulosasining amalga oshirilgan audit natijalariga muvofiqligini tasdiqlashi lozim. Zarur hollarda auditor haqiqatan ham aynan shunday auditorlik xulosasi tuzish uchun etarli guvohliklar to’planganligini ham baholashi zarur.
Ish hujjatlaridagi tafsilotlarning tasdiqlangan moliyaviy hisobotdagi ma’lumotlardan farq qilmasligi o’ta muhimdir. Auditorlik xulosalari yaqqol va ikki xil ma’no bildirmaydigan bo’lishi lozim.
Auditorning ish hujjatlari maxfiy hisoblanadi. Audit yakunlanganidan so’ng ish hujjatlarini himoyalash bo’yicha barcha zaruriy choralar ko’rilishi kerak. Ish huj-jatlari begona shaxslarga, agar boshqa holatlar O’zbekiston Respublikasi qonunchiligida ko’zda tutilmagan bo’lsa, faqat mijoz-korxonaning roziligi bilan berilishi mumkin.
Auditorlik tashkilotlarining ish faoliyatini umumiy rejalashtirish ikki bosqichga bo’linadi. Birinchi bosqichda tekshiriladigan korxona o’rganilib, bayon qilinadi va o’tka-ziladigan tekshiruvning asosiy o’lchamlari aniqlanadi, ikkinchi bosqichda esa tekshiruv strategiyasi ishlab chiqiladi va barcha oldinda turgan ishlarning batafsil bayoni tuziladi.
8-MAVZU: AUDITORLIK TEKSHIRISH VAQTIDA BUXGALTERIYA HISOBI TIZIMI VA ICHKI NAZORATNI O’RGANISH HAMDA BAHOLASH

REJA:
8.1. Tekshiriladigan korxona (mijoz) faoliyatini o’rganish.

8.2. Buxgalterlik hisobining tashkil etilishini o’rganish.
8.3. Korxona hisob siyosatini o’rganish
8.4. Ichki nazorat tizimini o’rganish.
8.5. Ichki nazoratni boshqarish faoliyati komponentlari


8.1. Tekshiriladigan korxona (mijoz) faoliyatini o’rganish.

Auditorlik tekshiruvni rejalashtirish tekshiriladigan korxona faoliyatini batafsil o’rganishdan boshlanadi. Auditor korxona faoliyatini o’rganishdan ikkita maqsadni ko’zlaydi: a) audit o’tkazishni osonlashtirish va sifatini oshirish; b) tekshiriladigan korxona iqtisodini yaxshilashga qaratilgan amaliy maslahat yordami ko’rsatish.

Buning uchun korxona faoliyatiga ta’sir qiladigan ichki hamda tashqi omillar haqida ma’lumotlarni to’plash zarur.
Auditor birinchi navbatda e’tibor berish lozim bo’lgan, korxona iqtisodiga ta’sir qiladigan ichki omillarga quyi-dagilar kiradi: mulkchilik shakli va boshqaruv tuzulmasi, korxonaning qanday maqsadda tashkil etilganligi, korxona faoliyatida amalga oshiriladigan asosiy muomalalar, moliyasi, xodimlari, hisob yuritish siyosati, korxonaning uchinchi shaxslar bilan o’zaro munosabatlari.
Tashqi omillarga mijoz faoliyat qiladigan tarmoq, mamlakatdagi iqtisodiy holat kiritiladi.
Tekshiriladigan korxonaning maqsadlarini tahlil qilish, uning muomalalarini yaxshi tushunishga imkon berib, tekshiriladigan hisobot haqida to’g’ri fikr shaklllantirilishi uchun zarurdir. Chunonchi, agar auditor ishini rejalashtirish chog’ida mulk egalarining korxonani tugatmoqchi ekanliklari aniqlansa, bunda u korxona hisobotiga nisbatan faoliyat qilayotgan korxona printsipini qo’llamasligi haqida auditorlik hisobotiga izoh kiritishga tayyorlanishi zarur.
Mijozning muomalalari haqidagi ma’lumotlar auditorga o’zining xatarli holatlarini to’g’ri baholash, samarali tekshirish dasturi tuzish va uni o’tkazishga ketadigan vaqtni tejashda yordam beradi.
Korxonaning moliyaviy tuzilmasini bilish auditorga korxonaning mablag’larga bo’lgan talabi va ularning kelish manbalarini, korxonaning haqiqiy to’lov qobiliyatini aniqlash va shu bilan birga u kelgusida o’z muomalalarini amalga oshira olishini aniqlashda yordam beradi.
Tekshiriladigan korxonaning hisob yuritish siyosatini bilish auditorga har xil schyotlarni tekshirishning samarali metodlarini ishlab chiqish imkonini beradi. Hisob yuritish siyosatini tushunish uchun quyidagilarni ko’rib chiqish zarur: hisob yuritish siyosatini qabul qilish tartibi; hisob yuritish siyosatiga o’zgartirishlar kiritish; talab etishi mumkin bo’lgan, korxona faoliyatida ruy berishi kutilayotgan o’zgarishlar; hisob yuritish siyosatining amaldagi qonunchilikka mosligi, hisob yuritish siyosatining mazkur tarmoq uchun xosligi. (hisob yuritish siyosatini tekshirish tartibi 3, 4-mavzuda batafsil bayon qilingan).
Korxonaning uchinchi shaxslar bilan o’zaro munosabatlarini ko’rib chiqishda quyidagilarni tahlil qilish zarur: korxona da’vosi, shuningdek unga qarshi qo’zg’atilgan da’vo bo’yicha mavjud va bo’lishi mumkin bo’lgan sudlashuvlar; korxonaning mulklari va mas’uliyatlari sug’urta qilinganligi; korxonaning soliq maqomi (soliqlar bo’yicha imtiyozlar va sh. o’.).
Auditor tarmoqda qanday xatarli holatlar bilan to’qnashishi va mazkur tarmoqning o’ziga xos muammolarini hal qilishga layoqatliligini, unga notanish va o’ziga xos murakkab masalalarni xal etish uchun tegishli mutaxassislar jalb qilish talab qilinishini tasavvur qila olishi lozim. Buning uchun u mazkur tarmoqdagi raqobatchilik shart-sharoitlarini (asosiy raqobatchilarning ro’yxatini tuzishi lozim); baholarning o’zgarishini, tarmoqda ishlab chiqarishning pasayishiga olib keladigan sharoitlarni o’rganadi.
Auditor axborotlarni to’plashni o’ziga tushunarli metodlar bilan amalga oshirishi lozim.
Korxona rahbariyati va bosh mutaxassislardan so’rab-surishtirish yo’li bilan asosiy muammolarni, xususan, raqobat, soliq masalalari, korxonaning moliyaviy ahvoli, korxonaning yirik muomalalari, biznesdagi, rahbariyatdagi, mulkchilik shakllaridagi o’zgarishlar, ichki nazoratning tashkiliy tuzilmasi va metodlari, rahbariyatning auditor maxsus e’tibor qaratishini istagan o’ziga xos muammolarini aniqlashi mumkin. Bo’linmalar, ishlab chiqarish urinlari va omborlarga borib, mijozning amalga oshiradigan muomalalari, ishlab chiqarish tovar-moddiy zaxiralarning mavjudligi haqida tasavvurga ega bo’lishi mumkin.
Shuningdek, korxona faoliyati haqidagi uning hisobotida (buxgalterlik hisobotlari va analitik yozuvlar; direktorlar, boshqaruv va aktsiyadorlik kengashining majlis bayonnomalari; ichki auditorning va taftish komissiyasining hisobotlari, lavozim yo’riqnomalari), tashqi axborot manbalari (matbuotda chiqqan nashr mahsulotlari, ma’lumotlar bazasi, analitik nashrlar, qonunchilikka oid va boshqa me’yoriy byulletenlar) keltirilgan ma’lumotlarni tahlil qilishi lozim.
Auditor olingan ma’lumotlarni yozib boradi va korxonaga ta’sir qiluvchi omillar hamda aniqlangan tahlikali holatlar bayon qilingan holda bo’limlarga bo’lingan maxsus yozuv ko’rinishida rasmiylashtiradi.