45
Xitoy hukumati mamlakatda kichik biznesni rivojlantirishga katta
ahamiyat bermoqda. Shu sababli, aynan ushbu soha innovatsion
texnologiyalarni o’zlashtirishda faol qatnashib, yangi ishchi o’rinlarini
yaratadi. Kichik biznes 2006 yilda qabul qilingan «Resurs sig’imli ishlab
chiqarishlarni
yuqori
texnologiyali
tarmoqlar
tomoniga
qayta
yo’naltirish» qoidasiga ko’proq javob beradi. Shunga qaramasdan, Xitoy
kichik biznesi baribir ham davlatning qo’shimcha qo’llab-quvvatlashi,
investitsiyalarni
jalb qilish, kichik biznesni kreditlash dasturlarini
kengaytirishga muhtojdir. Shuni anglagan holda, Xitoy hukumati butun
imkoniyatlarini ishga solib, kichik biznes korxonalarining iqtisodiy
o’sishini rag’batlantiradi, xususan, kichik biznes faoliyatini tartibga
solish va kichik korxonalarni soliqqa tortish sohasidagi huquqiy
qonunchilikni takomillashtiradi. 2002 yilda qabul qilingan «Kichik va
o’rta korxonalarning rivojlanishini rag’batlantirish to’g’risida»gi
qonun
shunday qonunlardan asosiysi bo’lib, u kichik biznes korxonalariga
kreditlash, investitsiyalash, ishlab chiqarishni modernizat-siyalash,
axborot va fan sig’imli texnologiyalarni joriy etishga nisbatan teng
imkoniyatlarni ko’zda tutadi. Boshqa mamlakatlarda bo’lgani kabi
Xitoyda ham kichik va o’rta biznesning rivojlanishiga ko’maklashish
davlat fondlari tuzilgan va faol takomillashtirilmoqda. Ularning asosiy
roli va vazifasi – kichik biznes korxonalarini bank kreditlari olish
imkoniyatlari uchun garov ta’minoti va kafolatli
majburiyatlar bilan
ta’minlashdir. Buning uchun Xitoy Kommunistik partiyasi tomonidan
«Kichik va o’rta korxonalarni rivojlantirish Davlat fondi»ni tuzish
to’g’risida maxsus qoida ishlab chiqilgan va tasdiqlangan. Mazkur fond
to’liq Xitoy byudjeti tomonidan moliyalashtiriladi va kichik
korxonalarni rivojlantirish-ning katalizatori rolida chiqadi. Davlat fondi
iqtisodiyotning barcha tarmoqlaridagi kichik biznes korxonalariga soliq
imtiyozlari, moliyalash, o’z daromadlarining qonuniy muhofazasini
ta’minlagan holda ularning manfaatlarini
yirik kompaniyalar bilan
kurashda himoyalaydi va yoqlaydi.
Mamlakatni rivojlantirish Xitoy dasturlari, jumladan, kichik va o’rta
biznesni aynan kompleks rivojlantirish hisobiga xalq xo’jaligi
faoliyatining samaradorligini oshirish va salobatli iqtisodiy o’sishni
46
ko’zda tutadi. Xususan, Xitoy iqtisodiyotini 2020–2050 yillarda to’liq
modernizatsiyalashga
qaratilgan
dasturlar
tasdiqlandi
1
.
Bunday
dasturlardan biri 2003 yilda qabul qilingan, 2050 yilgacha
iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini to’la modernizatsiyalashni ko’zda
tutadigan mamlakatni 2020 yilgacha ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish
dasturi hisoblanadi.
2003 yildan keyin XXR dan kichik biznesning mislsiz o’sishi,
markaziy byudjetga soliq tushumlarining ko’payishi qayd etildi.
Rivojlanishning bunday sakrashi, eng avvalo, kichik korxonalar va
yakka tadbirkorlarning oshib boruvchi soni bilan ta’minlangan. XXR
Davlat statistika qo’mitasi quyidagi ma’lumotlarni e’lon qildi: 2005
yilda mamlakatda 3 millionta kichik korxona va deyarli 30
million
yakka tadbirkor borligi aytildi. Shu tariqa kichik biznes korxonalari
Xitoydagi umumiy korxonalar sonining katta qismini tashkil qildi. Nima
uchun Xitoyda kichik biznes iqtisodiyotning tayanch sohasi ekanligi
ayon bo’ldi.
XXR mehnatga layoqatli aholisining taxminan 60foizi aynan kichik
biznesda mehnat qilmoqda. Agar Xitoy kichik biznesining sifat tavsifini
beradigan bo’lsak, kichik biznes mamlakatning ilmiy dvigateli
hisoblanadi. Shu sababli aynan shu sohada ko’proq innovatsion
mahsulotlar, kashfiyotlar va texnik yangiliklar ishlab chiqarilmoqda.
Aynan kichik biznes korxonalari o’z mahsulotlarini jahon bozorlariga
chiqargan holda mamlakatda ishlab chiqariladigan mahsulotlarning
eksport asosini tashkil qiladi. Biznesni
muvofiqlashtirish va
kooperatsiyalash bo’yicha Xitoy markazi – ixtisoslashgan agentligi
Xitoyda kichik korxonalarni qo’llab-quvvatlovchi asosiy davlat organi
hisoblanadi. Mazkur markazning asosiy vazifasi tadbirkorlikni qo’llab-
quvvatlash sohasida texnologik hamkorlik uchun zaruriyinfratuzilmani
yaratishdan iborat. Markaz tashabbusi bilan kichik biznesni maslahat va
axborot bilan qo’llab-quvvatlash amalga oshirilmoqda, innovatsion
mahsulotlarni
ishlab
chiqarish
sohasida
savdo
yarmarkalari,
ko’rgazmalari tashkil qilinmoqda, kichik
biznes muammolarini tadqiq
1
Стратегии модернизации и обеспечения долгосрочного устойчивого экономического роста. Форум
экономистов Узбекистана. – Т.: «SMIASIA», 2011.
47
etish va dasturlarini amalga oshirish bo’yicha seminarlar, anjumanlar
o’tkazilmoqda.
Kichik biznesni qo’llab-quvvatlash va rivojlantirishning yana bir
muhim organi – bu 2001 yilda tuzilgan CSMEO davlat axborot
xizmatidir. Bu muvofiqlashtiruvchi markaz, asosan, internetdagi o’z
sayti orqali aholiga axborot xizmati ko’rsatish hamda kichik va o’rta
korxonalar faoliyati masalalarida xizmat ko’rsatadi.
XXRning barcha
mintaqa va shaharlarini qamrab olgan CSMEO tarmog’i mehnat
bozoridagi vaziyat, amaldagi qonunchilik o’zgarishlari, oxirgi ilmiy-
texnik yutuqlar va texnologik yangiliklar, kichik va o’rta biznes
korxonalarining holati va rivojlanishi haqida o’z vaqtida xabar berib
turadi. Axborot xizmati hukumat vakillari va korxonalar o’rtasida turli
yig’ilishlar, yarmarkalar o’tkazishni
tashkil qiladi, korxonalarga
maslahatlar xizmatini ta’minlaydi.
Dostları ilə paylaş: